Сабақтың тақырыбы: Қазақ әдебиеті
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: 1. Оқушыларға қазақ халқының азаттық жолындағы күрескер ерекше тұлғаларын жырға қосып, олардың ерлік істерін дәріптеген қазақтың ақын-жыраулары туралы мәлімет беру.
2. Ақын-жыраулардың өмірімен таныстыру. Жүйелі білім арқылы аса ірі ақындар туралы білімдерін, ізденушілік, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
3. Оқушыларды қазақтың ақын-жырауларының еңбектерін бағалауға, білімді болуға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақты игерту
Әдісі: Топтық жұмыс, «портреттер сөйлейді», «сәйкестендіру», «тілші» әдісі, оқулықпен жұмыс.
Көрнекілік: Интерактивті тақта, Қазақстан картасы, суреттер, бейнебаян
Пәнаралық байланыс: Қазақ әдебиеті, География.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі - 3мин.
-Оқушыларды түгендеу.
-Оқушыларды топқа бөлу. Жаңа тақырыпқа байланысты оқушыларды үш топқа бөлу.
I топ- Ақындар II топ-жыраулар III топ-шешендер тобы
-Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
-Бағалау парағын оқушыларға таратып беру.
II. Үй тапсырмасын сұрау: Сұрақ-жауап әдісі арқылы сұрау – 7мин.
- XIX ғасырдың бірінші жартысында қазақ халқының өмірі мен тарихына, шығрмашылығына көңіл бөлген орыс мәдениетінің тамаша өкілдері?
- 1848-1849 жылдардағы қазақ даласына жүргізілген зерттеулер
- Қазақ жеріне топографиялық зерттеулер жүргізген орыс ғалымдары
- А.И.Левшиннің қазақ халқының тарихы мен этнографиясын жарыққа шығарған іргелі еңбегі
- Орыстың ұлы ақыны А.С.Пушкин шығармашылығының бір тармағы қай көтеріліспен байланысты?
- «Бөкей мен Мәулен» повесінің авторы?
- А.С.Пушкиннің қазақ жерінде жүріп жазған еңбектері
- Қазақ халқының өмірін зерттеп, бірқатар арнайы тарихи еңбектер басып шығарған орыстың көрнекті тарихшы-этнографтары
- А.И.Левшиннің «Қырғыз – қазақ, яғни қырғыз-қайсақ ордасы мен даласының суреттемесі» атты еңбегі қай жылы қайтадан басып шығарылды?
- А.И.Левшиннің осы еңбегінің үшінші бөлімінде қандай бағалы мәліметтерді айналымға шығарды?
Осы сұрақтар арқылы үй тапсырмасы сұралады. Әр дұрыс жауап берген оқушы смайликтермен бағаланады.
III. Үй тапсырмасын бекіту; (Мұғалім)
Бейнебаян – 3мин.
Жаңа сабақты бастамас бұрын оқушыларға жаңа тақырып бойынша бейнебаян көрсетіледі. Осы бейнебаянды көрсету арқылы оқушылардан бүгінгі жаңа тақырып қандай болатыны сұралады.
IV. Жаңа сабақ – 3мин.
- Жаңа тақырыпты хабарлау.
Мұғалімнің кіріспе сөзі. Сонымен оқушылар бүгінгі жаңа тақырыбымыз XIX ғасырдың бірінші жартысындағы қазақ әдебиеті. (Тақырыпты тақтаға жазып қоямын).
XIX ғасырдың бірінші жартысындағы қазақ әдебиеті мен халықтың ауызша шығармашылығында қазақ халқының азаттық жолындағы күресі ерекше жырланды. Олар Исатай Тайманұлы, Бекет және Есет батырларға, Кенесары мен Наурызбайға, Жанқожаға және т.б. тарихи тұлғаларға арналды. Ақындар, суырыпсалма жыршылар қазақ халқының ерлік күресін, ержүректігін, батырлармен қолбасылардың халыққа адалдығын және берілгендігін жан-жақты жырға қосты. Сонымен бірге халық өзінің тарихи шығармаларында патша отаршылдарының қолжаулығына айналған өз халқын сатқан хандарды, сұлтандарды және билерді ашық сынады. Халықтан шыққан аса ірі ақындар қатарында Досқожа, Нысанбай, Махамбет, Шернияз, Шөже тәрізді талантты тұлғалар, ақын-жыраулар болды.
2. Мәтінмен жұмыс – 3мин.
Оқушылар оқулықта берілген ақын-жыраулардың өмірімен танысады.
3. Топтық тапсырмалар – 10мин.
1-тапсырма. «Портреттер сөйлейді».
Әр топқа екіден ақын-жыраулардың суреттерін үлестіремін. Осы суреттер арқылы әр топ постер қорғайды.
I-топ «Ақындар» - Махамбет Өтемісұлы, Дулат Бабатайұлы.
II-топ «Жыраулар» - Шернияз Жарылғасұлы, Шөже Қаржаубайұлы.
III-топ «Шешендер» - Сүйінбай Аронұлы, Нысанбай Жаманқұлұлы.
2-тапсырма. «Сәйкестендіру» - 4мин.
Науызбай-Ханшайым дастаны |
| 1.Өтеген, Қарасай, Саурық батырлардың ерліктерін жырлады |
Сүйінбай Аронұлы | 2. Суырып салмалық өнер | |
Шернияздың әдебиет саласындағы жаңалығы | 3. Нысанбай Жаманқұлұлы | |
Ақтөбе облысы, Ойыл ауданында дүниеге келген | 4. Махамбет Өтемісұлы | |
Шөже Қаржаубайұлы | 5. Батыс Қазақстан облысы, Орда ауданында дүниеге келген | |
Зар заман | 6. Шернияз Жарылғасұлы | |
Зұлқарнаймен бірге Орынборға оқуға барды | 7. Дулат Бабатайұлы | |
Махамбет Өтемісұлы | 8.Орыс отаршылдығының салдарынан қалыптасқан ауыр ахуал жан-жақты суреттелді | |
XIX ғасырдың I жарт. Қазақ әдебиеті | 9. Қобыз тартып, өлең айтуға машықтанды | |
Ресейдің қазақ жеріндегі отарщылдық саясатын айыптау және сынау | 10.Тарихи тұлғаларға арналды |
V. Сабақты бекіту. «Тілші» әдісі – 5мин.
Тілші ойыны арқылы әр топтан бір оқушы тұрып бүгінгі тақырыпты қорытындылау мақсатында қарсылас топқа I-топ II-топқа, II-топ III-топқа, III-топ I-топқа сұрақ қояды.
VI. Бағалау. Әр топ бағалау парағы арқылы өз топтарын бағалайды – 1мин.
VII. Үйге тапсырма: Ақын-жырауларға арнап эссе жазу – 1мин.
VIII. Қорытынды. Рефлекция – 2мин.
Әр оқушы бүгінгі өтілген сабақ барысында қандай әсер алғандарын стикерге жазып білім ағашына жабыстырады.