Қазақ хандығы - Қазақстан аумағында бұрын болған мемлекеттік құрылымдардың мұрагері, этникалық процестермен байланысты әлеуметтік қатынастардың өзгерістер мен экономикалық даму нәтижесі. 1457 жылдың күзінде Әбілқайыр хан Сығанақ түбінде қалмақтардан жеңілгеннен кейін, Керей мен Жәнібек сұлтандар қол астындағы ру-тайпалармен Шу өңіріне келіп қоныстанып, Қазақ хандығының негізін салады. Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарихи Рашиди» кітабында Қазақ хандығының құрылған жері - Шу бойы мен Қозыбасы деп айтылады. 1458 жылдың көктемінде Керейді ақ киізге көтеріп хан сайлайды. Әбілқайыр ханға наразы сұлтандар, әмірлер, ру-тайпа басылары Керей мен Жәнібекке келіп қосылады. Аз уақыттың ішінде халықтың саны 200 мыңнан асып түседі. Қазақ хандығының құрылуы осыған дейін бүкіл Қазақстан аумағында болған әлеуметтік-экономикалық және этно саяси процестердің заңды қорытындысы еді.
XV ғасырдың алпысыншы жылдары Қазақ хандары қарсыластарын тықсыра отырып, Батыс Жетісуға табан тіреді. XVI-XVII ғасырларда Қазақ хандығы нығайып, этникалық аумағының негізгі бөлігін қамтитын шекаралары кеңейе түсті. Орта Азия, Астрахан, Қазан, Сібір хандықтарымен, Ресеймен тығыз байланыс болды. Қасым хан, Хақназар хан, Тәуекел, Тәуке хандардың есімдері Қазақ мемлекеттілігі деген атаумен қоса жүреді. Өйткені олардың қазақ жерін нығайтудағы, қазақтардың үстемдігін орнатудағы әрекеттері орасан зор болатын.
Хандықтағы жоғары билік хан қолына шоғырландырылды. Салт бойынша, хан тағына отыруға рудағы үлкен ұлдың құқығы басым болды. Хан әскерлердің бас қолбасшысы және жоғарғы сот қызметін атқарды, шет мемлекеттермен келіссөздер жүргізу, соғыс жариялау мен бейбіт бітім жасау, заңдар шығару және хандықтың бүкіл аумағын билеудің бас құқығына ие болды.[1]
XV-XVII-ғ. Қазақ хандығы дәуірінде қазақ этносының материалдық және рухани мәдениетінің негізгі сипаттары қалыптасты.
Қазақ хандығынын пайда болу фактісі Жетісудың батыс бөлігінде өтті. Дәл осы жерге Керей мен Жәнібектің қарамағындағы, Орталық және Оңтүстік Қазақстан аумағында тұратын Орта жүздің қазақтары қоныс аударды.
Қазақ хандығының әрмен қарайғы нығаю процесі жер аумағының кеңеюі Сырдария өңірінде, Оңтүстік Қазақстан өлкелерінде мемлекеттін орнығуымен қатар жүрді. Қазақ хандары Сыр бойындағы қалалы өңірлерді өзінің экономикалык және әскери базасы деп таныды.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Пәнді оқыту эстетикалық сезімдерді, бейнелеу өнеріне қызығушылығын тәрбиелеу, өнегелі тәжірибесін байыту, ізгілік туралы ойларын дамыту, адамгершілік сезімдерін тәрбиелеу, Қазақстан және басқа елдердегі халықтардың мәдениетін құрметтеу, қиялын, кез келген іске шығармашылық тұрғыдан қарау ниеті мен икемділігін, өнер мен қоршаған әлемді қабылдау қабілетін, көркемдік қызметте бірлесіп жұмыс істеу шеберліктері мен дағдыларын дамыту, халық шығармашылығына деген қызығушылығы мен сүйіспеншілігін тәрбиелеу, аңғарымпаздығы мен көріп есте сақтау қабілетін дамытуға бағытталған. Бағдарламадағы оқу материалы көркемдік білімнің іскерлік сипаты мен адамгершілік болмысын көрсететін блоктармен ұсынылған: «Көркемдік қызмет түрлері», «Көркемдік сауат негіздері», «Қоршаған әлемді тану», «Көкем-шығармашылық қызмет мазмұны». Барлық блоктар кешенді түрде жалпы көркемдік білім мен тәрбие міндеттеріне бағытталған.
Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі: 3,4,6 сыныпатарда 1 сағаттан, жылына барлығы 34 сағатты құрайды.
Мақсаты:
Оқушылардың рухани дамуына тікелей әсер ететін, оның көркемдік туралы талғамын, өмір шындығына деген эстетикалық қатынасын қалыптастыру арқылы айналамыздағы өмір шындығын жазықтық бетінде кескіндеу арқылы сурет салуға деген қызығушылығын арттыру.
Міндеттері:
Өмірдегі әсемдік пен әдемілікке деген сүйіспеншілігін арттыру
Теориялық білімін практикамен байланыстыра отырып, шығармашылық жұмыс істеуге баулу
Рухани дүниесін байытып, қиялы мен эстетикалық сезімін қалыптастыру
Кеңістікті елестете білуге, көлемін дұрыс жобалай білуге үйретуі.
Оқушылардың оқу бағдарламасын меңгеру деңгейіне қойылатын талаптар
Білімі:
Бейнелеу өнерінің адам өміріндегі орнын
Бейнелеу өнеріндегі әртүрлі жанрлардың ерекшеліктерін
Кескіндеме түрлерін қондырғылы, монументалды, сәндік, миниатюра
Композиция заңдылықтары мен құралдарын
Сәндік қолданбалы өнердің даму тарихын
Халық өнерінің ұлттық ерекшеліктерін, түс өзгерістерін орындау техникасын материалдарының сан алуандылығы
Мүсін өнері түрлерін
Сәулет өнері құрлысының түрлерін
Білігі:
Тік, көлбеу, жатық, ойын, толқын, торкөз сызықтары орындай алуы
Қарындашты, акварель бояуларын, гуашты бояуларын, тушты, қаламұшы пайдалана алуы, қатырма қағазбен жұмыс істей алуды
Көркем шығармадағы негізгі ой түйінің анықтай алуды, көркем шығармалардың жанрларын ажырата алуды, тақырып, ктмпозиция, жанр, сюжет, салыстыру сияқты ұғымдарды түсіндіре алуы
Берілген немесе еркін тақырыпқа эскиз құра алуы, кескіннің голикалық бірізділігін қадағалауы
Қиял элементтері бар композиция құра отырып, өмір шындығын шығармашылық ой елегінен өткізуді
Қазіргі заман техникасында әртүрлі бұйым жасай алуы, қағаз пластикасы, экибано, коллаж, батик, дизайн стиліндегі міндер
Шығармадағы басты және қосалқы нәрсені ажырата алуы
Көкем көрмелер үшін орындалған жұмыстарды таңдап алуы және оларды орналастыра алуы тиіс.
Күтілетін нәтиже
Оқушылар сурет салудағы негізгі ережелерді меңгеріп, суретті түсіне білуге дағдыланады
Нәрсеге қарай отырып суретін салу, сурет салу шеберлігін дамытады
Эстетикалық талғамы жоғары, шығармашылықпен айналасатын сурет әлеміне еркін кіре алатын, әлем деңгейіне танымал болатындай талантты тұлға қалыптасады.
Оқу деңгейін бақылау
Оқушылардың оқу деігейін бақылау.
Дәстүрлі төрт балдың бағалау жүйесі
Толық біледі ( өте жақсы)
Жеткілікті біледі ( жақсы)
Жеткіліксіз біледі ( қанағаттанарлық)
Білмейді ( қанағаттанғысыз)
Оқушылардың оқу деңгейін бақылау барысындағы көркем- шығармашылық жұмыстарын орындау сауаттылығы
Бейнелеу өнерінің түрлері мен жанрларын
Көлденен, тігінен, қиғаш, доға тәрізді, толқынды сызықтар орындалуы
Көркемдік материалдарын мәнерлеу мүмкіндіктері
Көркем-шығармашылық жұмыстарын орындау процесіне көркемдік дағдыларын, білімдері мен түсініктері қолдануы
Табиғат нақыштарын пайдалана отырып сәндік композицияларды орындау
Бүктеу, кесу және жұмсарту тәсілдерін
Суретте кескіндеме мүсін және көркемдік құрастыруда қарапайым практикалық шеберліктер мен дағдыларды меңгеруі
Өз қызметінде пайдаланатын материалдарды
Қазақстан және әлемнің атақты суретшілерін білуі бағаланады.
Пәнді оқу- әдістемелік жағынан қамтамасыз ету
Оқу және тақырыптық жоспар, оқу бағдарламалары
Оқулықтар, оқу құралдары, оқушылардың пән бойынша
Тапсырмалар мен жаттығулар жинағы
Курсты меңгеру бойынша әдістемелік нұсқаулар
Электронды лқулықтар, программалар
Дидактикалық таратпа материалдар
Тақырыптық суреттер
Сыныптан тыс өткен іс-шаралрдың қойылымы, өткен көрмелер мен пәндік экскурсиялар туралы суреттер және бейне таспалар
Басқа да құжаттар
Мұғалімнің пайдаланатын әдебиеттері
№
Әдебиеттің атауы
Авторлар
Баспасы, жылы
1
«Сурет салу және бояумен жұмыс істеу әдістері»
Б.Әлмұхамбетов
Ж.Балкенов
Алматы, 1998ж.
2
«Наброски и зарисовки»
В. Кузин
Москва, 1978
3
«Қазақстың ою- өрнектері»
С.Төленбаев
М.Өмірзакова
Алматы, 1980ж.
4
«Пленэр»
Н.Маслов
Москва, 1984
5
«Бейнелеу өнері практикасы барысындағы табиғатты бейнелеуге үйрету»
Қ.Болатбаев
Алматы,1991
6
«Построение и перспектива рисунка»
И.Шешко
Минск,1991
7
«Сәндәк қолданбалы өнер сабақтары»
Қ.Ералин
Қ.Болатбаев
Алматы,2007
8
«Қолданбалы қол өнерден методикалық оқу құралдары»
