Ашы? саба?
Сыныбы: 7 «а»
Та?ырыбы : «?аза? ханды?ыны? ??рылуы ж?не ?аза? хандары »
Саба? ма?саты: 1.Білімділік:?за? ?асырлар?а созыл?ан этникалы? процестер ар?асында,?аза? жерін мекендеген ?андас-туыс-ру-тайпаларыны? ?зара экономикалы?,м?дени ж?не саяси ?арым-?атнастары мен т?уелсіз жеке ел болса? деген тілектерін?тижесінде д?ниеге келген т?н?ыш ?аза? мемлекеттеріні? ??рылу тарихы о?ушыларды? білімдіксапасын арттырады.?аза? ханды?ыны? ??рылу тарихымен таныстыру,?аза? жеріндегі т?н?ыш дербес мемлекетті? жаулап алушылы? со?ыстар н?тижесінде емес,халы?тын ?асырлар бойы арманда?ан арман-тілегі мен ?зара туыстасты?ы н?тижесінде д?ниеге келгенін т?сіндіру.
2.Дамушылы?:О?ушыларды? жан-жа?ты іздене білуін ?алыптастыру,бірлесіп ж?не ?здігінен ж?мыс істеу да?дыларын жетілдіру ж?не еркін с?йлеп,ойын жеткізе білуге уйрету.
3.Т?рбиелік: Т???ыш ?аза? мемлекетіні? ??рылуына негіз ?ала?ан ?о?ам ?айраткерлеріні? е?бегіш ба?алау?а патриотизімге,?з Отанын,елін-жерін ?ор?ау?а т?рбиелеу
Саба?ты? т?рі:аралас саба?
Саба? типі:жа?а саба?ты менгерту,шы?армашылы? ізденіс,ой ?оз?ау
?десі: ауызша баяндау,с?ра?-жауап,топты? ж?мыс
П?наралы? Байланыс:Д?ние тарихы,?дебиет,???ы?
К?рнекі ??ралдар:?аза? ханды?ыны? ж?не ?аза?стан Республикасыны? карталары,Ж?нібек-Керей порттері,электронды о?улы?,?осымша материалдар слайдтар,о?улы?тар,тірек сызбалар т.б.
Саба? т?рі:Аралас саба?
Саба?ты? барысы:
I.?йымдастыру кезе?і:
А)С?лемдесу
Б)О?ушыларды тізім бойынша тексеру.
В)Саба?ты? ма?саты,жоспарымен,шарттарымен,таныстыру.
II.?й тапсырмасын с?рау:
1-тапсырма: «С?йлемдерді толы?тыру» Шарты: С?йлем ішінде бос т?р?ан орындарды ?ажетті с?здермен толтыру.
ХV ?асырды? орта кезінде ?аза? жеріні? батысында Но?ай Ордасы,Жетісу айма?ында Мо?ол ха?ды?ы Сыр бойы,Орталы? ?аза?станда ?білхайыр ханды?ы ?мір с?рді.1428 жылы Бара? ханны? белгісіз жа?дайда ?аза табуы А?Орданы? саяси жа?дайын м?лде ?згертті. Т?ркістан айма?ындары ?алаларды? Отра Азия ата?ты Самар?ан,Б?хара,Хорейзм сият?ты ?алалармен байланыстары оларды? экономикалы? дамуына улкен ?серін тигізеді
(Жетісу,батысында,?біл?айыр,Бара?,Мо?ол,Сыр,А?Орданы?,Б?хара,Хорезм)
2-тапсырма: «Анаграмма»Шарты берілген ?ріптерден с?здер ??рау. Анх,тысба,йа?он,йекер,тары?о?,з?ебк,ысл?,рарыто
3-тапсырма:Баламалы тесті.шарты:С?ра?ты? жауабын «И?» немесе «Жок» с?здері ар?ылы белгілеу.
1.?білхайыр ханды?ы мен Мо?олстан ханды?ыны? к?ш-?уаты ?лсіреп,куйреуд?режесіне жетті ме? «И?» немесе «Жок»
2.?аза? ханды?ыны? негізін ?алаушы Есім мен Т?рсын. «И?» немесе «Жок»
3.?аза?станда?ы ру-тайпаларды? негізі этникалы? ??рамы (?ыпша?,Ар?ын,Найман т.б.)басты бес (?ш)айма??а шо?ырланды. «И?» немесе «Жок»
4.?аза? жеріндегі ру-тайпаларды? тілі,ділі,діні,?дет-??рпы,салт-саналары жа?ынан ??сас келуі ?ажет пе? «И?» немесе «Жок»
?й тапсырмасын бекіту. Сонымен ?аза? ?лтты? мемлекеті ??рылуыны? ал?ы шарттары ?андай?» ?білхайыр ханды?ы мен Мо?олстан ханды?ыны? к?ш-?уаты ?лсіреп, куйреуд?режесіне жетті.Рулар мен тайпалар к?семдеріні? арасында?ы ?зара талас тартыстар то?тамада.?аза? тайпалары мен рулардын мемлекет етіп біліктіру міндеті ал?а тартылды.
Керей мен Ж?нібек с?лтандар Батыс Жетусу жері ?озыбасыда ?аза? ханды?ыны? ?лтты? туын тігіп, 1465-1466 жылдары ?аза? Ханды?ы ??рды.
М??алімні? с?зі: И?,балалар д?л осы кезде іс ж?зінде біртекті халы??а айналып оттыр?ан ?аза? тайпалары мен руларын мемлекет етіп біріктіру міндеті ал?а тартылды. Б?л міндеттерді? шешілуі ?шін ?аза? ханды?ы ??ру на?ты м?мкіндік ту?ызды,с?тті тарихи жа?дайлар ?алыптасты. Сонымен бугінгі жа?а саба?ымыз «?аза? ханды?ыны? ??рылуы ж?не ?аза? хандары» деп аталады.?аза? ханды?ыны? ??рылу тарихыментанысу ж?не ал?аш?ы ?аза? хандары жайлы ма??лмат аламыз. Б?л жа?дайлар ?аза? мемлекетін(ханды?ын) ??руды? негізгі себептері мен ал?ышартары еді.
III.Жа?а саба??а к?шу «?аза? ханды?ыны? ??рылуы ж?не ?аза? хандары»
«Естігенімді-?мытамын,
К?ргенімді-есте са?таймын
?з істегенімді -мегеремін» Конфуций
Жоспар:
1.?аза? ханды?ыны? ??рылуы,Керей мен Ж?нібек хандар
2.?аза? ханды?ыны? аума?ы мен хал?ы
3.?аза? ханды?ыны? ішкі-сырт?ы саяси жа?дайы(ХV ?екінші жартысымен ХVI ?)
4.?аза? ханды?ыны? ??рылуыны? тарихи ма?ызы. Касым,Ха?назар,Т?уекел,Есім,Т?уке хандар.
II. Ма?ынаны табу.Білімді кенейту,Та?ырыпты ашу.
Електронды окулы?пен ж?мыс. ?аза? ханды?ы деген та?рыпты ашып окушылар?а ты?датып тапсырмалар беру.
1-тапсырмаХронология б?лімінен б?гінгі саба??а ?атысты жылдарды д?птерге тізіп жазу.
2-тапсырмаИтерактивті б?лімні? 3 тапсырмасын ашып берілген с?ра??а жауап беру.
3-тапсырма:Интерактивті б?лімні? 6 тапсырмасы.Т?уке ханны? «Жеті Жар?ы»за?ын сипаттап беру.
II. «Шы?армашылы? Ізденіс».
1-тапсырма:М?тінмен ж?мыс.(О?улы?пен,?осымша материалдармен ж?мыс)
1-топ:?аза? ханды?ыны? ??рылуы,Керей мен Ж?нібек хандар
2-топ:?аза? ханды?ыны? аума?ы мен хал?ы
3-топ: ?аза? ханды?ыны? ішкі-сырт?ы Саяси жа?дайы (ХV ?екінші жартысымен ХVI ?)
Жалпы топ?а:?аза? ханды?ыны? ??рылуыны? тарихи ма?ызы.
Касым,Ха?назар,Т?уекел,Есім,Т?уке хандар
III.Ойтол?аныс.Білімді толы?тыру,орта?а салу.
1465-1466ж.ж.?аза? ханды?ы ??рылды 1470ж.Керей хан баста?ан ?ол Т?ркістан?а,Ж?нібек хан Соза??а шабуыл жасады.
1511-1518 ж.?асымны? билік ??р?ан уакыты
1499-1551ж.ж. М?хаммед хайдар Дулати ?мір с?рген жылдары
2 топ?а:С?йкестендіру тест
№
Тапсырма
Д?рыс жауап тізімі
?ате жауаптар тізімі
1
?аза? ханды?ыны? ал?аш?ы хандары
1.Есім,Т?рсын
2
«?ата?ан ?ыр?ыны»
2.?асым,Есім
3
За?дар жазды
3.Т?уке,Ж??гір
4
Жон?арлармен К?ресті
4.Керей,Ж?нібек
3-топ?а:Картамен ж?мыс
1.?аза? ханды?ыны? ал?аш?ы территориясы кандай?
2.?біл?айыр ханды?ы ?айда орналас?ан?
3.Есен-б??а кай елді? билеушісі
4.Орта ?асырларда ?аза? ханды?ыны? солт?стіктегі к?ршілес ел ?андай ханды??
Жалпы топка: Тарихи сына? хат
- Керей мен Ж?нібек...ханды?ынан б?лініп кетеді.
- Мо?олстан ханы....Керей,Ж?нібек с?лтандарды ??ша? жая ?арсы алады.
- ?аза? хандарыны?.....бойы мен о?ан жал?ас жаткан..??ірін бастап алды
- .......жылдары ?аза? ханды?ы ??рылды
«Т?л?аларды танып біл»Б?л кім?
?ай уа?ыттарда ?мір с?рген?
Б?л адам туралы не білесін
IV.Саба?ты бекіту:Білімінді байкап к?р.Тест
1.?аза? ханды?ыны? ??рылуы ?арса?ында наймандар мекендеді?`
А) Т?ркістан мен ?аратау аралы?ында
В) Іле, Шу, Талас ?зендері бойында
С) ?лытаудан Есілге дейін жерлерде
Д) Жетісуда
Е) Ертістен Батыс?а ?арай, Орталы? ?аза?стан
2. XVI ? Бас кезінде ?аза? ханды?ыны? билеген Ж?нібек ханны? ?лы?
А) Б?рынды? хан
В) ?асым хан
С) Ха?назар хан
Д) Есім хан
Е) Та?ыр хан
3. Керей мен Ж?нібек с?лтанды ??ша? жая ?арсы ал?ан?
А) Есенб??а хан
В) Есім хан
С) ?біл?айыр хан
Д) Орыс хан
Е) М?стафа хан
4. «?аза? с?лтандары хижраны? 870 жылдары (1456-1466)билей бастады» деген м?лімет келтірілген тарихи шы?арма?
А)М?хаммед Хайдар Дулати "Тари-и Рашиди"
В)О?ызнама
С)Кодекскуманикус
Д) Шежірелержина?ы
Е) Тари-и-Абулхаир-хан
5.?аза?ханды?ыны?ал?аш?ытерриториясы?
А)Іле?зені
В)Жайы? ?зені
С)Шу мен Талас ?зендері ма?ы
Д)Дешті ?ыпша?жері
Е)Сарыар?а
6.ХV?. Ая?ында?ы Каза? ханды?ыны? негізі ?арсыласы?
А)К?шім хан
В)Шайбани хан
С)Ж?ніс хан
Д)?мірТемір
V. ?орытындылау.
Біз ?шінкайзаман?ытарихымызболмасын?ымбат, бабаларымыз??рметті,?сіресе?аза?ханды?ыны?к?рылуытарихта?ыма?ыздыо?и?а.?азір?зіміз ?мір с?ріп жат?ан Отанымызды? іргетасы.
«?з тарихын білмеген халы?, ?зін де сыйламайды»деп Елбасымыз айт?андай тарихты білу баршамызды? парызымыз.
?азак мемлекетіні? б?гінгі т?уелсіз саяси болмысын аны? т?сіну ?шін, кешегі ?ткен тарихты ??ыну керек.
«Ата - бабаларымыз осынау ?лан- байта? жерді атты? жалында, т?йені? ?омында, найзанын ?шында, ?ылышты? ж?зінде ж?ріп ?ор?а?ан »,- дей отырып Н.А.Назарбаев «Ата - бабаларымыз а?са?ан азатты? пен т?уелсіздікті алды?. Соныерте?гежеткізу, келесі?рпа??а, болаша??а?аза?станны? осы т?уелсіздігінаманаттау. Б?л ма?сатж?зегеаспайыншаазатты?баянсыз» - депжаз?ан.
VI. ?йге
?азакханды?ыны???рылуыпроцесінсызба?ат?сіру
Атласта?ы кескін карта тапсырмасын орындау
Керей мен Ж?нібек хандар туралы реферат жазу
VII. Ба?алау
Окыта?йретуойыны «Даналы?а?аш» /4 минут/
Саба?ты бекіту: Б?гінгісаба?танбіз не білдік? Саба?та?ы е? негізгі м?селе не деп ойлайсыз? Неліктен олай ойлайсыз? Негізгі м?селені бір с?збен ай?ындап, сол с?зді та?та?а жазу. Осы с?ра?тар т??ірегінде ?р о?ушы бір с?йлеммен ?з пікірін жапсырма ?а?аз?а жазып, даналы?а?ашына барын іледі.