"Қазақ халқының мерекелері мен ұлттық ойындары" (8 сынып)

Т.Қ.Рахимжанова,

Сырбай Мәуленов атындағы

№ 37ОМ тарих пәні мұғалімі

Астана қаласы

Қазақ халқының мерекелері мен ұлттық ойындары

Мақсаты:

Білімділік:. Қандай ұлттық мерекелер мен ойындарды білеміз,олардың пайда болу тарихы мен маңызын әңгімелеу. Қазақтардың денсаулығы, халық емшілері, атақты қазақ спортшылары жайлы түсінік беру.

Дамытушылық:Ұлттық мерекелер, ойындар, спорттық жарыстар туралы білімдерді игерту, ұлттық өнерге қызығушылықтарын ояту. Анализ, синтез жасап, баға беруге талпындыру.

Тәрбиелік:.Ұлттық мерекелер, ойындар, спорттық жарыстарды білуге, халқының ұлттық дәстүрлерін құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа білімдерді игерту сабағы

Сабақтың әдісі: «Оқу мен жазу арқылы сыни тұрғысынан ойлауды дамыту» бағдарламасының элементтерін пайдалану; оқулықпен жұмыс,іздену, талдау, баяндау, ойын.

Көрнекіліктер:тірек сызбалар, интербелсенді тақта,көркем суреттер.

Сабақ жоспары:

І.Ұйымдастыру кезеңі

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

ІІІ.Жаңа сабаққа шығу,Ой-толғаныс

ІҮ.Жаңа сабақ

Ү.Сергіту сәті

ҮІ.Жаңа сабақты бекіту

ҮІІ.Рефлексия

ҮІІІ.Оқушыларды бағалау

ІХ.Үй тапсырмасы

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сабаққа керек – жарақты дайындау.
II. Үй тапсырмасын тексеру

Интербелсенді тақтадағы тест тапсырмалары арқылы үй тапсырмасын тексеру

ІІІ. Жаңа сабақты ұйымдастыру 

«Миға шабуыл» әдісін қолдану арқылы оқушылардың танымын ,есте сақтау қабілетінің деңгейін байқау мақсатында сұрақтар қою.

«Ұлт»ұғымын қалай түсінесің?

Мәдениет неше түрге бөлінеді?

Рухани мәдениет дегеніміз не?

Материалдық мәдениет деп қандай мәдениетті айтамыз?

Салт-дәстүр деген не?

Әдет-ғұрып ұғымын қалай түсінесің?

ІҮ.Жаңа сабақ

Ендеше бүгінгі біздің тақырыбымыз: Қазақ халқының мерекелері мен ұлттық ойындары

Ұлт дегеніміз- адамдардың тарихи қалыптасқан әлеуметтік-этникалық, қауымдық бірлестігінің жоғары түрі.

Ұлт болып қалыптасуы үшін қажетті факторлар:

Адамдардың материалдық тұрмыс жағдайлары

Территориясы,экономикасы,тілі,мәдениеті ,этникалық ерекшелігі

Ұлттық жан-күй үйлесім үш бөліктен тұрады:

Ұлттық сезім,ұлттық салт-дәстүрлер,ұлттық мінез

Салт-дәстүр ұлттың рухымен бірге жасасып,заман талабына сай жаңарып,өзгеріске ұшырап отырған.Нағыз мәдениетті белгілі бір ұлттың тарихи болмысы тудырады.Осы тұрғыдан салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарымыз халқымыздың ғасырлар бойы жинап,бір жүйеге келтірген әдептілік ережелері іспеттес.Олардың қай-қайсысы да адамдарды ибалылыққа, имандылыққа, адамгершілікке жетелейтін аса маңызды тәрбие құралы.

Қазақ халқының ұлттық ойындары.: аударыспақ,қыз қуу,жілік сындыру,айгөлек,көкпар,ақсүйек,күміс салу,қазақша күрес,алтыбақан,асық ойнау және т.б

Наурыз мерекесі жайлы әңгімелеңдер,ұлттық ойындар туралы әңгіме өрбіту.

Қазақтардың денсаулығы,халық емшілері жайлы мұғалімнің әңгімесі.

Ү.Сергіту сәті

Сақина салу. Ортаға бір қыз бен жігіт шығады. Жиналғандар екі қолын уыстап, алдына қойып отыруға тиіс. Қыз бала сақинаны әр ойыншының уысына салғандай кейіп танытып, отырғандарды жағалап өтеді. Сонан соң жігітке:

- Сақина кімде, соны тап! – дейді. Жиналған жұрт алақанын жазбай, жігітті жаңылыстыруға әрекет жасайды. Ол өз ұйғарымымен бір адамға жақындап келіп:

- Сақина сенде. Соны бер! – деп сұрайды. Тапса, сақина салынған адам өз өнерін көрсетеді, онда сақина болмай шықса, жігіт айып тартады.

ҮІ.Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары:

1-тапсырма:

Атақты қазақ спортшылары жайлы  не білеміз?

1.Нұрмағанбет Баймұрзаұлы- Балуан Шолақ атанған не себепті  түсіндір?

2.Қазіргі спортшылары жайлы әңгімелеу, бұрынғыны қазіргімен  байланыстыру, спортшылар жайлыне білесіңдер?

2-тапсырма

А)денсаулық туралы мақал-мәтелдердегі жоқ сөздерді табу

.. . жақсысы жоқ,

Дәрінің тәттісі жоқ. (аурудың ). . . батпандап кіріп, мысқалдап шығады.(ауру)

Тазалық . . . негізі,Саулық байлық негізі.(саулық). . . ем іздегенше

Ауырмайтын жол ізде.(Ауырып) Денің сау болса,. . . де.Жолдасың көп болса,
Жалғызбын деме.(жарлымын)

б) Тарихи басқатырма:Әріптерді дұрыс қойып тақырыпқа байланысты сөздерді тап

1) ЙКАГЕЛӨ –

2) ҚАЙҮСКЕ –

3) ПКӨАРК –

ЫМЫҚЗРҰНЫҚЫД –

4. ДАРУПСЫАҚА –

УНАЫРЗ –

5. ТЛАБЫАНАҚ –

ЛІШЕДАНХА –

в) Жоқ дыбыстарды тап

Т…п – халық емшілері (тәуіп)

С….қ – киім-кешек т.б. заттарды салуға арналған ағаштан жасалған бұйым (сандық)

Т….қ – теріден жасалған сусын құятын ыдыc (торсық)

О…ы – хирург (оташы)

К….е – киіз үйдің негізі,қаңқасы (кереге)

г) жетпей тұрған сөздерді толықтыр

Жарақат алған адамның жарасының қанын тоқтату және жараның күшейіп, асқынып кетпеуі үшін дезинфекция ретінде оған … … және … … … кеңінен пайдалана білген.(күл сепкен және киіз күйдіріп басқан)

ҮІІ.Рефлексия

Бұрыннан білгенім	Білдім	Білгім келеді

ҮІІІ.Оқушыларды бағалау

ІХ.Үй тапсырмасы

«Қазақ халқының әдет-ғұрыптары» эссе жазу

б) Тарихи басқатырма:Әріптерді дұрыс қойып тақырыпқа байланысты сөздерді тап

1) ЙКАГЕЛӨ – Айгөлек

НАСАБЙОТ – Сабан той

2) ҚАЙҮСКЕ – Ақсүйек

ҚЫМОТАҚУҒ – Тоқым қағу

3) ПКӨАРК – Көкпар

ЫМЫҚЗРҰНЫҚЫД – Қымызмұрындық

4. ДАРУПСЫАҚА – Аударыспақ

УНАЫРЗ – Наурыз

5. ТЛАБЫАНАҚ – Алтыбақан

ЛІШЕДАНХА – Шілдехана

Бекіту тапсырмалары

Тест жұмысы.

1.Ең сұрапыл жұт қай жылы болған?

А) 1908 жылы; В) 1880жылы; С) 1878 жылы

2.Табиғи шипалы шөптермен емдейтіндерді кім деп атаған?

А) тәуіптер

В) дәрігер

С) оташы

3.Томск губерниясының губернаторы Супрунюк әр жаз сайын немен емделген?

А) тұзды сумен

В) дәрілік шөптермен

С) қымызбен

4.Бұрын ренжісіп қалған адамдар қай кезде татуласқан?

А) құрбан айт мерекесінде

В) наурызда

С) туған күнде

5.Төмендегі кімді Балуан Шолақ деп атаған?

А) Нұрмағанбет Баймырзаұлы

В) Қажымұқан Мұңайтпасұлы

С) Жанжігіт Нұрмағанбетұлы

6.Бір пұт неше килограмға тең?

А) 10кг

В) 12кг

С) 16кг

7.Ауыл кімдерден құралды?

А) әр түрлі рулардан

В) ең жақын туыстардан

С) бірнеше ұлттардан

8.Төмендегі ойындардың ішінде қайсысы балалар ойыны?

А) айгөлек

В) көкпар

С) ақсүйек

9.Қазақ жылқысы қандай болып келеді?

А) аяқтары қысқа, мәстек

В) биік бойлы, сымбатты

С) тұрқы аласа, кеуделі

10.Нешінші ғасырдан бастап қазақтар төбесі екі жақты беткейлі шатырмен жабылатын үй салуды үйренді?

А) XІX ғасырдың басында

В) XІX ғасырдың соңында

С) XVІІІ ғасырдың аяғында

Тарихи басқатырма:

Әріптерді дұрыс қойып тақырыпқа байланысты

сөздерді тап

ЙКАГЕЛӨ –

НАСАБЙОТ –

ҚАЙҮСКЕ –

ҚЫМОТАҚУҒ –

ПКӨАРК

ЫМЫҚЗРҰНЫҚЫД –

ДАРУПСЫАҚА –

УНАЫРЗ –

ТЛАБЫАНАҚ –

ЛІШЕДАНХА –

Жоқ дыбыстарды тап

Т…п – халық емшілері

С….қ – киім-кешек т.б. заттарды салуға арналған ағаштан жасалған бұйым

Т….қ – теріден жасалған сусын құятын ыдыc

О…ы – хирург

К….е – киіз үйдің негізі,қаңқасы

Жетпей тұрған сөздерді толықтыр

Жарақат алған адамның жарасының қанын тоқтату және жараның күшейіп, асқынып кетпеуі үшін дезинфекция ретінде оған … … және … … … кеңінен пайдалана білген

2-тапсырма

денсаулық туралы мақал-мәтелдердегі жоқ сөздерді табу

1).. . жақсысы жоқ,

Дәрінің тәттісі жоқ.

2). . . батпандап кіріп, мысқалдап шығады

3)Тазалық . . . негізі,

Саулық байлық негізі

4). . . ем іздегенше

Ауырмайтын жол ізде

5)Денің сау болса,. . . де.

Жолдасың көп болса, жалғызбын деме.

2-тапсырма

денсаулық туралы мақал-мәтелдердегі жоқ сөздерді табу

1).. . жақсысы жоқ,

Дәрінің тәттісі жоқ.

2). . . батпандап кіріп, мысқалдап шығады

3)Тазалық . . . негізі,

Саулық байлық негізі

4). . . ем іздегенше

Ауырмайтын жол ізде

5)Денің сау болса,. . . де.

Жолдасың көп болса, жалғызбын деме.

1-тапсырма

Атақты қазақ спортшылары жайлы  не білеміз?

1.Нұрмағанбет Баймұрзаұлы- Балуан Шолақ атанған не себепті  түсіндір?

2.Қазіргі спортшылары жайлы әңгімелеу, бұрынғыны қазіргімен  байланыстыру, спортшылар жайлы не білесіңдер?

1-тапсырма

Атақты қазақ спортшылары жайлы  не білеміз?

1.Нұрмағанбет Баймұрзаұлы- Балуан Шолақ атанған не себепті  түсіндір?

2.Қазіргі спортшылары жайлы әңгімелеу, бұрынғыны қазіргімен  байланыстыру, спортшылар жайлы не білесіңдер?

1-тапсырма

Атақты қазақ спортшылары жайлы  не білеміз?

1.Нұрмағанбет Баймұрзаұлы- Балуан Шолақ атанған не себепті  түсіндір?

2.Қазіргі спортшылары жайлы әңгімелеу, бұрынғыны қазіргімен  байланыстыру, спортшылар жайлы не білесіңдер?

Бұрыннан білгенмін	Білдім	Білгім келеді

Бұрыннан білгенмін	Білдім	Білгім келеді

Бұрыннан білгенмін	Білдім	Білгім келеді

б) Тарихи басқатырма:

Әріптерді дұрыс қойып тақырыпқа байланысты сөздерді тап

ЙКАГЕЛӨ –

НАСАБЙОТ –

ҚАЙҮСКЕ –

ҚЫМОТАҚУҒ –

ПКӨАРК

ЫМЫҚЗРҰНЫҚЫД –

ДАРУПСЫАҚА –

УНАЫРЗ –

ТЛАБЫАНАҚ –

ЛІШЕДАНХА –

в) Жоқ дыбыстарды тап

Т…п – халық емшілері

С….қ – киім-кешек т.б. заттарды салуға арналған ағаштан жасалған бұйым

Т….қ – теріден жасалған сусын құятын ыдыc

О…ы – хирург

К….е – киіз үйдің негізі,қаңқасы

г) жетпей тұрған сөздерді толықтыр

Жарақат алған адамның жарасының қанын тоқтату және жараның күшейіп, асқынып кетпеуі үшін дезинфекция ретінде оған … … және … … … кеңінен пайдалана білген

б) Тарихи басқатырма:

Әріптерді дұрыс қойып тақырыпқа байланысты сөздерді тап

ЙКАГЕЛӨ –

НАСАБЙОТ –

ҚАЙҮСКЕ –

ҚЫМОТАҚУҒ –

ПКӨАРК

ЫМЫҚЗРҰНЫҚЫД –

ДАРУПСЫАҚА –

УНАЫРЗ –

ТЛАБЫАНАҚ –

ЛІШЕДАНХА –

Т…п – халық емшілері

С….қ – киім-кешек т.б. заттарды салуға арналған ағаштан жасалған бұйым

Т….қ – теріден жасалған сусын құятын ыдыc

О…ы – хирург

К….е – киіз үйдің негізі,қаңқасы

г) жетпей тұрған сөздерді толықтыр

Жарақат алған адамның жарасының қанын тоқтату және жараның күшейіп, асқынып кетпеуі үшін дезинфекция ретінде оған … … және … … … кеңінен пайдалана білген