Dars maqsadlari: o'quvchilarga matn holatida ekran bilan ishlash operatori haqida tushuncha berish va usullari bilan tanishtirish.
Ta'limiy maqsad: o'quvchilarda matn holatida ekran bilan ishlash operatori ko'nikmasini shkllantirish. TK-1,TK-2,TK-3, FK-1, FK-2, FK-3.
Tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarni barkamol yetuk, komil inson ruhida tarbiyalash. TK-4, TK-5.
Rivojlantiruvchi maqsad: o'quvchilarning mustaqil ishlash ko’nikmalarini rivojlantirish. TK-2,TK-6
Dars turi: aralash.
Darsda foydalaniladigan jihozlar: darslik, plakatlar, tarqatma materiallar kompyuterlar va ulani qurilmalari, ko’rgazmali qurollar va boshqa manbalar.
Darsda qo'llaniladigan metodlar: Ma'ruza va amaliyotning uyg'unligi, Aralash, amaliy, muammoli-izlanish, induktiv va reproduktiv
DARSNING BORISHI:
I-BOSQICH: Darsni tashkil qilish jarayoni va ajratilgan vaqt 3 min
O'quvchilar bilan salomlashish, yo'qlama qilish, o'quvchilarni diqqatini jalb qilish.
II-BOSQICH: O'tgan o’quv yili yuzadsidan takrorlash jarayoni va ajratilgan vaqt 10 min
O'quvchilarning o’tgan o’quv yilida o’tilgan darslar yuzasidan bilimlarini tekshirish bo'yicha tushunmagan savollariga javob berish va taxlil qilish.
Read, Write so‘zlari qanday ma’no beradi?
Ma’lumotlarni muloqot holida kiritish operatorining vazifasini aytib bering.
Ma’lumotlarni kiritish operatorining necha xil ko‘rinishi bor? Ularning farqi nimada?
O‘zgaruvchilarga qiymat berishda o‘zlashtirish operatorining qulaylik tomonini tushuntiring.
O‘zgaruvchilarga qiymat berishda kiritish operatorining qulaylik tomonini tushuntiring.
III-BOSQICH: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni va ajratilgan vaqt 20 min
Biz avvalgi darslarda axborotlarni ekranga chiqarishni usullari bilan tanishdik. Bu usullarda axborotning har biri ekranga o‘zidan avval chiqarilgan axborotning davomidan chiqariladi. Lekin, Paskal dasturlash tilida axborotlarni ekranning ko‘rsatilgan joyidan chiqarish imkoniyati ham mavjud. Bundan tashqari, ekranga chiqarilayotgan belgilarni, hamda ularning fonini har hil ranglarda berish ham mumkin. Avvalgi darslarda aytib o‘tilganidek, Paskalning ekran bilan ishlashga yo‘naltirilgan operator va funksiyalari Crt modulida joylashgan. Shu sababli ulardan foydalanish uchun ushbu modulga murojaat qilish lozim. Buning uchun dastur sarlavxasidan keyin (agar u yozilgan bo‘lsa) Uses Crt; ko‘rsatmasi beriladi.
Crt moduli ekranga rangli axborot chiqarish imkonini berar ekan, qanday ranglardan foydalanish mumkinligini bilib olaylik. Paskalda asosan 16 hil rang ishlatilshi mumkin. Ular 0 dan 15 gacha butun sonlar bilan belgilangan (kodlangan). Crt modulida bu sonlarga mos konstantalar ham ajratilgan. Bu konstantalarning nomlari ularga mos ranglarning ingliz tilidagi ifodasi bilan mos keladi.
Quyidagi jadvalda Paskalda qo‘llaniladigan ranglarning kodlari va ularga mos konstantalar nomlari keltirilgan:
| Rang | Kodi | Konstanta nomi |
| Rang | Kodi | Konstanta nomi |
| Qora | 0 | Black |
| To‘q kulrang | 8 | DarkGray |
| Ko‘k | 1 | Blue |
| Havorang | 9 | LightBlue |
| Yashil | 2 | Green |
| Och yashil | 10 | LightGreen |
| Billur | 3 | Cyan |
| Och billur | 11 | LightCyan |
| Qizil | 4 | Red |
| Och qizil | 12 | LightRed |
| Siyoxrang | 5 | Magenta |
| Och siyoxrang | 13 | LightMagenta |
| Jigarrang | 6 | Brown |
| Sariq | 14 | Yellow |
| Och kulrang | 7 | LightGray |
| Oq | 15 | White |
Biror rangni tanlash uchun Paskalning maxsus operatorlari yordamida shu rangning kodi yoki unga mos konstanta nomi ko‘rsatiladi. Ranglar matn uchun va fon uchun alohida tanlananishi mumkin. Matn va fon uchun belgilangan oxirgi ranglar mos ravishda matnning joriy rangi va fonning joriy rangi deyiladi. Agar avvaldan biror rang tanlanmagan bo‘lsa, matn uchun oq, fon uchun esa qora rang joriy hisoblanadi.
Endi Crt moduli tarkibiga kirgan ba’zi operator va funksiyalar bilan tanishamiz.
TextColor operatori matn rangini belgilaydi. Uning umumiy ko‘rinishi quyidagicha:
TextColor(rang); ,
bu yerda rang – o‘garuvchi yoki o‘zgarmas miqdor bo‘lib, tanlangan rang kodini ifodalaydi.
1 – misol.
Uses Crt;
Begin
TextColor(14); {Buning o‘rniga TextColor(yellow) deb yozsa ham bo‘ladi.}
WriteLn(‘Bu matn ekranga sariq rangda chiqadi‘);
End.
TextBackGround operatori matn foni rangini belgilaydi. Uning umumiy ko‘rinishi quyidagicha:
TextBackGround(rang);
2 – misol.
Uses Crt;
Begin
TextColor(Yellow); TextBackGround(Blue);
WriteLn(‘Bu matn ekranga ko‘k fonda sariq rang bilan chiqadi‘);
End.
ClrScr operatori ekranni tozalaydi va yurgichni ekran boshiga (chap yuqori burchagiga) o‘rnatadi. Shu bilan birga ekran matn foni rangiga bo‘yaladi.
2 – misol.
Uses Crt;
Begin
TextColor(14); TextBackGround(2);
ClrScr; {ekran tozalanib, fon rangi-yashilga bo‘yaladi va yurgich ekran boshiga o‘rnatiladi}
WriteLn(‘Bu matn yashil ekranga sariq rang bilan chiqadi‘);
End.
