Сабактын та?ырыбы : ??ралдар ?ызметі. Пернета?тамен танысу.
Саба?ты? ма?саты:
білімділік: О?ушыларды дербес компьютерді? негізгі ??рыл?ыларымен таныстыру, пернета?тамен ж?мыс істеуді ?йрету.
Дамытушылы?: о?ушыларды? ойлау ?абілеттерін, жылдамды??а, жа?а ??рыл?ыларымен таныстыру ар?ылы ?ылыми- к?з?арасын дамыту.
Т?рбиелілік: сабырлы??а, компьютерлік сауаттылы??а т?рбиелеу.
Саба?ты? типі: баяндау,к?рсету,практикум
Саба?ты? к?рнекілігі: Дербес компьютер ??рыл?ылары, пернета?та суреті, интерактивті та?та
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру
ІІ. «Есептеуіш техникасыны? даму тарихынан» викториналы? с?ра?тар ар?ылы ?й тапсырмасын тексеру
ІІІ. Жа?а саба? «??ралдар ?ызметі. Пернета?тамен танысу»
IV. Пернета?та ??пиясы
V. Ж?мба?тар ?лемі
VI Тапсырмалар
VII ?орытындылау. Ба?алау
VIII. ?йге тапсырма.
«Электронды? о?улы?» тапсырмаларымен ж?мыс.
«К??ілді клавишалар» практикалы? ж?мыс. О?ушыларды? ?олдарын жатты?тыру ж?не есте са?тау ?абілетіне арналады.
І. Амандасу. Класс тазалы?ын тексеру.
«Есептеуіш техникасыны? даму тарихынан» викториналы? с?ра?тар ар?ылы ?й тапсырмасын 2.Ал?аш?ы есептеу ??рыл?ысы ?/сауса?тар/
3.Шы?ыста?ы ескі к?не есептеуіш ??рыл?ы?/абак/
3.Есептеу тая?шасын ойла тап?ан кім? /Непер/
4.Аналитикалы? есеп машинасны? авторы ?/Ч.Бэббидж/
5.Ал?аш?ы программист ? /Ада Лавлейс/
6.Пернелі ЭЕМ прототипіні? авторы? /Чебышев/
7.С.А.Лебедевті? ?мір с?рген жылдары? /1904-1974/
8.І буын ЭЕМ-ні? элементтік базасы?/электронды? лампа/
9.ІІ буын ЭЕМ-ні? элементтік базасы?/диод,транзисторлар/
10.ІІІ-буын ЭЕМ-ні? элементтік базасы?/микросхемалар/
ІІІ. Жа?а саба? «??ралдар ?ызметі. Пернета?тамен танысу» Жа?а саба?ты компьютер ??рыл?ыларын білеміз бе? Ар?ылы тексеру
- Ж?йелік блок- Процессор
- Монитор-дисплей
- Пернета?та –пернелер
- Жедел жад
- Сырт?ы жад
- Маус
- Терте (джойстик)
- Баспа ??рыл?ылары
- Сканер
Енгізу ??рыл?ылары Шы?ару ??рыл?ылары
Маус принтер
Джойстик дисплей
Сканер плоттер
Пернета?та график сал?ыштар
— Монитор
.
Пернета?та – компьютерге а?парат енгізуге арнал?ан ??рыл?ы. Ол ?ріпті? ж?не цифр пернелеріні? к?мегімен компьютерге кез-келген а?паратты беруге м?мкіндік жасайды. ?азіргі компьютерлерді? 101-104 перне болады. Оны? екеуі Windows терезелері бейнеленген пернелер.
Пернета?та негізгі ??рыл?ылар?а жатады.
Пернелер бірнеше блоктар?а б?лінеді:
1.?ріпті-санды? б?лік;
2. Бас?ару пернелері
(Enter, Backspace, Ctrl, Alt, Shift, Tab, Esc, Caps Lock, Num Lock, Scroll Lock, Pause, Print Screen);
3.Санды? пернелер;
4.Жетек (функциялы?,функционалды?) пернелер; (F1-F12);
5.Ж?гіргіні,ме?зермен ж?не м?тінді т?зету пернелері; (->,<-, Page Up, Page Down, Home, End, Delete, Insert);
6.Жары?-светі бар пернелер (Caps Lock, Num Lock, Scroll Lock).
Пернета?таны? негізгі блоктары:
- Функционалды? пернелер (F1-F12) – к?рделі операцияларды орындау?а арнал?ан, символды? пернелерді? ?стіндегі жолда орналас?ан. Олар латынны? F(F1,F2….F12) ?рпімен белгіленген. Функционалды? пернелер компьютерді? к?рделі операцияларын тез орындау ?шін ?олданылады. ?р т?рлі жа?дайларда (?р т?рлі ба?дарламалармен ж?мыс істегенде) олар ?р т?рлі міндеттер ат?арады. Мысалы: Бейсик тілінде F1. F10 пернелерін басып, белгілі командаларды орындау?а болады.
- Цифрлы? пернелер –цифрлы? а?паратты енгізуге ж?не ме?зерді бас?ару?а арнал?ан. Цифрлы? пернелер немесе ?осымша пернета?та, олар 10 пернеден т?рады. Пернета?тада о? жа?та орналас?ан. Б?ларды? к?мегімен цифрлы? а?параттарды компьютерге енгізуге, сондай-а? ме?зерді? экранда ?оз?алуын бас?ару?а болады. «NumLock» пернесі пернета?таны? о? жа? ?осымша б?лігіні? ж?мыс режімін ауыстырып ?осады.
- Символды? пернелер-алфавиттi цифрлы? а?паратты енгiзуге арнал?ан. Символ пернелер, олар пернета?таны? ортасына орналас?ан. Ол пернета?таны? негізгі б?лігі болып табылады. Б?л пернета?таны? к?мегімен кез-келген алфавитті, цифрлы? а?паратты енгізуге болады. Пернета?таны? б?л б?лігі латын, орыс, ?аза? ?ріптері, цифрлар, тыныс белгілері ж?не бас?а да символдары бар пернелерден т?рады.
- Орнату пернелері ме?зерді экран бойы жылжыту?а арнал?ан. Ме?зер дегеніміз – экранда (сызы?ша т?рінде) жыпылы?тап т?ратын символ. Ол символды? перне бас?анда, символ пайда болатын орынды к?рсетеді. Б?л пернелер символды? пернелерді? т?менгі о? жа?ында орналас?ан, оларды? ?стінде ба?даршалар (стрелка) салын?ан. Олар ме?зерді экранда жылжыту?а арнал?ан.
Осы б?ліктерден бас?а пернета?тада та?ы бірнеше арнайы пернелер бар. Оларды? негізгілеріне то?талса?:
- Enter немесе енгізу пернесі – м?тінмен ж?мыс істеу кезінде жолды енгізуді ая?тау?а арнал?ан, нысандармен ж?мыс істеу кезінде тінтуірді? сол жа? батырмасын екі рет шерткенмен бірдей ?ызмет ат?арады.
- Бос орын (пробел) – пернесі, ол пернета?таны? т?мен жа?ында?ы еш жазуы жо? б?л перне с?здер арасында бос орын ?алдыру ?шін ?олданылады.
- Немесе «Backpase» пернесі. Б?л перне алды??ы символды ?шіреді.
- «Delete» пернесі. Ме?зерді? о? жа?ында т?р?ан символды ?шіреді. (символ машина жадынан ?шіреді)
- «CapsLosk» пернесі. Б?л пернені бір рет басса, бас (?лкен) ?ріптер енгізіледі, та?ы бір рет басса,?айта кіші ?ріптер енгізіледі.
- «Shift» пернесі. Б?л кіші ?ріптерді баспа (?лкен) ?ріптерге ж?не керісінше ?згертуге пайдаланылады.
Кейбір амалдарды орындау ?шін, пернелерді? комбинацияларын пайдалану?а болады. Ол ?шін екі: Ctrl, Alt арнайы пернелері бар. Мысалы, пернета?таны? регистрін а?ылшын алфавитінен орын алфавитіне ауыстыру ?шін, Alt+Shift пернелерін ?атар басады,я?ни алдымен Alt пернесін басып т?рып, содан кейін Shift пернесін басады да, оларды? екеуін де босатады.
IV. Пернета?та ??пиясы
Пернета?таны? негізі б?ліктері, пернелерді? ат?аратын ?ызметіне байланысты о?ушылар?а с?ра?тар беріледі:
- Пернета?та ?андай ??рыл?ы?а жатады?
А) шы?ару ??рыл?ысы
?) жазу ??рыл?ысы
Б) енгізу ??рыл?ысы
Г) о?у ??рыл?ысы
2. Пернета?таны? негізгі б?ліктерін жаз:
3. Мына пернелерді? ат?аратын ?ызметі ?андай?
Enter-
Esc-
Delete-
Alt –
Ctrl –
CapsLock –
Shift –
NumLock –
V. Ж?мба?тар ?лемі
1. Бір сарайда т?рады екен,
Бес атаны? балалары
?ыдырмашы біреу,
Бір к?н бар да, бір к?н жо?
Соны есепке алса?,
?зын сан ж?з бір (Пернелік)
2.?зын т?ра жал?аубек,
Т?рмай ыл?и жатады
?оз?ала ?алса артынан
Ешбір белгі ?алмайды (бос орын)
3.Б?та? орнында мы? бір инесі,
Компьютер жаны мекені (Кактус)
4.Пернета?та ауылында т?ратын,
Пернелік деген атаны?
Бар екен 12 а?айынды
Немерелі ал?аш?ы
Есімдері де ?здеріні? бір ?ызы?
Тек ?ана F(эф) ?рпімен басталады. (функционалды? пернелер)
5.Компьютермен енеді,
?а?аз?а басып береді (баспа ??рыл?ысы)
VI. Компьютердегі орналас?ан «Электронды? о?улы?» 1-2 тапсырмаларын орындату.
VIІ. «К??ілді клавишалар» практикалы? ж?мыс.
К??ілді саба?:
- На?ыз программист, тама? ?оры біткеннен кейін де, пернета?тада?ы ?и?ымдарды ?оректеніп бір апта уа?ыт ?мір с?ре алады.
- Компьютермен ж?мыс жаса?анда, е? бастысы о?ан асы??анды?ы?ызы білдіртпеу керек.
- Программист пианисті? жа?а роялін к?руге келіпті. Рояльді ?за? айналып ж?ріп:
- Пернелер та?тасы ?олайсыз?!не б?рі 84 перне, оны? жартысы функционалды, бірде-біреуі жазылма?ан, біра?. Shift – ті ая?пен басатыны жа?сы-депті
VIIІ. Рефлексті кезе?.Шарша?ан кездегі бой жазу?а арнал?ан жатты?улар: ?ол?а жатты?у ж?не есте са?тау ?абілетіне арналады.
а)?ол сауса?тарына арнал?ан жатты?улар.
1. ?олы?ны? шынта?тарын б?гіп, ?стелді? шетіне ?ойы?ыз. Сауса?тары?ызды біріктіріп, ?ол білезін к?тер. Бір дегенде ала?аны?ды б?гіп, екі дегенде ж?дыры?ы?дыт?й.
2. ?олы?ды босатып, т?менге т?сіріп, сілкілеп жібер.
К?зге арнал?ан жатты?улар.
1. К?зі?ді тез ашып-ж?мып жібер де, к?зі?ді ж?мып ж?не тыныш отырып 5-ке дейін сана?ыз. 4-5 рет.
2. К?зі?ні? ?арасын жо?ары-т?мен, о? мен сол?а а?ырын ?оз?алт. 3 рет.
Ар?а б?лшы? еттері,к?з шарша?ан кезде жасалынатын тренинг.
б)“Буратино» м?рнымен ауада к?нні?,с?бізді?,сандарды?,?ріптер ж?не т.б. «заттарды? суретін» салады.Б?л жатты?уды орындау кезінде мойынны? бір ?алыпты,а?ырын ?оз?алысынан балаларда к?тері?кі к??іл к?й пайда болады.Б?л жатты?у мойын б?лшы? еттерін ?атайтады,к?зге ?анны? елуін жа?сартады.
Х. ?йге тапсырма.