Просмотр содержимого документа
«Орал қаласы, №34 МГ»
АЛГОРИТМДЕР. АЛГОРИТМ АТҚАРУШЫСЫ
Сабақтың мақсаты:
білімділік:
оқушыларга алгоритм түсінігі мен оны атқарушылар туралы негізі түсініктерін қалыптастыру;
алгоритмнің іргелі үғымдарын және оларды кеңейтілген түрде пайдалануын мысалдар аркылы көрсету;
оқушыларга алгоритмдерді күру ережелерін мы- салдарды келтіре отырып таныстыру, алгоритмді формалды түрде орындау мүмкіндіктерін түсіндіру.
Дамытушылық:
логикалык жоне арифмгтикалык ойлауын себеп- салдар байланысы арқылы бекітуін;
танымдык кабілеттері мен пәнге деген кызығу- шылықтарын дамыту, акыл-ой өрекетін, жады, са- лыстыру, сараптама жасау, қорытынды жасай бі- луге үйрету.тәрбиелік:
Программалық-дидактикалық жабдықталуы: дербес компьютерлер, мультимедиалық проектор, Windows ОЖ, материалды корсету үшін презентациялар, алгоритмдерді атқарушылар (калькулятор, робот, команданы түсінуге қабілетті түрлі күрылғылар).
Сабақтың барысы
«Алгоритм және оның қасиеттері» тақырыбын дос- түрлі түрде информатиканьщ «теориялык» басты тақы- рыбы деп санайды. ДК-де практикалық жүмысты орын- дауда алгоритмдік жүйені үйрететін «Бота» (АЖҮ) про- граммалык колданбасы пайдаланылады. Алгоритмдік зерттемелерге катысты негізгі практикалык дағдылар, ары қарай программалау тілі мен оның әдістерін үйренуде қа- лыптасады. Аталган тақырып бойынша өтілетін сабактың басты міндеті - программалау тілі мен оның әдістерін үйретудегі негізгі бастама болып табылады.
Үйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен сөлемдесу; сабақтың тақырыбын, мак- сатын және міндеттерін айту; жаттығу жасату.
Сабақтың өзектілігі (білу).
Мүғалімнің сүрақтары:
өз күнін жоспарлап қою;
торт пісіру;
егер бағыт белгілі болса, онда белгіленген жерге дейін қалай жетуге болады?
компьютерде есеп шешу;
машинамен (велосипедпен) орнынан қозгалу;
Осындай есептерді шешуде не маңызды, шешуді не-
ден бастау керек?
Қойылган мақсатқа жеткізетін жеке эрекеттерді орындау тәртібі. Осыған байланысты есепті шешу үшін оны алдымен алгоритмдеу керек. Сабақтың тақырыбын анықтау.
Жаңа түсініктер мен іс-әрекет тэсілдерін қалыптастыру (түсіну).
Мұғалімнің сөзі.
Қүбылыстың алгоритмдік мәнін ерекшелей білу және алгоритмді қүру кез келген ма.мандықтагы адам үшін ете маңызды.
Алгоритмдік ойлау - ойлай білу өнері, оз әрекетін жос- парлай білу, түрлі жағдайға байланысты қабілеттілікті қарастыру және соған сай өрекет ету.
Алгоритм түсінігі тек практикалық пайдалануда ғана бағалы емес, ол жалпы білімдік және дүниетанымдық көзқарас мәнінде де маңызды болып саналады. Алго- ритмдік ойлау дағдысы адамныд ерекше стилінің ка- лыптасуына көмектеседі және оның қүрамына:
мақсаткерлік пен ойын жинақтап алушылық;
шынайылық және нақтылық;
өз әрекетін жоспарлауда және орындауда дүрыс ой- лауы мен жүйелілігі;
өз ойын дәл және қысқа айта білу;
шешімді дүрыс кою жәые оны накты шешу жолын табу;
ағымдагы қарқынды ақпараттарды жылдам түрде бағдарлай алу.
Оқулықпен жүмыс - §3.1.
«Есікті кілтпен ашу» алгоритмін қарастыру.
Камапбаіардың орнын ауыстыруга бола ма?
Алгоритмнің атқарушылары және атқарушылар ко- мандасыныд жүйесі түсінігін енгізу.
Адамдар мен компьютерлер, роботтар, станоктар. жасанды серіктер, күрделі түрмыстык техника және тіпті бала ойыншығы да алгоритмді орындай алады.
Төмендегі робот түрлерінің атқарушыларын атаңдар:
жол қиылысындагы жүйелі қозгалыс;
адамдардың емделуі;
ауладағы қоқысты тазалау;
пиццаны дайындау;
теледидарды жөндеу.
Атқарушыға алгоритмді түсінікті түрде жазылуы (программа) бойынша оны өздігінен түсініп, талдамай Шешеді, Атқарушы бүл әрекетті неге солай жасайды?
Адамның алгоритмдерді формалды түрде орындау
Атқарушы алгоритмдерді өздігінен түсініп жатпай, тал-і дамай шешеді, оны формалды түрде орындай алады.
Кез келген есеп анык жазылған болса, сәтті шешіледіі Келтірілген тізімдердің ішінен анык қүрылган есептер таңда:
өз үйіңнің терезесін сана;
аспандағы жүлдыздарды сана;
өз үйіңнің есігінен бастап мектепке дейінгі жолі (жаяу, автобуспен, басқа да көліктермен) егже тегжейлі суреттеп бер;
бір жаққа бару керек, бірақ қайда екенін өзім J білмеймін;
ананы әкел, бірақ не екенін білмеймін. Алгоритмнін қасиетін қарастыру (мүғалімнің әңгіі
месі).
Жаңа Атқарушы «Ботаны» енгіз. Аталған Атқарур шының командалар жүйесін жазу. Бота үшін қүрьиш программа мысалын көрсет.
Білімі мен дағдыны қалыптастыру (қолдану). Практикалық тапсырма: Ақкаланы жасау алгоритм2қүр (оқулықтағы 5-тапсырма).
Жаңа білімді қорытындылау және іс-әрекет тәсіл- дерін қолдану кезеңі(талдау).
«Алгоритм» созі қалай шыққан?
Есептеу алгоритмдері, ақпараттарды өңдеу және| оларды өңдемеу алгоритмдері.
Алгоритм қандай элементтерден түрады?
Алгоритм қасиеттерін ата.
Түрлі мысалдармен алгоритм қасиеттерін керсет. Сөйлемді аяқта:
Алгоритм - бүл...
Алгоритм ... орындалады
Атқарушының команда жүйесі...
Атқарушы «Ботага» кіретін команда...
Келесі сөздердің ақиқатын көрсет:
Алгоритм - есептеудің біршама бірізділігін үс нады.
Алгоритм - есептеудің біршама бірізділігін үсы- нады, ал кей жагдайда әрекеттердің математика- лық сипаттағы бірізділігін үсынады.
Компьютер алгоритмді орындайды.
ЙСүмьіс дәптерінде берілген «Қолдану және шығар- машылык» деңгейіндегі тапсырмаларды орындау.
Сабақты қорытындылау кезеңі (синтез).
Сабақта алған жаңа ақпараттар элементтерін бекіту
арқылы сабақты қорытындылау.
Сұрақтар:
Мектеп өмірінен алгоритмге мысал келтір.
Қоршаган ортадан алгоритмге мысал келтір.
Бүгін қандай алгоритммен кездестіңдер?
Алгоритмді қалай елестетуге болады?
Ата-аналарыңның үй тіршілігінде орындайтын жүмысының алгоритмін жазыңдар.
Бақылау және өзін-өзі бақылау кезеқі (бағалау).
Сыныптың жөне жеке оқушылардыц жүмысына сапа- лы бага беру.
Сабақ барысында берілген оқу материалдарының күнделікті өмірде қолдануға және кез келген іс-әрекетте қажет екендігін, сәйкестілігін, маңыздылығын оқушы ездігінен багалай алатындай деңгейге жетуі керек.
Үй тапсырмасын беру кезеңі.
Оқулықтагы §3.1-тің сүрақтарына жауап беру. Жүмыс дөптеріндегі колдану мен шыгармшылық деңгейлеріндегі тапсырманы орындау.
Рефлексия кезеңі.
Оқушыларға сөзжүмбақтағы алгоритм тақырыбына қатысты терминдерді тауып, оларды түсіндіру (Жүмыс дәптеріндегі 3-шыгармашылық тапсырма).
Программалық-дидактикалық жабдықталуы: дербес компьютерлер, мультимедиалық проектор, Windows ОЖ, материалды көрсету үшін презентадиялар, Атқарушы «Бота» ортасы.
Сабақтың барысы
Үйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен сәлемдесу; сабақтың тақырыбын, мақсатын және міндеттерін айту; жаттығу жасату.
Сабақтың өзектілігі (білу).
Мүғалімніқ сүрақтары:
Алгоритм дегеніміз не?
Алгоритм не үшін қажет?
Алгоритм Атқарушысы кім және ол қандай қызмет аткарады?
Атқарушының орындауы мүмкін барлық команда- лары қандай әрекеттерді орындайды?
Кім алгоритмді дамыта алады?
Кім алгоритмді орындай алады?
Информатиканы оқыганда, біз міндетті түрде ақпа-
ратпен жүмыс жасаймыз, сондықтан мынаны білуіміз керек:
Компьютерде ақпаратты өцдеу қалай дайындалады?
Ақпаратты өңдеу үшін компьютерді қалай қол- данады?
Программалау үдерісінің негізі - есептің шартына қарай алгоритмнің өзін өңдеу болып табылады. Бүл ЭЕМ- ді қолданудағы тапсырманы шешудің ең қиын кезеңі.
Жаңа түсініктер мен іс-әрекет тәсілдерін калып-
тастыру (түсіну).
Мүғалімнің сөзі.
Егер алгоритмдер бізге түрлі есептерді орындауға көмектессе, онда алгоритмдерді әр түрлі етіп жазуға болады деген қорытынды жасаймыз.
Оқулықпен жүмыс — §3.2.
Алгоритмдерді жазудың тәсілдерін қарастыру.
сөздік;
кестелік;
графикалық;
программалық.
Алгоритм туралы түсінікті енгізу.
Сен қалай ойлайсың, мына тэсілдің қайсысының Am- Қарушысы «Ботага», қай тэсіл «Компъютерге» лайық?
Жүмыс дәптеріндегі мысалдан «Атқарушы «Арифмометр» алгоритмінің кесте түрінде жазылу әдісін түсін- Діру. Сегіз командадан 68 санын алу (2-кесте).
«68 саны» алгоритмі
2-кесте
№
команда
сан
1
1-ге қос
1
2
2-ге көбейт
2
3
2-ге көбейт
4
4
2-ге көбейт
8
5
2-ге көбейт
16
6
1-ге қос
17
7
2-ге көбейт
34
8
2-ге көбейт
68
Алгоритмнің графикалық жазылу түрі - бірізділікпен арнайы алгоритмнің блок-схема түрінде жазылуы. Алгоритмнің графикалық төсілінің ерекшелігін түсіндіру. Блок-схемаға анықтама беру және «Блок-схеманың графикалық «нысаны» кестесін талдау.
Программа - алгоритмнің бірізді оператор түрінде жазылуы - программалау тілінің кейбір командалары.
Тік төртбүрыштың ауданын есептеу алгоритмініңі мысалында оны жазудың түрлі формасын қарастыру.
Қүрылған алгоритмді сараптау:
Есептің мазмүнын білмей, алгоритмді орындауға бола ма? (Жауап: иө, реті мен орындалуы белгілі болған- дықтан).
Алгоритмнің мүндай орындалуын қалай атаймыз? (Жауап: формалды, компьютерде алгоритмді формалды] орындаушы, себебі ол есептің шартын білмейді, тек бізге берілген үйғарымды ғана орындайды).
Берілген алгоритмді пайдаланып, шешімін табу үшін қандай есепті ойлап табуға болады? (Жауап: кейбір сандардың а және b рет өсуі; сатып алғаы заттың бағасын анықтау; арақашықтықты, жылдамдығы мен уақытын | есептеу, дене массасының тығыздығы мен көлемін есептеу және т.б.).
Қорытындьі: бүкіл сынып біртипті есепке бір ғана алгоритм қолданылуы мүмкін.
Егер блок-схеманың элементтерінің орындарын ауыстырсақ, онда алгоритмнің нөтижесі өзгере ме? (Жа- уабы: иә, себебі алгоритмнің орындалу нөтижесі өрекет- терді теруде ғана емес, оларды орналастыру тәртібіне де
байланысты).
Білімі мен дағдыны қалыптастыру (қолдану). Практикалық тапсырма:
Дөптердегі берілген «Оқушының күн тәртібі» тапсыр- масы алгоритмін блок-схема түрінде қүр.
Жаңа білімді қорытындылау және іс-әрекет тәеіл- дерін қолдану кезеңі (талдау).
Жүмыс дәптеріндегі қолдану деңгейінің тапсырма- сын орында.
Графикалық редактор арқылы блок-схеманы қалай күрастыруға болатындығы туралы оқушыларға үсыныс жасау.
Сабақты қорытындылау кезеңі (синтез).
Сабақта алган жаца әрі жалпы ақпараттар элемент- терін бекіту арқылы сабақты қорытындылау.
Сұраңтар:
Күнделікті өмірде біз алгоритмдерді жазудың қай түрін кездестіреміз? Мысалдар келтір.
Алгоритмді корнекі түрде жазудыц қандай түрі тиімді?
Өзін-өзі тексеру және бақылау кезеңі (бағалау). Жеке оқушыларға және сыныптың жүмысына бага
беру.
Қорытындылай келе, біздің бүкіл өміріміз - бүл қүрылымы қиын алгоритм. Менің тілейтінім, барлық істеген іс-орекеттеріңді ойлаыып, дүрыс шешім қабылдап, лайықты жетістіктерге жетіңдер!
Үй тапсырмасын беру кезеңі.
Оқулықтағы §3.2.
«Жолдан өту» алгоритміне арналған блок-схеманы қүрастыр.
Жүмыс дәптеріндегі білім деңгейі мен шығармашы- лық деңгейі бойынша тапсырма.
Рефлексия кезеңі.
Бүгінгі сабақтан қандай жаңа мағлүмат алдың?
Саған қай тапсырманы шешу қиын болды?
Бүл тапсырмаларды орындагаы кезде нақты қандай қиындықтар кездесті?
