ІІ. О?ушыларды? физикадан, химиядан ал?ан білімдеріне с?йене отырып, «атом» ж?не «химиялы? элемент» ??ымдары арасында?ы байланысты аны?тау ма?сатында с?ра?тар ?ою:
атом дегеніміз не?
суды? айырылуын мысал?а алып, «атом» ж?не «молекула» ??ымдарыны? айырмашылы?ын т?сіндір.
Заттарды ??райтын б?лшектерді? таби?аты адамзатты ертеден тол?андыр?ан. Б?дан 2500 жылдай б?рын ?мір с?рген грек философы Демокрит: барлы? денелер ?те ?са?, к?зге к?рінбейтін ?рі б?лінбейтін, м??гі ?оз?алыста болатын б?лшектер?атомдардан т?рады деген болжам айтты. «Атом» грекше «б?лінбейтін» деген с?з.
Итальянды? ?алым А.Авогадро «.затты? е? кішкентай б?лшегі атом, біра? газ т?різді заттарды? е? кішкентай б?лшегі атомдар емес молекулалар болып табылады» деген болжам айтты. Оны? идеясын отандасы Канниццаро да ?олданды.
1860 жылы Карлсруэ ?аласында?ы химиктер съезінде «атом» ж?не «молекула»??ымдары туралы ?ызу пікірталас болды. Осы съезінде «атом» ж?не «молекула»??ымдарына на?ты аны?тама берілді.
Сендер физика п?нінен молекулалар атомдардан ??ралатынын білесі?дер. «Молекула» с?зі «е? кішкене» деген ма?ананы білдіреді.
Атомдар мен молекулаларды? кішкентайлы?ына бола к?збен к?ре алмаса? та бар екендігін суды? ыдырауынан бай?ау?а болады. Су ар?ылы электор тогын ?ткізгенде су молекулалары ?андай к?йде болады? Егер арнайы ??ралда су ар?ылы электр тогын жіберсе, оны? ?серінен су газдар?а: сутегі мен оттегіне айырылады. О?улы?та?ы 8- сурет. Судан б?л газдарды? т?зілгенін ?асиеттеріне ?арап д?лелдеуге болады. Сутегі –же?іл, жан?ыш газ. Сонды?тан о? жа?та?ы т?тіктін аузын ашып жан?ан шырпыны апарса, ?зіне т?н шырт еткен дыбыс шы?ады. Ауада осылай тез жану сутегіне т?н. Ал оттегі жануды ?олдайды. Сол жа?та?ы т?тікті? кранын ашып, аузына шо?тан?ан шырпыны апарса?, жары? шы?арып жанады. Сонымен, бір заттан? судан жа?а екі зат: оттегі ж?не сутегі т?зіледі, я?ни химиялы? реакция ж?реді. Суды? молекуласы ыдыра?анда т?зілген ??сас атомдар ?зара ж?птасады. Сонды?тан суды? екі молекуласы айырыл?анда одан сутект?і екі молекуласы, оттекті? бір молекуласы б?лінеді. Жо?арыда?ы т?тіктегі сутекті? к?леміні? отекті? к?лемінен екі есе ?лкен болуы осыны? д?лелі.
Молекула? затты? ??рамы мен ?асиетін са?тайтын е? кіші б?лшегі.
Атом – затты? химиялы? жолмен б?лінбейтін е? ?са? б?лшегі.
ІІІ. Заттарды? салыстырмалы молекулалы? массасын есептеу.
Мына заттарды? салыстырмалы молекулалы? массасын есепте?дер.
Формулалар: СО2,NH3, CuSO4 •5H2 O, AI(OH)3, H2SO4,H2О
Просмотр содержимого документа
«саба? жоспары : "Атомдар мен молекулалар"»
Тақырыбы: §1.1 Химиялық элементтер. Атомдар мен молекулалар.
Оқыту мақсаты.
«Химиялық элемент» және «атом» ұғымдары арасындағы өзара байланысты қарастырып, заттардың салыстырмалы молекулалық массасын, қосылыстың құрамындағы элементтің массалық үлесін есептеу .
Дамыта оқыту міндеті.
Оқушылардың физика мен табиғаттанудан атом жайлы алған білімдері негізінде қайта айтып беру, химиялық есептер шығару дағдыларын қалыптастыру.
Тәрбиелік міндеті.
Оқушыларды өз бетімен белсенді жұмыс істеуге, ізденімпаздылық пен іскерлікке тәрбиелеу.
Көрнекіліктер: « Д.И.Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесі» таблицасы.
Сабақ типі: Жаңа сабақ
Әдісі: баяндау, сұрақ –жауап, оқулықпен жұмыс
Сабақтың жүріліу барысы.
І.Ұйымдастыру
ІІ. Оқушылардың физикадан, химиядан алған білімдеріне сүйене отырып, «атом» және «химиялық элемент» ұғымдары арасындағы байланысты анықтау мақсатында сұрақтар қою:
атом дегеніміз не?
судың айырылуын мысалға алып, «атом» және «молекула» ұғымдарының айырмашылығын түсіндір.
Заттарды құрайтын бөлшектердің табиғаты адамзатты ертеден толғандырған. Бұдан 2500 жылдай бұрын өмір сүрген грек философы Демокрит: барлық денелер өте ұсақ, көзге көрінбейтін әрі бөлінбейтін, мәңгі қозғалыста болатын бөлшектер‑атомдардан тұрады деген болжам айтты. «Атом» грекше «бөлінбейтін» деген сөз.
Итальяндық ғалым А.Авогадро «....заттың ең кішкентай бөлшегі атом, бірақ газ тәрізді заттардың ең кішкентай бөлшегі атомдар емес молекулалар болып табылады» деген болжам айтты. Оның идеясын отандасы Канниццаро да қолданды.
1860 жылы Карлсруэ қаласындағы химиктер съезінде «атом» және «молекула»ұғымдары туралы қызу пікірталас болды. Осы съезінде «атом» және «молекула»ұғымдарына нақты анықтама берілді.
Сендер физика пәнінен молекулалар атомдардан құралатынын білесіңдер. «Молекула» сөзі «ең кішкене» деген мағананы білдіреді.
Атомдар мен молекулалардың кішкентайлығына бола көзбен көре алмасақ та бар екендігін судың ыдырауынан байқауға болады. Су арқылы электор тогын өткізгенде су молекулалары қандай күйде болады? Егер арнайы құралда су арқылы электр тогын жіберсе, оның әсерінен су газдарға: сутегі мен оттегіне айырылады. Оқулықтағы 8- сурет. Судан бұл газдардың түзілгенін қасиеттеріне қарап дәлелдеуге болады. Сутегі –жеңіл, жанғыш газ. Сондықтан оң жақтағы түтіктін аузын ашып жанған шырпыны апарса, өзіне тән шырт еткен дыбыс шығады. Ауада осылай тез жану сутегіне тән. Ал оттегі жануды қолдайды. Сол жақтағы түтіктің кранын ашып, аузына шоқтанған шырпыны апарсақ, жарық шығарып жанады. Сонымен, бір заттан‑ судан жаңа екі зат: оттегі және сутегі түзіледі, яғни химиялық реакция жүреді. Судың молекуласы ыдырағанда түзілген ұқсас атомдар өзара жұптасады. Сондықтан судың екі молекуласы айырылғанда одан сутектәі екі молекуласы, оттектің бір молекуласы бөлінеді. Жоғарыдағы түтіктегі сутектің көлемінің отектің көлемінен екі есе үлкен болуы осының дәлелі.
Молекула‑ заттың құрамы мен қасиетін сақтайтын ең кіші бөлшегі.
Атом – заттың химиялық жолмен бөлінбейтін ең ұсақ бөлшегі.
ІІІ. Заттардың салыстырмалы молекулалық массасын есептеу.
Мына заттардың салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер.
Формулалар
СО2
NH3
CuSO4 •5H2 O
AI(OH)3
H2SO4
H2O
Мr
44
17
250
78
98
18
IY. Қосылыстың құрамындағы элементтердің массалық үлесін есептеу.
W( Э) =m (Э)•Аr(Э) • 100
Мr(зат)
Тапсырмалар.
Мына қосылыстардың қайсысында: NaCI, NaCIO, NaCIO3 хлордың массалық үлесі көбірек болады.
Темір купорсындағы FeSO4 •7H2O судың массалық үлесін есептеңдер.
