Молекулаларды? ретсіз ?оз?алысын жылулы? ?оз?алыс деп атайды. Дене молекулаларыны? жылулы? ?оз?алысын желсіз тыны? ауада?ы т?йдектелген шіркей тобымен салыстыру?а болады. Ауада шіркей б?лты ?оз?алыссыз ілініп т?р?андай сезіледі. Ал б?лтты? ішіндегі ж?здеген шіркей барлы? ба?ытта, біресе о??а, біресе сол?а тынбастан ретсіз ?оз?алады. Біра? шіркейлерді? б?лты ?з пішінін ?згертпестен, д?л сол орнында ?алады. К?зге к?рінбейтін атомдар мен молекулаларды? ?оз?алысы да сондай ретсіз болады. Егер бір молекула к?лемнен шы?ып кетсе, онда оны? орнын бас?алары басады. Дене болса, ?згеріссіз ?алады. Бас?а молекулалармен со?ты?ысу барысында ?р молекула ?зіні? жылдамды?ын то?таусыз ?згертеді.
Молекулаларды? ретсіз ?оз?алысыны? н?тижесі броунды? ?оз?алыс деп аталады. Б?л суда ?ал?ы?ан ?сімдік спорасыны? ?оз?алысын ба?ыла?ан а?ылшын ботанигі Р.Броунны? ??рметіне осылай атал?ан. (Компьютер ар?ылы о?ушылар?а ?оз?алыстарды к?рсету).
Ол спораны? ?те майда б?лшектеріні? барлы? ба?ытта ?здіксіз ?оз?алыста болатынын бай?а?ан. Б?лшектер ?са?ыра? бол?ан сайын олар ?те жылдам ?оз?ал?ан. Та??аларлы?ы – б?лшектерді? ?оз?алысы еш?ашан то?тама?ан.
Б?лшектерді? броунды? ?оз?алысы – ?лкен ж?не кіші б?лшектерге, сансыз к?п молекулалар?а, жеке молекулалар мен атомдар?а т?н жылулы? ?оз?алыс.
Диффузия – бір зат молекулаларыны? бас?а бір зат молекулаларыны? аралы?ына ену ??былысы. Диффузия ??былысы газдар мен ?атар с?йы?тар мен ?атты денелерде де бай?алады. Газда?ы диффузия?а ?арапайым мысал ретінде иісті? ауада?ы таралуын алу?а болады. Диффузияны? ?ар?ындылы?ы зат ты?ызды?ы мен молекулаларды? ретсіз ?оз?алысыны? жылдамды?ына байланысты болады.
4. Жа?а саба?ты бекіту:
1. Жылулы? ?оз?алыс дегеніміз не?
2. Броунды? ?оз?алыс дегеніміз не?
3. Кімні? ??рметін броунды? ?оз?алыс деп атал?ан ж?не не себепті?
4. Диффузия дегеніміз не?
5. Диффузия?а мысал келтір.
5. ?йге тапсырма беру: §1, есептер жина?ы: 1-14.
6. ?орытынды: Жылулы? ж?не броунды? ?оз?алыс дегеніміз не екенін т?сінді, сонымен ?атар диффузия ??былысымен танысты?.
7. Білімдерін ба?алау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Білімділік: Кез-келген жағдайда өз білімдеріне сүйене және қолдана алатын түсінуге көмектесу және сенімділіктерін арттыру. Теориялық білімдерін тәжірибеде қолдана білу.
Дамытушылық: Оқулық материалдың әлеуметтік және практикалық маңыздылығын оқушыға түсінуге көмектесу. Оқушылардың танырлық объектілерді салыстыру және топтастыру іскерліктерін арттыру.
Тәрбиелік: Эстетикалық тәрбиелеуді жүзеге асыру. Оқушылардың ішкі жан дүниесін байытуға жағдай жасау.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, оқулықпен жұмыс, жан-жақты ізденіс, топпен жұмыс.
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі
2. Үй тапсырмасын тексеру
3. Жаңа сабақты түсіндіру
4.Сұрақ-жауап әдісі бойынша сабақты бекіту
5. Үй тапсырмасын беру
6. Сабақты қорытындылау
7. Білімдерін бағалау
1. Ұйымдастыру кезеңі:
Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу.
Қолданатын құрал-жабдықтарды реттеу.
2. Үй тапсырмасын сұрау: 7-сыныпта өткенді қайталау.
3. Жаңа сабақты түсіндіру.
Молекулалардың ретсіз қозғалысын жылулық қозғалыс деп атайды. Дене молекулаларының жылулық қозғалысын желсіз тынық ауадағы түйдектелген шіркей тобымен салыстыруға болады. Ауада шіркей бұлты қозғалыссыз ілініп тұрғандай сезіледі. Ал бұлттың ішіндегі жүздеген шіркей барлық бағытта, біресе оңға, біресе солға тынбастан ретсіз қозғалады. Бірақ шіркейлердің бұлты өз пішінін өзгертпестен, дәл сол орнында қалады. Көзге көрінбейтін атомдар мен молекулалардың қозғалысы да сондай ретсіз болады. Егер бір молекула көлемнен шығып кетсе, онда оның орнын басқалары басады. Дене болса, өзгеріссіз қалады. Басқа молекулалармен соқтығысу барысында әр молекула өзінің жылдамдығын тоқтаусыз өзгертеді.
Молекулалардың ретсіз қозғалысының нәтижесі броундық қозғалыс деп аталады. Бұл суда қалқыған өсімдік спорасының қозғалысын бақылаған ағылшын ботанигі Р.Броунның құрметіне осылай аталған. (Компьютер арқылы оқушыларға қозғалыстарды көрсету).
Ол спораның өте майда бөлшектерінің барлық бағытта үздіксіз қозғалыста болатынын байқаған. Бөлшектер ұсағырақ болған сайын олар өте жылдам қозғалған. Таңғаларлығы – бөлшектердің қозғалысы ешқашан тоқтамаған.
Бөлшектердің броундық қозғалысы – үлкен және кіші бөлшектерге, сансыз көп молекулаларға, жеке молекулалар мен атомдарға тән жылулық қозғалыс.
Диффузия – бір зат молекулаларының басқа бір зат молекулаларының аралығына ену құбылысы. Диффузия құбылысы газдар мен қатар сұйықтар мен қатты денелерде де байқалады. Газдағы диффузияға қарапайым мысал ретінде иістің ауадағы таралуын алуға болады. Диффузияның қарқындылығы зат тығыздығы мен молекулалардың ретсіз қозғалысының жылдамдығына байланысты болады.
4. Жаңа сабақты бекіту:
1. Жылулық қозғалыс дегеніміз не?
2. Броундық қозғалыс дегеніміз не?
3. Кімнің құрметін броундық қозғалыс деп аталған және не себепті?
4. Диффузия дегеніміз не?
5. Диффузияға мысал келтір.
5. Үйге тапсырма беру: §1, есептер жинағы: 1-14.
6. Қорытынды: Жылулық және броундық қозғалыс дегеніміз не екенін түсінді, сонымен қатар диффузия құбылысымен таныстық.
