Электролиз

• Б) дамытушылық : экспериментті орындауда техникалық машықты қалыптастыру,ерітінді және балқыма электролиздеріне байланысты есепті шығара білу.

• А) білімділік : Оқушылардың тотығу дәрежесі және тотығу-тотықсыздану реакция жайындағы білімдерін жүйелеу және қорытындылау. «Электролиз» тақырыбы жайлы білімін эксперимент арқылы және есептер шығара отырып тереңдетіп жетілдіру.

• В) тәрбиелілік : пәнге деген ынтасын арттыру, өз бетімен жұмыс жасауды үйрету.

2

Химик-практик

Теоретик

Физик-практик

1 қатар

2 қатар

3 қатар

Электролиттік диссоциация

NaCl Na + + Cl -

Ас тұзының электролиттік диссоциациясы

Na Cl

NaCl  Na + + Cl -

Диссоциация других веществ:

CuSO 4  Cu 2+ + SO 4 2-

HCl  H + + Cl -

H 2 SO 4  H + + H + + SO 4 2-

Cl -

Na +

CaCl 2  Ca 2+ + Cl - + Cl -

Диссоциация кезінде металл және сутек иондары үнемі оң зарядталады, ал қышқыл қалдықтары радикалдары мен ОН тобы - теріс зарядталады

Оң зарядталған иондар (катионға) катодқа қарай тартылады, теріс зарядталған иондар (анион) анодқа тартылады

+ (анод)

- (катод)

Электролиз – Электролит ерітіндісі немесе балқымасы арқылы электр тогын жібергенде жүретін тотығу - тоты қсыздану процесі.

+

-

+

-

-

+

+

-

Блиц сұрақтар

1. Электролиттік диссоциация дегеніміз не?

Жауабы:

Ерітінділер мен балқымаларда заттардың иондарға ыдырауы. Кері процесс рекомбинациялану деп аталады). Электролиттер еріген кезде электр тогының әсерінен судың полярлы молекуласының әсерінен электролит молекулаларының иондарға ыдырауы байқалады.

2 сұрақ

Электролизге анықтама беріңіз?

Жауабы:

Электролиз - тотығу – тотықсыздану реакциясының әсерінен электродтарда таза заттардың алыну процесі.

• Сұрақ

Электродтарда бөлінетін заттың

массасын анықтауға байланысты

есептер шығардық. Бұл қандай заңдылық ?

Фарадей заңы

Электролиз кезінде электродта бөлінген заттың массасы электролит арқылы өткен зарядтың мәніне тура пропорционал болады.

• – Электролит ерітіндісі немесе балқымасы арқылы электр тогын жібергенде жүретін тотығу - тоты қсыздану реакциясы.

То қ көзі

1834 жылы а ғылшын ғалымы Майкл Фарадей электролиз зерттеп, оның заңдылықтарын ашты.

Э лектролиздің бірінші заңы

Электролиз кезінде электродта бөлінген заттың массасы электролит арқылы өткен зарядтың мәніне тура пропорционал

k – заттың электрохимиялық эквиваленті

(электролит арқылы 1Кл заряд өткен кезде бөлініп шыққан заттың массасына тең

Майкл Фарадей (1791 – 1867)

«Электролит», «электрод», «анод», «катод» терминдерін енгізді.

Ғылымға үлесі

1820 ж . – магнетизмді зерттеді . 1821 ж . – электродвигательдің физикалық негізін түсіндірді.

1831 ж. – тәжірибе арқылы электр күштерін, индуктивті электр тоғын зерттеді.

1832 ж. – химиялық және электрохимиялық құбылыстар арасындағы байланысты зерттеді.

1837 ж. – индукция құбылысын ашты. 1845 ж. – тоқтың әсерінен электрленген сұйықтыққа полярланған жарықтың әсерін түсіндірді

Электролиздің екінші заңы

Электр тогының бірдей мөлшерінде (электролит арқылы өткен электр заряды) электролиз кезінде бөлінген заттардың массасы, заттардың молярлы массасының валенттілігі қатынасына пропорционалды болады.

M – бөлінген заттың массасы

k – электрохимиялық эквивалент М – заттың молярлық массасы

z – заттың валенттілігі

Барлық электролиттер үшін бірдей 1 моль затты б өлуге арналған заряд. Ол F Фарадей саны деп аталады.

Электрохимиялық эквивалент пен Фарадей саны қатынаспен байланысты

Күміс нитратының сулы ерітіндісінің электролизі кезінде анодта 6 г оттек газы бөлінетін болса, катодта бөлінген күмістің массасын есептеңдер.

Зауытта массасы 468 кг натрий хлорид інің ерітіндісін электролизге ұшыратты. Алынған газдар хлорсутектің синтезі үшін қолданылады. Алынған хлорсутек газын 708 л суда ерітті. Алынған ерітіндідегі тұз қышқылының массалық үлесін есептеңдер.

Бейнетаспа

Алюминийдің алынуы

Химиялық таза заттар алу үшін

Гальваностегия

Гальванопластика

Бұйымды коррозиядан қорғап, ұзақ бойы қолдану үшін асыл металдан жасалған қорғаныш (жұқа қабықпен) қабықпен қаптайды. Гальваникалық цехтар көптеген металлургиялық және басқа зауыттарда бар.

Электрлік әдіспен қалың қабатты (бірнеше миллиметрге дейін) көшірмелер алу.

Гальванопластика әдісімен алынған барельефа, көшірмесі

• Медаль мен тиындар жасау үшін қолданылады

Қысқы сарай

Үлкен театр

• Типографияға қажетті бұйымдар

• Пресс-формы из пластмассы, резины, металла

Алюминийдің алыну жолы

(бейнефильм)

Жатты ғу

Сулы ерітінділер электролизында инертті электродтарды қолданған кезде анодта бөлінетін өнім мен электролизге ұшырайтын заттың арасындағы сәйкестікті көрсетіңіз:

Заттың формуласы Анодтағы өнімдер

А) NaCl 1) Cl 2

B) NaClO 4 2) Cl 2 , O 2

C) NaOH 3) O 2

D) NaBr 4) H 2 , Br 2

5) O 2, Br 2

6) Br 2

Жа уабы:

Сулы ерітінділер электролизында инертті электродтарды қолданған кезде анодта бөлінетін өнім мен электролизге ұшырайтын заттың арасындағы сәйкестікті көрсетіңіз:

Заттың формуласы Анодтағы өнімдер

А) NaCl 1) Cl 2

B) NaClO 4 2) Cl 2 , O 2

C) NaOH 3) O 2

D) NaBr 4) H 2 , Br 2

5) O 2, Br 2

6) Br 2

Жа ттығу :

Сулы ерітінділер электролизында инертті электродтарды қолданған кезде анодта бөлінетін өнім мен электролизге ұшырайтын заттың арасындағы сәйкестікті көрсетіңіз:

Заттың формуласы Анодтағы өнімдер

А) HgSO 4 1) F 2

B) KF 2) O 2

C) HgCl 2 3) Hg

D) RbOH 4) H 2

5) Cl 2

6) H 2, O 2

Жа ттығу :

Сулы ерітінділер электролизында инертті электродтарды қолданған кезде анодта бөлінетін өнім мен электролизге ұшырайтын заттың арасындағы сәйкестікті көрсетіңіз:

Заттың формуласы Анодтағы өнімдер

А) HgSO 4 1) F 2

B) KF 2) O 2

C) HgCl 2 3) Hg

D) RbOH 4) H 2

5) Cl 2

6) H 2, O 2

Үй тапсырмасы

1. Кальций хлориді балқымасының электролизі теңдеуін жазып, катод пен анодта бөлінетін өнімдерді көрсетіңіз.

2. Темірдің (ІІ) хлориді ерітіндісінің электролизі теңдеуін жазып, катод пен анодта бөлінетін өнімдерді көрсетіңіз.

3. Электронды баланс әдісін қолданып реакция теңдеуін аяқтаңыз.

Есеп

Күміс нитратының электролит ерітіндісі арқылы 30 минут уақыт бойы 6 A тоқ күшін жұмсаған кезде ерітіндіден бөлініп шыққан металл күмістің массасын анықтаңыз.