"Алюминий" (9-сынып)

Алюминий,құрылысы,

қасиеттері

.

Ахметова Сәуле

химия пәні мұғалімі

№ 2”Мұрагер” мектебі

Қызылорда қаласы

Алюминий алғаш рет дат физигі Х.К. Эрстед 1825 г ашты. А люминий , латын тілінен аударғанда квасц, ертеде матаны бояуда қолданған.

13

Алюминий (лат. Aluminium)

26,9815

3

8

2

Al

3s 2 3p 1

13

Реттік нөмірі.

Алюминий (лат. Aluminium)

ІІІ период,ІІІ топтың негізгі топшасында орналасқан.

26,9815

3

8

2

Al

3s 2 3p 1

13

Алюминий (лат. Aluminium)

26,9815

3

8

2

Al

Алюминидің атомдық массасы

3s 2 3p 1

13

Алюминий (лат. Aluminium)

26,9815

3

8

2

Al

Электрондық конфигурациясы

+13 Al 2е 8ē 3ē

3s 2 3p 1

Атом құрылысы

протон p + =13

нейтрон n =14

электрон e - =13

АЛЮМИНИ йдің табиғатта кездесуі

КОРУНД Al2O3 – мөлдір кристалл

АЛЮМОСИЛИКАТ

Алюминий рудасы

Боксит

Алюминий рудасы (боксит)

Физикалық қасиеттері

• Табиғатта ең көп таралған металл.
• Жеңіл
• Күміс түстес ақ металл
• Жұмсақ,иілімді
• Жеңіл,тығыздығы 2,7г/см³
• Электрөткізгіштігі күміс пен мыстан кейін
• Балқу температурасы – 660 0 С
• Басқа мелалдармен құймаларды оңай түзеді.

Алюминийдің химиялық қасиеттері

• 4Аl + 3O 2 = 2Al 2 O 3
• 2Al + 3Br 2 = 2AlBr 3
• 2Al + 3S = Al 2 S 3
• 2Al + 6H 2 O = 2Al(OH) 3 + 3H 2 ↑
• 2Al + 6HCl = 2AlCl 3 + 3H 2

• 2Al + 2NaOH + 6H 2 O=2Na[Al(OH) 4 ]+3H 2
• 2 Al + Fe 2 O 3= Al 2 O 3+2 Fe +3241кДж
• Өнеркәсіпте бұл әдіс алюминитермия деп аталады.

Сумен әрекеттесуі

• Алюминий ауада оттекпен тотығып, оксидті қабықшамен қапталған.Оксидті қабыршақ бұзылса, ол оттекпен де, сумен де әрекеттеседі

2Al + 6H 2 O=2H 2 ↑ + 2Al(OH) 3 ↓

Қышқылдармен әрекеттесуі

• Концентрациялы азот және күкірт қышқылы алюминийді енжарландырады,оксид қабығы пайда болады.
• Сұйытылған қышқылдармен әрекеттесіп, тұз түзеді.

Өнеркәсіпте алынуы

• электр тогы
• 2АІ2О3 → 4АІ + 3О2 - 3352кДж
• 2007ж бері Қазақстанда Павлодар электролиз заводы жұмыс істеп келеді.

• Алюминийдің биологиялық рөлі мен алюминий өндірісіне тоқталу. Адам ағзасының 10% құрайды. Қан ұйығанда өкпеде, бауырда, сүйекте, шашта, жүйке жүйесінің ми қыртысының құрамына енеді және концентрленеді. Тәуліктік қажеттілігі адамға 47 мг. Алюминий эпителий және байланыстырғыш ұлпалардың дамуына және сүйек ұлпаларының түзілуіне, фосфор алмасуына әсер етеді. Ең сапалы алюминийдің ең жоғарғы стандарты А-9 маркасы болса, бүгінде Қазақстан электролиз зауыты А-85 маркалы сапалы алюминий өндірісін жолға қойған. Әдетте, жаңа салынған өндіріс ошақтарында А-6 маркалы өнімдер шығаратыны белгілі. Ал Қазақстан болса А-8, А-85 маркалы алюминийді шығаратын деңгейге жеткенін мақтанышпен айтуға болады. Қазақ жерінде өндірілген өнім халықаралық стандартқа сай болып, Лондонда металдар биржасына тіркелді.

Al қолданылуы

Основные свойства применения алюминия и его сплавов:

• Судостроение;
• Строительство;
• Самолетостроение;
• В химической технике;
• Автомобильная промышленность;
• Производство посуды;
• Производство алюминированных тканей;
• Изготовление аппаратуры для пищевой промышленности;
• Провода для линий электропередач;
• Получение металлов из их оксидов «алюминотермией»;
• Ракетостроение;
• Химическое машиностроение;
• Упаковочный материал;
• Производство пеноалюминия ρ = 0,19 г/см 3

Алюминийдің

қолданылуы.

Алюминий и және олардың құймалары

Алюминий и его сплавы широко применяют как конструкционный материал

• Деңгейлік тапсырмалар 1-деңгей. (5 ұпай) Оқытушылық Химиялық диктант 1. Алюминийдің атомдық құрылысы. ........ 2. Алюминий табиғатта таралуы бойынша.... орында тұр.
• 3. Жер қыртысының негізгі массасын....құрайды. 4. Қосылыстарындағы тотығу дәрежесі...... 5. Алюминийдің табиғаттағы негізгі қосылыстары.......... 6. Қазақстанда бокситтердің белгілі кен орындары бар, олар......... және...... 7. Алюминийдің кристалдық торы...... 8. Негізгі құймалары........ 9. Болат, шойын бетін алюминиймен қаптау....... 10. Алюминий азот қышқылымен әрекеттеспейді, себебі............

• 2-деңгей. (10 ұпай) Алгоритімдік
• 1. Алюминийдің мына заттармен: a) броммен ; б) мыс сульфаты ерітіндісімен ; в) күкүрт қышқылымен (сұйытылған); г) хром (III) оксидімен әрекеттесуінің реакция теңдеулерін жазыңдар. 2. Химиялық реакциялардың үш типін пайдаланып, AlCl 3 алудың реакция теңдеулерін жазыңдар.
• 3. Айналуларды жүзеге асырыңдар: Al→Al 2 O 3 →AlCl 3 →Al(NO 3 ) 3 → Al(OH) 3 →Al 2 O 3 →Al

• 3-деңгей (15 ұпай) Эвристикалық 1.Зат мөлшері 0,2 моль алюминий тұз қышқылымен әрекеттескенде неше моль сутек бөлінеді?
• 2. 10г алюминий мен мыс қоспасы тұз қышқылымен өңделді. Бөлінген газдың алатын көлемі 6,72л (қ.ж). Қоспадағы әрбір металдың массалық үлесін анықтаңдар.

• 4-деңгей (20 ұпай) Шығармашылық Зертханалық жұмыс. Үш сынауықта алюминий хлоридінің, темір(III ) хлоридінің және натрий хлоридінің ерітінділері берілген. Осы тұздарды бір ғана реактив көмегімен қалай анықтауға болады? Не істелді? Не байқалды? Қорытынды

Үйге тапсырма. §35Алюминий . № 5, 6, 7,8,9 тапсырмаларын орындау. ( 160 бет)