Жетісу Алатауы

Жетісу Алатауы

Саба?ты? та?ырыбы: Жетісу (Жо??ар) Алатауы

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік : О?ушыларды? Жетісу Алатауы, Сауыр-Тарба?атай, Тянь-Шань таулары туралы білімдерін жина?тау, толы?тыру.

Дамытушылы?: ?аза?станны? е? биік таулар туралы білімдерін салыстыру ар?ылы, білім да?дыларын дамыту. ?осымша материалдар ар?ылы интеллектуалды? де?гейін к?теріп, о?ушыны? п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыру, тілін дамыту.

Т?рбиелік: Ту?ан жерді? таби?и кешендеріні? таби?атын ?ор?ау?а, Отан?а, жерге деген с?йінпеншілігін арттыру.

К?рнекілігі: слайдтар, таби?ат суреттері, 9 таби?и аума? торк?зі, ?аза?станны? физикалы? картасы, атлас, кескін карта, ?лестірмелі тапсырмалар, тірек-сызба

Саба? т?рі: ойын саба?

Ойын ?дісі: Сайыс, топты? ж?мыс, тірек-сызбалармен ж?мыс

Саба? барысы:

І. ?йымдастыру.

1. О?ушылармен амандасу, т?гелдеу

2. О?ушыларды топтар?а б?лу. Екі топ?а б?лінген: «Жетісу» ж?не «Хан-Т??ірі»

ІІ. ?й тапсырмасын с?рау. Та?ырыпта?ы б?лімдер бойынша ?лестірмелі с?ра?тар ар?ылы ?й тапсырмасын с?рау

ІІІ. Бекіту с?ра?тары.

Алтай тауыны? е? биік шы?ы?
Жер бедеріне ?арай Алтай неше аудан?а б?лінеді?
Алтай тауыны? е? ?лкен ?зенін ата. Картадан к?рсет.
Алтай тауында ?андай ?оры? ?йымдастырыл?ан?

IV. Жа?а саба?

Жа?а саба?ты т?сіндіру кезе?і: (Слайдтар ж?не ?аза?станны? физикалы? картасы ар?ылы жа?а саба?ты? та?ырыбын ашу)

Сонымен б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы: §46 «Жетісу Алатауы»

Жоспар:

1. Географиялы? орны

2. Жер бедері. Геологиялы? ??рылысы

3. Климаты, ?зендері мен м?зды?тары

4. Таби?ат зоналары, ?сімдіктері мен жануарлары

Саба?ымызды ?рі ?арай ойын т?рінде жал?астырамыз.

Ойын?а «Хан Т??ірі», «Жетісу» топтары ?атысады. ?р топты? топ басшылары сайланады (5 ?пай 1 ж?лдызшамен есептеледі).

Ойын ережесі: 5 турдан т?рады

Кезе?дері :

1.?ткел

2.Белес

3.Бекет

4.Асу

5.Жер?йы?

І.?ткел ( топ басшыларына с?ра?) ?р жауап 5 ?пай

1.Жайсан ойпатынан басталып, Байкал к?ліне дейін аралы?ты алып жат?ан тау ж?йесі? (Алтай)

2.Хром мен никель кен орындары орналас?ан тау? (М??алжар)

3.Ертіс ?зені бойында ?андай СЭС салын?ан? (Б??тырма, ?скемен, Ш?лбі)

4.Алтайды? биік н?ктесі? (М?зтау, 4506 м)

5.Сарыар?аны? басты ?зендерін ата. (Есіл, Н?ра)

6.Солт?стік ?аза? жазы?ыны? ?аза?станды? б?лігі неше аудан?а б?лінеді? (4 топ?а)

7. Бізді? елімізге Алтай тауыны? ?а?дай б?лігі енеді? (Батыс ж?не о?т?стік-батыс)

8. Шы?ыс ?аза?станны? ?сем таби?атын ж?не сирек кездесетін а?дарын ?сімдіктерін ?ор?ау ма?сатында ??рыл?ан ?оры?? ( Мар?ак?л 1976 ж)

9.М??алжар тауыны? орташа жауын-шашын м?лшері? (300 мм)

10.?аза?станды? Алтайды? тауларында ?анша м?зды? бар? (328, оларды? жалпы ауданы 89,6 км2)

11. Б??ы-марал шаруашылы?ы жа?сы дамы?ан ?лкені ата. (Алтай)

12. Сарыар?аны? е? биік н?ктесі (А?соран 1565 м)

ІІ.Белес.

1.Топтар?а 2 с?ра?тан,д?рыс жауап 10 ?пай, 1мин.уа?ыт.1рет ?осымша к?мек алу?а болады.Нарт?уекелі бар. Кезегін берсе ?пайынан айырылады.Б?л жел-жылы жел, жылдамды?ы 60-80 м/сек.К?біне 1-2 к?н, кейде 3-7 т?улік бойы, барлы? майлы жоталарынан со?ады.

С?ра?: ?а?дай желге ?атысты айтылады?(Ебі желі)

?осымша к?мек. Жо??ар ?а?пасынан со?ады.

2.Еуропа мен Азия аралы?ында орналас?ан жер шарында?ы е? ?лкен т?йы? к?л. ?лкендігіне ?арап оны те?із дейді.

С?ра?: ?а?дай к?л жайлы айтылды? (Каспий те?ізі)

?осымша к?мек: ?аза?станны? батысында орналас?ан.

3. Жетісу Алатауында?ы биіктік белдеулікті е? ал?аш зерттеп, сипаттап жазып, шолу карталарын жаса?ан. ?з е?бектерінде Жетісу Алатауыны?, Солт?стік ж?не Ішкі Тянь-Шаньны? ?зен торлары ж?нінде аса ма?ызды ма?л?маттарды м?лімдеген

С?ра?: Саяхатшыны ата? (Ш.У?лиханов)

?осымша к?мек: 1857 ж 21 а?панында орыс географиялы? ?о?амыны? толы? м?шесі болып сайланды

4.Еуропалы? ?алымдарды? ішінде Тянь-Шань тауын зертегендерді? бірі.1856-1857 жылы Орталы? ж?не Солт?стік Тянь-Шань?а бірнеше экспедиция жасап, Ха?т??ірі шы?ына дейін жеткен.Б?л тау ж?йесінде жанартау ??былыстарыны? жо?ты?ын д?лелдеді.Осы салада?ы е?бегі ?шін ?алым ?лкен ата??а ие болды.

С?ра?: Б?л тауды зерттеген ?ай саяхатшы? П.П.Семенов

?осымша к?мек: Сол кезде Еуропа ?ылымында ?алыптас?ан Тянь-Шань жанартау ?рекеті н?тижесінде пайда бол?ан деген ??ымды теріске шы?арады.

ІІІ.Бекет. (Кескін картамен ж?мыс)

Физикалы? картаны пайдалана отырып, Жетісу Алатауыны? ?аза?стан аума?ында?ы орнын аны?та, кескін карта?а т?сір.

ІV Асу ?р команда?а 10 тест с?ра?ы. 1 с?ра??а 1 ?пай

V. Жер?йы?

Асан?ай?ы бабамызды? желмаямен желіп ж?ргендегі с?зінен:

«А?ашы т???ан жеміс екен шаруа?а жа?сы ?оныс екен»

«Биыл?ы шаншы?ан тая?ы?нан келесі жылы арба шы?ады екен»

Балалар, ойынымызды? 4 кезе?інен ?ттік. ?р ?атысушыны? ойын барысында ал?ан ж?лдыздарын сендерді? ба?алары?. ?р ?атысушыны? ж?лдыздарын санап ба?аланады

?орытындылау.
Тізілген таулары бар Жетісуды?
Ішінде орман, то?ай біткен нуды?
Дариядай сол таулардан тулап тол?ын,
К?ресі? тамашасын а??ан суды?
Есепсіз тау суреті к?з жетпейтін,
Жырлау?а ?азынасы к?п тіл жетпейтін.
?рік, алма, алм?рт, жидек - жемістер к?п
Бір татса? аузы?нан д?м кетпейтін

Ж. Жабаев былай жырла?андай Жетісу Алатауыны? бай ?лкесін осы ?ле?дерімен суреттеген.

Балалар ал?ан ?серлерінді стикерлерге жазып, даналы? а?ашына жапсырамыз.

Білім а?ашына саба?тан ал?ан ?серлерін, пікірлерін жазып жабыстыру. 3 минут

Жетісу тобы:

1. Т?ран ойпатын ?аза?стан жерінде екі б?лікке б?летін ?зен

A) Шу B) Сырдария C) Ыр?ыз D) Тор?ай E) Арыс
2. Каспий ма?ы ойпатында?ы т?бешіктерді сипатта?ан ?алым

A) Берг B) П. Фальк C) К. Бэр D) Г. Карелин E) А. Левшин
3. Сарыар?аны? ?те к?рікті таулары

A) А?сора?, Шы??ыстау C) М??алжар, ?лытау E) А?сора?, ?лытау
B) ?ар?аралы, Баянауыл D) О?жетпес, ?лытау
4. Орал тауыны? ?аза?стан жеріндегі таби?и жал?асы

A) М??алжар B) Тор?ай C) А?сора? D) ?лытау E) К?кшетау
5. ?аза?станны? ежелгі платформалы айма?ы

A) Шы?ыс Еуропа B) Батыс Еуропа C) Т?ран ойпаты D) Сарыар?а E) Тор?ай

6. Кайнозой эрасында пайда бол?ан таулар

A) Орал B) Ма??ыстау C) Жо??ар Алатауы D) А?сора? E) К?кшетау

7. ?аза?станны? жер ?ойнауында Менделеев кестесіндегі элементерді?. кездеседі

A) 80 т?рі B) 99 т?рі C) 100 т?рі D) 101 т?рі E) 102 т?рі
8. ?аза?станда м?най бірінші рет алынды

A) Доссорда B) Эмбіде C) Ма?атта D) Те?ізде E) ?алам?аста
9. ?аза?станны? хромит кен орындарыны? 99% кездеседі

A) Алтайда B) С?уірде C) М??алжарда D) ?аратауда E) Алатауда
10. ?аза?станда жауын-шашынны? е? к?п т?сетін жері

A) Батыс Алтай B) Батыс Орал C) Петропавл D) Зайсан E) Бал?аш

Хан-Т??ірі тобы:

1.Орта Азияны? физикалы? географиясы мен геологиясына арнал?ан “Т?ркістан” е?бегін жаз?ан

A) Н. Северцов B) П. Семенов C) И. Мушкетов D) А. Краснов E) А. Бутаков
2. Жо??ар Алатауыны? бірден-бір ерекшелігі – тау т?белерінде

A) Тастарды? болуы C) ?арды? болуы

B) Жазы?тарды? болуы D) Жоталарды? болуы E) Ойыстарды? болуы
3. ?аза?станны? жас платформалы айма?ы

A) Каспий ма?ы B) Батыс Сібір C) Сарыар?а D) Тор?ай E) Жем
4. ?аза?станны? т?з?а бай ауданы

A) Солт?стік B) Каспий ма?ы C) Батыс Сібір D) Орталы? E) Шы?ыс
5. Жо??ар ?а?пасы ар?ылы Орталы? Азия?а ?арай со?ып т?ратын жел

A) Муссон B) Батыс C) Пассат D) Сай?ан E) Шілік
6. Ебі желін ал?аш рет сипаттап жаз?ан ?алым

A) Н. Северцев B) Ш. Уалиханов C) И. Мушкетов D) В. Обручев E) В. Сапожников
7. Топыра?ты? е? негізгі ?асиеті

A) ?сімдікті? ?суі B) Таби?и ??нарлы?ы C) Ауаны? болуы D) Ж?ндіктерді? болуы E) Суды? болуы
8. Алтай айма?ыны? е? ?лкен к?лі

A) Зайсан B) Мар?ак?л C) Т?ран?ык?л D) Язовое E) Черновое

9. Топыра?ты? ??нарлы?ын кемітетін таби?атты? апаты

A) Жел B) Н?сер C) Топыра? эрозиясы D) Зиянды ж?ндіктер E) Арам ш?птер
10. ?аза?станны? ?стіртінде мекендейтін жануар

A) Ондатра B) Муфлон C) Жабайы есек D) ?ара к?зен E) Кірпі

Жетісу тобы:

Жауаптары: 1-в, 2-с, 3-в, 4-а, 5-а, 6-с, 7-в, 8-в, 9-с, 10-а

Хан-Т??ірі тобы:

Жауаптары: 1-с, 2-в, 3-в, 4-в, 5-д, 6-в, 7-в, 8-а, 9-с, 10-в

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Жетісу Алатауы »

Оқушыларды топтарға бөлу.

«Жетісу» және

«Хан-Тәңірі»

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Тақырыптағы бөлімдер бойынша үлестірмелі сұрақтар арқылы үй тапсырмасын сұрау

Үй тапсырмасын сұрау:

Жетісу тобы:

Географиялық орны
Жер бедері мен геологиялық құрылысы
Климаты

Хан-Тәңірі тобы:

Өзендері, көлдері және мұздықтары
Табиғат зоналары,
Өсімдіктері мен жануарлары

Бекіту сұрақтары:

Алтай тауының ең биік шыңы? Жер бедеріне қарай Алтай неше ауданға бөлінеді? Алтай тауының ең үлкен өзенін ата. Картадан көрсет. Алтай тауында қандай қорық ұйымдастырылған?
Алтай тауының ең биік шыңы?
Жер бедеріне қарай Алтай неше ауданға бөлінеді?
Алтай тауының ең үлкен өзенін ата. Картадан көрсет.
Алтай тауында қандай қорық ұйымдастырылған?

Орналасуы

Пайда болған кезеңі

Қазақстан

Кембрийге дейінгі

Ұзындығы

Қытай

жыныстар, палеозой

450 км

Ені

100-250 км

Ең биік шыңы

Бесбақан тауы

Биіктігі

4622 м

Жетісу Алатауы - Қазақстандағы ірі, әрі құрылымы жағынан күрделі тау жүйелерінің бірі. Жетісу тау жүйесінің солтүстік және солтүстік-батыс жалғасы. Ол солтүстік-шығысында Алакөл қазаншұңқыры мен оңтүстік-батысында Іле өзені аңғары аралығында созыла орналасқан. Ұзындығы 450 км, ені 100-250 км. Жетісу Алатауын батыста Көксу , шығыста Боротола өзендері бөліп жатады. Осы екі бөлік Солтүстік және Оңтүстік Жетісу Алатауы болып, екі үлкен тау жотасын құрайды.

Жер бедері. Оңтүстік Жетісу тау жүйесінің Сарышоқы мен Борохоро жоталары түгелдей дерлік Қытай жерінде жатыр. Жоталардың арасында кезінде тектоникалық қозғалыстардан пайда болған үлкен аңғар бар.осы аңғар арқылы Ебінұр көлінің қазаншұңқыры Алакөл қазаншұңқырымен шектеседі. Осы алқап Жоңғар қақпасы деп аталады. Ерте замандардан бастап осы қақпа арқылы Шығыс Еуропа мен Азияны , Қазақстанды жалғастырған Жібек жолы өткен, онымен Шыңғыс хан жаулаушылары, Жоңғар шапқыншылары жүрген.

Геологиялық құрылысы. Жетісу Алатауының құрылымы кембрийге дейінгі жыныстар мен палеозой жыныстарынан тұрады. Оның жоталары кембрийге дейінгі граниттер мен кристалды тақтатастардан түзілген. Каледон қатпарлығында алғаш көтерілген Жетісу Алатауының солтүстік және солтүстік-батыс бөліктерінде силур мен девон құмтастары мен сазды тақтатастардан тұратын негізгі жыныстармен бірге палеозой шөгінділері де мол. Таудың оңтүстік және оңтүстік-батыс бөліктерінде жоғарғы палеозойдың жыныстары көп.

Жетісу Алатауы каледон мен герциндегі тау түзілуі кезінде қатпарлы тауға айналса, ал мезозой мен төменгі кайнозойда сыртқы күштің әсерінен мүжіліп, аласарып тегістелсе, кейінгі Альпі қатпарлығының күшті болуына байланысты қатпарлы-жақпарлы биік таулы өлкеге айналған. Жер бедерінің қалыптасуына ертедегі және осы күнгі мұз басулар да ықпал жасаған. Мұз басудың ізі әр жерде-ақ байқалады.

Климаты

Жетісу Алатауы мұхиттардан алыс орналасқан. Оның климатына Арктиканың суық ауасы мен Тұранның ыстық ауасы әсер етеді. Тау етегінде неғұрлым кұрғақ, континентті климат болып келеді. Биік тау беткейлерінде климат қоңыржай: қысы суық, жазы қоңыр салқын, ауаның орташа температурасы қаңтарда -10°-11°С, шілдеде 18°-20°С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 600-800 мм, оңтүстік-шығыста - 400 мм. Қыста қар көп түседі, тау бастарында мұздықтар калыптасқан.

Жетісу кақпасынан Ебі желі соғады. Ол Барлық, Майлы жоталарынан соғатын циклон мен Жетісу қақпасының оңтүстік-шығысы арқылы өтетін антициклонның түйісуінен болады. Ебі желі - жылы жел, жылдамдығы 60-80 м/сек. Көбіне 1-2, кейде 3-7 тәулік бойы соғады. Осы қақпа бойымен Сайқан тауы жағынан сәуір , қыркүйек айларында сайқан суық желі соғады.

Өзен-көлдері

Жетісу Алатауында су қоры мол. Оның өзендері сол аймақтағы көлдерге құяды. Солтүстігінде Ырғайты өзені Жалаңашкөлге , Жаманты өзені Алакөлге , Тентек өзені Сасықкөлге құяды. Тау өзендерінің көбі ( Лепсі , Сарқан , Бүйен , Ақсу ) Балқашқа бағытталған.

Оңтүстік жағының су қоры аздау. Қытаймен шекарадан Қорғас өзені ағып, Ілеге қосылады. Оның батыс жағынан Өсек өзені құяды

Мұздықтары

Жетісу Алатауының үлкен өзендері бастау алатын тау шыңдарында мұздықтар орналасқан. Мұздықтардың көбі солтүстік жотада орналаскан. Онда жалпы ауданы 996 км 2 -ге жететін 700 мұздық бар. Ең үлкен мүздықтар Лепсі өзенінің басында. Жетісу Алатауының мұздықтары Ырғайты, Тентек, Лeпci, Басқан, Сарқант, Ақсу, Бүйен сияқты жеті топқа бөлінеді.

. Табиғат зоналары, өсімдіктері мен жануарлары

Жетісу Алатауы Сібір мен Орта Азия тауларының аралығында жатқандықтан екі арадағы өткел қызметін атқарады. Оның солтүстігінде сібірлік шалғынды орман, оңтүстігінде далаға тән ландшафт калыптасқан. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс , бау - бақша , жеміс ағаштары, екпе шөп және дәнді дақылдар өсіріледі. Одан жоғары дала зонасы (1000-1400 м-ден 1800-2000 м-ге дейін) жатады. Онда шырша, самырсын ағаштары өседі. Жануарлардан бұғы, аю, елік, т. б. кездеседі. Шалғындары мал жайылымына қолайлы. Таудың биік белдеуі солтүстікте 2200-2400 м-ден, оңтүстікте 2400-2500 м-ден жоғары басталады. Онда субальпілік шалғындар, омбы қарлар, мұздықтар кездеседі. Биік тау сілемдерін малшылар жайылым есебінде пайдаланады.

Кезеңдері:

1.Өткел

2.Белес

3.Бекет

4.Асу

5.Жерұйық

І. Өткел

І.Өткел ( топ басшыларына сұрақ) әр жауап 5 ұпай

1.Жайсан ойпатынан басталып, Байкал көліне дейін аралықты алып жатқан тау жүйесі?

2.Хром мен никель кен орындары орналасқан тау?

3.Ертіс өзені бойында қандай СЭС салынған?

4.Алтайдың биік нүктесі?

5.Сарыарқаның басты өзендерін ата.

6.Солтүстік Қазақ жазығының қазақстандық бөлігі неше ауданға бөлінеді?

7. Біздің елімізге Алтай тауының қаңдай бөлігі енеді?

8. Шығыс Қазақстанның әсем табиғатын және сирек кездесетін аңдарын өсімдіктерін қорғау мақсатында құрылған қорық?

9.Мұғалжар тауының орташа жауын-шашын мөлшері?

10.Қазақстандық Алтайдың тауларында қанша мұздық бар?

11. Бұғы-марал шаруашылығы жақсы дамыған өлкені ата.

12. Сарыарқаның ең биік нүктесі

ІІ. Белес

Топтарға 2 сұрақтан,дұрыс жауап 10 ұпай, 1мин.уақыт. 1рет қосымша көмек алуға болады болады.Нартәуекелі бар. Кезегін берсе ұпайынан айырылады.

“ Жетісу” тобы

1. Бұл жел-жылы жел, жылдамдығы 60-80 м/сек. Көбіне 1-2 күн, кейде 3-7 тәулік бойы, Барлық, Майлы жоталарынан соғады.

Сұрақ: Қаңдай желге қатысты айтылады?

Қосымша көмек. Жоңғар қақпасынан соғады.

2. Жетісу Алатауындағы биіктік белдеулікті ең алғаш зерттеп, сипаттап жазып, шолу карталарын жасаған. Өз еңбектерінде Жетісу Алатауының, Солтүстік және Ішкі Тянь-Шаньның өзен торлары жөнінде аса маңызды мағлұматтарды мәлімдег ен .

Сұрақ: Саяхатшыны ата?

Қосымша көмек: 1857 ж 21 ақпанында орыс географиялық қоғамының толық мүшесі болып сайланды

1.”Хан-Тәңірі”тобы:

1. Еуропа мен Азия аралығында орналасқан жер шарындағы ең үлкен тұйық көл. Үлкендігіне қарап оны теңіз дейді.

Сұрақ: Қандай көл жайлы айтылды?

Қосымша көмек: Қазақстанның батысында орналасқан.

2. Еуропалық ғалымдардың ішінде Тянь-Шань тауын зертегендердің бірі.1856-1857 жылы Орталық және Солтүстік Тянь-Шаньға бірнеше экспедиция жасап, Хаңтәңірі шыңына дейін жеткен .Бұл тау жүйесінде жанартау құбылыстарының жоқтығын дәлелдеді.Осы саладағы еңбегі үшін ғалым үлкен атаққа ие болды.

Сұрақ: Бұл тауды зерттеген қай саяхатшы?

Қосымша көмек: Сол кезде Еуропа ғылымында қалыптасқан Тянь-Шань жанартау әрекеті нәтижесінде пайда болған деген ұғымды теріске шығарады.

ІІІ.Бекет .

Кескін картамен жұмыс

Физикалық картаны пайдалана отырып, Жетісу Алатауының Қазақстан аумағындағы орнын анықта, кескін картаға түсір

IV . Асу

Әр командаға тест сұрақтары таратылады

1 сұраққа 1 ұпай

“ Жетісу” тобына

1. Тұран ойпатын Қазақстан жерінде екі бөлікке бөлетін өзен

A) Шу B) Сырдария C) Ырғыз D) Торғай E) Арыс 2. Каспий маңы ойпатындағы төбешіктерді сипаттаған ғалым

A) Берг B) П. Фальк C) К. Бэр D) Г. Карелин E) А. Левшин 3. Сарыарқаның өте көрікті таулары

A) Ақсораң, Шыңғыстау C) Мұғалжар, Ұлытау E) Ақсораң, Ұлытау B) Қарқаралы, Баянауыл D) Оқжетпес, Ұлытау 4. Орал тауының Қазақстан жеріндегі табиғи жалғасы

A) Мұғалжар B) Торғай C) Ақсораң D) Ұлытау E) Көкшетау 5. Қазақстанның ежелгі платформалы аймағы

A) Шығыс Еуропа B) Батыс Еуропа C) Тұран ойпаты D) Сарыарқа E) Торғай

6. Кайнозой эрасында пайда болған таулар

A) Орал B) Маңғыстау C) Жоңғар Алатауы D) Ақсораң E) Көкшетау

7. Қазақстанның жер қойнауында Менделеев кестесіндегі элементердің ... кездеседі

A) 80 түрі B) 99 түрі C) 100 түрі D) 101 түрі E) 102 түрі 8. Қазақстанда мұнай бірінші рет алынды

A) Доссорда B) Эмбіде C) Мақатта D) Теңізде E) Қаламқаста 9. Қазақстанның хромит кен орындарының 99% кездеседі

A) Алтайда B) Сәуірде C) Мұғалжарда D) Қаратауда E) Алатауда 10. Қазақстанда жауын-шашынның ең көп түсетін жері

A) Батыс Алтай B) Батыс Орал C) Петропавл D) Зайсан E) Балқаш

“ Хан-Тәңірі” тобына

1. 1.Орта Азияның физикалық географиясы мен геологиясына арналған “Түркістан” еңбегін жазған

A) Н. Северцов B) П. Семенов C) И. Мушкетов D) А. Краснов E) А. Бутаков 2. Жоңғар Алатауының бірден-бір ерекшелігі – тау төбелерінде

A) Тастардың болуы C) Қардың болуы

B) Жазықтардың болуы D) Жоталардың болуы E) Ойыстардың болуы 3. Қазақстанның жас платформалы аймағы

A) Каспий маңы B) Батыс Сібір C) Сарыарқа D) Торғай E) Жем 4. Қазақстанның тұзға бай ауданы

A) Солтүстік B) Каспий маңы C) Батыс Сібір D) Орталық E) Шығыс 5. Жоңғар қақпасы арқылы Орталық Азияға қарай соғып тұратын жел

A) Муссон B) Батыс C) Пассат D) Сайқан E) Шілік 6. Ебі желін алғаш рет сипаттап жазған ғалым

A) Н. Северцев B) Ш. Уалиханов C) И. Мушкетов D) В. Обручев E) В. Сапожников 7. Топырақтың ең негізгі қасиеті

A) Өсімдіктің өсуі B) Табиғи құнарлығы C) Ауаның болуы D) Жәндіктердің болуы E) Судың болуы 8. Алтай аймағының ең үлкен көлі

A) Зайсан B) Марқакөл C) Тұранғыкөл D) Язовое E) Черновое

9. Топырақтың құнарлығын кемітетін табиғаттың апаты

A) Жел B) Нөсер C) Топырақ эрозиясы D) Зиянды жәндіктер E) Арам шөптер 10. Қазақстанның Үстіртінде мекендейтін жануар

A) Ондатра т B) Муфлон C) Жабайы есек D) Қара күзен E) Кірпі

V. Жерұйық

Асанқайғы бабамыздың желмаямен желіп жүргендегі сөзінен:

«Ағашы тұңған жеміс екен шаруаға жақсы қоныс екен»

«Биылғы шаншыған таяғыңнан келесі жылы арба шығады екен»

«Адасқан әріптер»

5 кезеңде 1 сөзге 5 ұпай

«Жетісу» тобы:

БАСҚНАЕБ –

ЕПІСЛ-

Е ІЛ -

«Хан-Тәңірі» тобы

ІБЕ –

ҒАЖОҢР –

НЙСАҚА –

Үйге тапсырма.

§46 Жетісу Алатауы. Сөзжұмбақ, ребус құрап келу

Бағалау

Тізілген таулары бар Жетісудың Ішінде орман, тоғай біткен нудың Дариядай сол таулардан тулап тол қ ын, Көресің тамашасын аққан судың Есепсіз тау суреті көз жетпейтін, Жырлауға қазынасы көп тіл жетпейтін. Өрік, алма, алмұрт, жидек - жемістер көп Бір татсаң аузыңнан дәм кетпейтін