1. Тау дегеніміз жер бетіні? ерекше биік б?лігі. Таулар тізбектеліп ж?здеген километрге созылып, жал?асып жатады. М?ндай тау тізбектері тау жотасы. Тау жоталары ?зара а??арлармен б?лініп т?рады. Тау жоталары ?зара т?йіседі ол жер тау торабы деп аталады. Тауларды? барлы?ыны? биіктігі бірдей емес. Таулар биіктігіне ?арай ?шке б?лінеді.
Биіктігі 400 м-ден 1000 м-ге дейінгі таулар –аласа таулар. Мысал: ?аза?станда?ы Сарыар?а, Ма??ыстау, М??алжар таулары аласа таулар?а жатады.
Ал биіктігі 1000 м-ден 2000 м-ге дейінгі таулар орташа биік таулар. Карпат пен ?ырым таулары мысал болады. ?аза?станда м?ндай таулар ?те к?п.
Биік таулар?а биіктігі 2000 м-ден асатын Кавказ, Жетісу Алатауы, Тянь-Шань, Алтай таулары жатады. Ал жер шарында?ы е? биік тау-Гималай тауы. Е? биік шы?ы –Джомолунгма 8848 м
2. Тауларды? пайда болуы мен ?згеруі. Тауларды? пайда болуы бірдей емес. Таулар жерде тау жыныстарыны? иілуіп келетінін бай?ау ?иын?а т?спейді.
Е? алдымен «таулар», «тау жотасы», «таулы ?лке» ж?не «тау торабы» ??ымдарын т?сіндіріп ?теді. Оларды? аны?тамаларын о?улы?тан тауып, д?птерлеріне жазып алу тапсырмасын береді.
Олар?а мысалдар келтіреді: Тянь-Шаньда?ы Іле Алатауы мен К?нгей Алатауды? ?осыл?ан жері Шелек-Кебін тау торабын ??райды. Д?ние ж?зіндегі е? биік тау – Гималай (о?улы?та?ы суретті к?рсетеді). Жер шарында?ы е? биік н?кте Джомолунгма (Эверест) шы?ы 8848 м.
Кейін тауларды? географиялы? орнын ?алай аны?тау?а болатынын т?сіндіріп, мысал келтіреді.
Тауларды? абсолют биіктігіне ?арай топталуын аны?тап, сызбаны толы?тырып жазады. ?р т?ріне мысал келтіреді.
Таулар.
аласа 1000-2000 м биік
Олар?а бірнеше мысалдар келтіріледі: ?аза?станны? Сарыар?асы – аласа таулар?а жатады. Орташа биік таулар?а – ?ырым таулары жатады. Биік таулар?а – Кавказ, Алтай таулары жатады.
М??алімні? к?рсеткен мысалын д?птерлеріне жазып алады:
Кавказ тауы Еуразия материгінде, ?ара ж?не Каспий те?іздеріні? аралы?ында орналас?ан.
Тау жоталары солт?стік-батыстан о?т?стік-шы?ыс?а ?арай созыл?ан
тауды? ?зынды?ы 1100 км.
Б?л тау биік тау?а жатады. Басым биіктіктері 3000-5000 м болып келеді.
Альпі, Кавказ, Кордильер таулары Алтай, Тянь-Шань таулары
Кейін жанартаулар мен тауларды? арасында?ы байланысты аны?тайды. Тауларды картадан ?арап, сипаттайды
2. Ескі ж?не жа?а тауларды? аны?тамаларын жазып алады. Олар?а мысалдар келтіреді:
Таулар (жасына ?арай)
ескі таулар жас таулар
Орал, Сарыар?а Кавказ, Памир, Гималай, Кордильер
Тауларды? биіктігі мен жасы арасында?ы байланысты аны?тайды. Картадан к?рсетеді.
3. Е? алдымен жалпы ?гілу не екенін т?сініп алып, угілуді?, физикалы?, химиялы? ж?не органикалы? ?гілуді? аны?тамаларын жазып алады. Оларды? ?рбіреуіне сипаттама береді.
?І. О?ушыларды? жа?а білімді ме?геруін тексеру кезе?і
а) б?гінгі та?ырыптан не білді?дер?
?) та?ырыпты т?сінді?дер ме?
б) б?гінгі та?ырып?а байланысты с?ра?тары? бар ма?
?ІІ. О?ушыларды? білімін бекіту кезе?і
Та?ырыпты бекіту ретінде та?ырып со?ында?ы 5,6,7,8 тапсырмаларды орындау тапсырмаларын береді.
?ІІІ. ?орыту
а) ?йге тапсырма §14
?) о?ушыларды ба?алау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«??рлы?та?ы таулар, оларды? жіктелуі »
Тақырыбы: § 14 Құрлықтағы таулар, олардың жіктелуі
Мақсаты:
Білімділік: Оқушылардың «таулар», «тау жотасы», «тау аңғары», «таулы өлке», «тау торабы» ұғымдарын қалыптастыру. Таулрдың биіктік бойынша және пайда болуына қарай бөлінуін меңгерту. Таулардың пайда болуы және ескі,жас таулар жайында түсінік беру.
Дамытушылық: картадан таулардың түрлерін көрсету арқылы икемділіктері мен дағдыларын дамыту.
Тәрбиелік: таулар туралы білім алып, пәнге деген сүйіспеншіліктерін тудыру, географиялық мәдениетке баулу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап
Құрал-жабдықтар: Жарты шарлар картасы, Қазақстанның физикалық картасы, «Таулар» тақырыбына арналған суреттер. Кескін карталар
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
а) оқушылар мен мұғалімнің сәлемдесуі.
ә) балаларды түгендеу.
б) сынып бөлмесінің тазалығын қорғау.
в) оқушылардың сабаққа даярлығын тексеру.
г) оқушылардың назарын сабаққа аудару.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру кезеңі
§13 оқушылардан сұрау.
ІІІ. Білімді жан-жақты тексерукезеңі
Өтілген тақырыптар бойынша «Кім алғыр» ойынын жүргізу.
ҮІ. Мақсат қою кезеңі
Бүгінгі сабақта сіздерменен Таулар және таулардың биіктікке қарай бөлінуі туралы өтеміз.
Ү. Жаңа білімді меңгерту кезеңі
1. Тау дегеніміз жер бетінің ерекше биік бөлігі. Таулар тізбектеліп жүздеген километрге созылып, жалғасып жатады. Мұндай тау тізбектері тау жотасы. Тау жоталары өзара аңғарлармен бөлініп тұрады. Тау жоталары өзара түйіседі ол жер тау торабы деп аталады. Таулардың барлығының биіктігі бірдей емес. Таулар биіктігіне қарай үшке бөлінеді.
Биіктігі 400 м-ден 1000 м-ге дейінгі таулар –аласа таулар. Мысал: Қазақстандағы Сарыарқа, Маңғыстау, Мұғалжар таулары аласа тауларға жатады.
Ал биіктігі 1000 м-ден 2000 м-ге дейінгі таулар орташа биік таулар. Карпат пен Қырым таулары мысал болады. Қазақстанда мұндай таулар өте көп.
Биік тауларға биіктігі 2000 м-ден асатын Кавказ, Жетісу Алатауы, Тянь-Шань, Алтай таулары жатады. Ал жер шарындағы ең биік тау-Гималай тауы. Ең биік шыңы –Джомолунгма 8848 м
2. Таулардың пайда болуы мен өзгеруі. Таулардың пайда болуы бірдей емес. Таулар жерде тау жыныстарының иілуіп келетінін байқау қиынға түспейді.
Ең алдымен «таулар», «тау жотасы», «таулы өлке» және «тау торабы» ұғымдарын түсіндіріп өтеді. Олардың анықтамаларын оқулықтан тауып, дәптерлеріне жазып алу тапсырмасын береді.
Оларға мысалдар келтіреді: Тянь-Шаньдағы Іле Алатауы мен Күнгей Алатаудың қосылған жері Шелек-Кебін тау торабын құрайды. Дүние жүзіндегі ең биік тау – Гималай (оқулықтағы суретті көрсетеді). Жер шарындағы ең биік нүкте Джомолунгма (Эверест) шыңы 8848 м.
Кейін таулардың географиялық орнын қалай анықтауға болатынын түсіндіріп, мысал келтіреді.
Таулардың абсолют биіктігіне қарай топталуын анықтап, сызбаны толықтырып жазады. Әр түріне мысал келтіреді.
Таулар.
аласа 1000-2000 м биік
Оларға бірнеше мысалдар келтіріледі: Қазақстанның Сарыарқасы – аласа тауларға жатады. Орташа биік тауларға – Қырым таулары жатады. Биік тауларға – Кавказ, Алтай таулары жатады.
Мұғалімнің көрсеткен мысалын дәптерлеріне жазып алады:
Кавказ тауы Еуразия материгінде, Қара және Каспий теңіздерінің аралығында орналасқан.
Тау жоталары солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай созылған
таудың ұзындығы 1100 км.
Бұл тау биік тауға жатады. Басым биіктіктері 3000-5000 м болып келеді.
Ең биік шыңы – Эльбрус (5642), координаталары – 43°с.е. және 43° ш.б.
Таулар (пайда болуына қарай)
қатпарлы таулар қатпарлы-жақпарлы таулар
Альпі, Кавказ, Кордильер таулары Алтай, Тянь-Шань таулары
Кейін жанартаулар мен таулардың арасындағы байланысты анықтайды. Тауларды картадан қарап, сипаттайды
2. Ескі және жаңа таулардың анықтамаларын жазып алады. Оларға мысалдар келтіреді:
Таулар (жасына қарай)
ескі таулар жас таулар
Орал, Сарыарқа Кавказ, Памир, Гималай, Кордильер
Таулардың биіктігі мен жасы арасындағы байланысты анықтайды. Картадан көрсетеді.
3. Ең алдымен жалпы үгілу не екенін түсініп алып, угілудің, физикалық, химиялық және органикалық үгілудің анықтамаларын жазып алады. Олардың әрбіреуіне сипаттама береді.
ҮІ. Оқушылардың жаңа білімді меңгеруін тексеру кезеңі
а) бүгінгі тақырыптан не білдіңдер?
ә) тақырыпты түсіндіңдер ме?
б)бүгінгі тақырыпқа байланысты сұрақтарың бар ма?
ҮІІ. Оқушылардың білімін бекіту кезеңі
Тақырыпты бекіту ретінде тақырып соңындағы 5,6,7,8 тапсырмаларды орындау тапсырмаларын береді.
Таулар. 
