Ом заңы

Сабақтың тақырыбы: Тізбек бөлігі үшін Ом заңы

 Сабақтың білімділік мақсаты:  Электр тізбегіндегі кернеу мен кедергінің және ток күштерінің тәуелділігін анықтау. 

Дамытушылық мақсаты:  Эксперимент пен теорияның сәйкестігіне көз жеткізу. Ой - өрісін, қиялдарын, еркін сөйлеуін дамытып,  формулаларды түрлендіре білуге үйрету

Тәрбиелік мақсаты:  Оқушылардың формуланы есте сақтауына және пәнге деген қызығушылын арттыруға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Кодаскоп, слайдтар, деңгейлік тапсырмалар,  интерактивтік тақта

Құрал-жабдықтар: Амперметр, вольтметр, ток көзі В-24, кілт, резисторлар,шам, қосқыш сымдар, Омның суреті

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру бөлімі.
2. «Қызығушылығын  ояту» Оқушыларға қайталау сұрақтарын қойдым.

Сабақ міндеттері.

• кедергі тұрақты болған жағдайда  өткізгіштің ұштарындағы кернеудің ток күшіне тура пророционал болатынына көз жеткізу

• Егер кернеу тұрақты болса, онда өткізгіштегі ток күші  кедергіге кері пророрционал болатынын дәлелдеу;

• Тізбек бөлігі үшін Ом заңын білу;

• Демонстрациалық тәжірибені бақылау арқылы одан қорытынды шығара білуі қажет

• Ом заңын қолданып есеп шығара білу;

Сабақ жоспары.

І. Ұйымдастыру бөлімі

ІІ. Миға шабуыл(қызығушылығын ояту)

ІІІ. Мағынаны ажырату. Жаңа сабақ.

ІV. Есеп шығару 

V.  Үй тапсырмасы.

VІ. Қорытынды. Оқушыларды бағалау

ІІ. Қызығушылығын арттыру. Миға шабуыл

1. Электр тізбегін сипаттайтын шамаларды атаңдар?.

 ( Ток күші, кернеу, кедергі)

2. Енді осы шамаларға қысқаша тоқталайық ( 1. Шаманың белгіленуі, 2. сипаттамасы, 3. өлшем бірлігі)

Тақтаға мына сөздер ілінеді:  кернеу, ток күші, кедергі

Мұғалім: біз өткен сабақтарымызда ток күші мен кернеуді жеке- жеке қарастырдық. Енді бүгінгі сабағымыздың мақсаты ток күші мен кернеу және кедергілердің арасындағы өзара байланыстарды анықтап, Ом заңымен танысу.

ІІІ. Жаңа сабақ .

Жаңа сабақ тақырыбы: “ Тізбек бөлігі үшін Ом заңы ”.

Мұғалім:   Мына суреттегі  құралдарды атаңдар? 1және 2 нөміріндегі құралдарды  ата, неге олай ойлайсың?

( кілт, ток көзі, резистор, амперметр, вольтметр, қосқыш сымдар. 1нөмір вольтметр, себебі ол тізбекке параллель жалғанады, ал 2 нөмір амперметр – ол тізбектей жалғанып тізбектегі ток күшін анықтайды.)

Мұғалім: Өткізгіштегі кедергі өзгермесе, онда ток күші кернеуге қалай тәуелді болады?

R – const. I ~Uтура пророрционал

Мұғалім:  Осы эксперимент арқылы қандай график алуға болады?

Бұл графикті: Вольт- Амперлік сипаттама деп атайды

  I, А

U, Вт

Мұғалім; Енді біз ток күшінің кедергіге қалай тәуелді екенін қарастырайық. Реостат арқылы тізбектегі ток күшінің өзгеруін бақылайық. (Кернеуі тұрақты кезде.)

Оқушы: Ток күші артқан сайын кедергі азаяды.

Мұғалім:  Бұл график ток күші кедергіге кері пропорционал деп оқылады.

(Мұғалім тақтаға жазады.  Егер  U = const, I ~ ).

Мұғалім:  Ток күшінің кернеу мен кедергіге тәуелділік заңын 1827 жылы  неміс ғалымы Георг Ом ашты

Мұғалім:Осы екі қорытындыдан формула құрастырайық:

Мұғалім;   Бұл формуланы Тізбек бөлігі үшін Ом заңы деп атайды

Ом заңының тұжырымдамасы; “ Тізбектің бөлігіндегі ток күші – осы бөліктің ұштарындағы кернеугу тура пророционал да, өткізгіштің кедергісіне кері пропорционал болады”.

(Оқушыларға бірнеше рет қайталап айттыру керек).

 Георг Ом суреті тақтаға ілінеді.

Мұғалім:Ом заңын қолданып есеп шығарған кезде белгісіз шаманы қалай анықтаймыз.

(Мұғалім тақтаға үшбұрыштың суреті салынған формуланы іледі).

U=I*R

R=U/I 

Кедергі бірлігі: R= 1В/1А= 1 Ом

Кедергіні өлшейтін құрал: резистор( кедергі), реостат

ІV. Бекіту  Есеп шығару

( Мұғалім тақтаға кодоскоп арқылы мына графикті көрсетеді).

Суретте А және В  өткізгіштеріндегі ток күшінің кернеуге тәуелілік графигі берілген.График бойынша қай өткізгіштің кедергісі үлкен?

Оқушы:  В өткізгіштің кедергісі көп.

Мұғалім:Неге олай ойлайсың?

Оқушы:   Ом заңы бойынша ток күші кедергіге кері пропорционал. Кернеуі екі өткізгіште 6В, ал ток күші В өткізгіште 1А,   А өткізгіште 3А ге тең.

Мұғалім:  Осы айтылғанды есеп шығару арқылы дәлелдейік. Тақтаға 2оқушы шығады.

Мұғалім: Қазір біз бүгін сабақтың қорытындысын шығарайық. Ток күші,  кернеу, кедергінің арасында қандай байланыс бар?

Оқушы:  Ом заңы бойыша ток күші кернеуге тура, ал кедергіге кері пропорционал болады.

Мұғалім:  Формула бойынша қалай оқылады?

Оқушы:  I = .  Ом заңы

V. Үй тапсырмасы:

Үйге тапсырма: § 44,  21жаттығу  (1,2).

VІ. Қорытынды. Оқушыларды бағалау.