Сауат ашу және жазу. Төлдерім Д дыбысы және әріпі.

Коммуникация сауат ашу және жазу. төлдерім Д дыбысы және әріпі. төлдер туралы түсінік беру.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Сауат ашу және жазу. Төлдерім Д дыбысы және әріпі.»

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2012 жылғы 23 тамыздағы
№ 1080 қаулысымен
бекітілген

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты

1. Жалпы ережелер

1. Осы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі - стандарт) «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңына сәйкес әзірленді.
Стандартта «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес терминдер пайдаланылады. Оларға қосымша мынадай терминдер мен олардың анықтамалары енгізілді:

индикатор – бала дамуының көрсеткіші;

2) интеграция – жүйенің сараланған жеке бөліктері мен функцияларын тұтас жүйеге байланысқан жай-күйі, сондай-ақ осы жай-күйге келтіретін процесс;
3) құзыреттілік – мектеп жасына дейінгі баланың тәрбие, даму, білімділік деңгейі, қалыптасқан жеке басының қасиеттері, білім нәтижесінің типі;

4) негізгі құзыреттіліктер – күнделікті, кәсіби немесе әлеуметтік өмірлік жағдайларда қолданылатын, өмірдегі әралуан проблемаларды шешуге мүмкіндік беретін білім, шеберлік, дағды, қабілет жиынтығы;

5) құзыреттілік тәсіл – стандарт талаптарына сәйкес оқу-тәрбиелеу процесін өз бетімен ұйымдастыру, педагогикалық әдіс-тәсілдерді таңдау;

6) білім беру ортасы – мектеп жасына дейінгі балалардың тиімді тұлғалық, эмоционалдық, әлеуметтік және зияткерлік дамуы үшін пайдаланылатын перспективалық міндеттер мен құралдар жиынтығы қисынында құрылған мектепке дейінгі ұйымның ішкі өмірінің тұтас сипаттамасы;
7) білім беру саласы – мектепке дейінгі балалардың физикалық, зияткерлік, адамгершілік, эстетикалық, коммуникативтік және әлеуметтік дамуын қамтамасыз ететін білімді, практикалық дағды мен шеберлік жиынтығын қамтитын білім беру стандартының бір бөлігі;

8) білім беру траекториясы – педагогтің ата-аналармен және басқа мамандармен бірге белгілі мақсатқа қол жеткізу үшін межелеген бала дамуының үздіксіз процесі;
9) ұйымдастырылған оқу қызметі – педагог ұйымдастырған және тәжірибеде қолдануға қажетті білім, шеберлік, дағдыларды меңгеруге бағытталған қызметтің бір түрі;

10) үлгілік оқу жоспары – оқу мекемелерінің (мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының) белгілі бір типтері үшін стандарттың бір бөлігі ретінде бекітілген негізгі мемлекеттік нормативтік құжат.

2. Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі ұйымдары білім беру қызметін:

1) осы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына;
2) үлгілік оқу жоспарларына;

3) мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласында Қазақстан Республикасының уәкілетті органы белгілеген тәртіппен әзірленген басқа да нормативтік құжаттарға сәйкес жүзеге асырады.

3.Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты:
1) мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнын, мектепке дейінгі ұйымдардағы пәндік-дамытушы ортаның мазмұнын анықтайды;
2) тәрбиеленушілер мен білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне, тәрбиеленушілер мен білім алушылардың дайындық деңгейіне, мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымының педагогтеріне, оқу-тәрбие процесін ұйымдастыруға қойылатын талаптарды анықтайды.
4. Стандарт талаптары:

1) мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын әзірлеу кезінде міндетті, олар мыналарға бөлінеді:

негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыруды қамтамасыз ететін негізгі (базалық, вариативті);
баланың қызығушылығы мен бейімділігін іске асыруға бағытталған қосымша;
2) ведомстволық бағыныстылығына, меншік нысанына, типіне және түріне қарамастан мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарында оқу-тәрбие процесін жүзеге асыру кезінде міндетті;

3) мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдары үшін дидактикалық оқу құралдары мен әдістемелік нұсқауларды әзірлеу кезінде міндетті;

4) мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарының және педагогтердің қызметін мемлекеттік аттестаттау кезінде міндетті.

2. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

5. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламалары балалардың өмір бойына әлеуметтік табыстылық пен бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге қажетті физикалық, тұлғалық, зияткерлік қасиеттерін дамытуға, негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыруға бағытталған.
6. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту:

1) баланың өмірін қорғауды және денсаулығын нығайтуды, толыққанды физикалық дамуын, Қазақстан Республикасы халықтарының ұлттық салт-дәстүрлері негізінде салауатты өмір салтының құндылықтарын қалыптастыруды;
2) мектеп жасына дейінгі баланың жеке дамуының толыққанды кеңістігін құруды және кешенді сүйемелдеуді қамтамасыз етуді;

3) тілді және ана тілін, қатынас мәдениетін дамытуды, сауаттылық негіздерін меңгеруге дайындауды;

4) мектеп жасына дейінгі балалардың адамгершілік, құндылық бағдарын адамның оң мінез-құлқы, мінез-құлық нормалары мен ережелері, қазақстандық қоғамда қалыптасқан халықтық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар үлгісінде қалыптастыруды;
5) өз Отанына, туған өлкесіне сүйіспеншілікке, мемлекеттік рәміздерге құрметпен қарауға, қоршаған орта, отбасы, түрлі ұлт өкілдеріне деген ізгі қарым-қатынасқа тәрбиелеуді;

6) балада қоршаған ортаның тұтас бейнесі, өзі және әлеуметтік ортасы туралы алғашқы түсініктерді қалыптастыруды;\

7) баланың танымын дамытуды, интеллектуалдық іс-әрекет тәсілдерін қалыптастыруды, білуге құштарлықты дамытуды;

8) баланың бейнелеу, көркем тілдік, музыкалық іс-әрекетінде эстетикалық сезімдерін, шығармашылық қабілетін дамытуды қамтамасыз етеді.

7. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұны мынадай бес білім беру саласын қамтиды: «Денсаулық», «Қатынас», «Таным», «Шығармашылық», «Әлеуметтік орта».

8. Білім беру салаларының мазмұны ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті, балалардың өзіндік іс-әрекеті және ересек адам мен баланың бірлескен іс-әрекеті арқылы іске асырылады.

9.«Денсаулық» білім беру саласы

Мақсаты: өз денсаулығына саналы қарауды, денсаулықтың адамға табиғаттың берген басты құндылығы екенін түсінуді тәрбиелеу, қимыл-қозғалыс белсенділігін дамыту және физикалық сапаларын қалыптастыру.
«Денсаулық» білім беру саласындағы ұйымдастырылған оқу қызметі:

дене шынықтыру;
қауіпсіз мінез-құлық негіздері, валеология.

10. «Коммуникация» білім беру саласы

Мақсаты: ана тілінің базалық құндылықтарын меңгерген, мемлекеттік және басқа тілдерде мәдени-әлеуметтік өзара қатынасқа дайын, айналасындағы ортамен ауызша және ауызша емес құралдардың көмегімен қатынас жасауға қабілетті мектеп жасына дейінгі көптілді тұлғаны тәрбиелеу.
«Коммуникация» білім беру саласының ұйымдастырылған оқу қызметі:
1) тіл дамыту;

2) көркем әдебиет;

3) сауат ашу және жазу негіздері;

4) мемлекеттік, орыс және басқа тілдер.

11. «Таным» білім беру саласы

Мақсаты: танымдық іс-әрекет дағдыларын меңгерген, әлемнің тұтас бейнесін түсінуге және ақпаратты өмірлік маңызды проблемаларды шешуде қолдануға қабілетті мектеп жасына дейінгі тұлғаны қалыптастыру.
«Таным» білім беру саласының ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті:

1)сенсорика;
2)қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру;

3)құрастыру;
4)экология негіздері;

5) қоршаған ортамен таныстыру.

12. «Шығармашылық» білім беру саласы

Мақсаты: мектеп жасына дейінгі балалардың сезімдік-эмоционалдық саласы мен эстетикалық талғамын қалыптастыру, шығармашылық ойлау мәдениеті мен қиялын дамыту.

«Шығармашылық» білім беру саласының ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті:

сурет салу;

2) мүсіндеу;

3) жапсыру;

4) музыка.

13. «Әлеуметтік орта» білім беру саласы

Мақсаты: әлеуметтік ортадағы жағымды мінез-құлық пен қарым-қатынасқа қабілетті әлеуметтік-бейімделген, шығармашылық тұлғаны тәрбиелеу, Отанға деген сүйіспеншілікке, үлкендерді құрметтеуге тәрбиелеу.

«Әлеуметтік орта» білім беру саласының ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті:

өзін-өзі тану;

2) қоршаған ортамен таныстыру;

3) экология;

4) көркем әдебиет.

Мемлекеттік тілде оқытатын мектепке дейінгі білім беру ұйымдары мен топтарында «Қазақ тілі» пәні ұйымның қалауымен басқа пәндерге ауыстырылады.

3. Тәрбиеленушілердің және білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

      14.Тәрбиеленушілер мен білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің жол берілетін ең жоғары көлемі мен ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің ұзақтығы баланың денсаулығы мен психикасын қорғау мақсатында енгізіледі.
      15.Мектепке дейінгі білім берудің барлық жас сатысындағы оқу жүктемесі мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын әзірлеуге қойылатын техникалық талаптарда белгіленген санитариялық-гигиеналық нормалар мен ережелерге сәйкес болады.
Үлгілік оқу жоспарында әрбір жас кезеңдеріне арналған оқу жүктемесінің шегі белгіленген.
      16.«Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңының негізінде аптадағы нормативтік оқу жүктемесі білім беру ұйымдарындағы мектепалды сыныптары педагогикалық қызметкерлердің айлық жалақысын есептеу үшін 24 сағатты құрайды, оған:

1) базистік оқу жоспарын іске асыру бойынша білім беру қызметіне бөлінген 20 сағат;
2) күн тәртібінде жүзеге асырылатын білім беру іс-әрекетіне және балалардың түрлі іс-әрекеттеріне (ойын, еңбек, шығармашылық), ойын-сауық іс-шараларын өткізуге, сабақтарға дайындалуға бөлінген 4 сағат кіреді.

4.Тәрбиеленушілердің және білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

17. Әрбір жас кезеңіндегі құзыреттіліктерді меңгеру деңгейі 1, 2, 3, 4, 5кестелерде берілген.

1-кесте

Денсаулық сақтау құзыреттілігі

№	Құзыреттілік көрсеткіштері	1 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін
1	2	3	4	5
1	Мәдени-гигиеналық дағдылар	Жеке бас гигиенасының алғашқы дағдыларын меңгереді	Гигиеналық рәсімдерді орындау ретін біледі	Гигиеналық рәсімдерді өздігінен орындауға ынта білдіреді
2	Дене шынықтыру	Жүгіру, өрмелеу және секіруде алғашқы дағдыларды меңгереді	Өмірлік маңызды қимылдарды өздігінен орындайды	Негізгі қимылдарды орындау кезінде шығармашылық танытады
3	Дербес қимыл белсенділігі	Кейбір қимылдарды ересектердің көрсетуімен орындайды	Саптық және спорттық жаттығуларды меңгереді	Топтағы балалармен бірге қимыл-қозғалыс ойын іс-әрекеттерін ұйымдастырады
4	Салауатты өмір салты	Қауіпті жағдайда сақ, шынықтыру рәсімдерін өткізу кезінде жағымды көңіл-күйде болады	Салауатты өмір салты ережелерін біледі, ересектердің көрсетуімен шынықтыру элементтерін орындайды	Қауіпсіздік ережелерін саналы түрде орындайды, шынықтыру рәсімдерінің маңыздылығы мен қажеттілігін түсінеді

2-кесте

Коммуникативті-тілдік құзыреттілік

№	Құзыреттілік көрсеткіштері	1 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін
1	2	3	4	5
1	Қатынас мәдениеті	Құрдастарымен байланысқа түседі	Ересектердің сұрақтары мен өтініштеріне жауап береді, қарым-қатынас жасайды	Қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережесін сақтайды
2	Тілдің-грамматикалық құрылымы	Түсінікті болу үшін ойын дұрыс айтуға тырысады	Сөздерді өзгертеді, басқа сөздермен сәйкестендіреді, салалас және сабақтас құрмалас сөйлемдерді қолданады	Грамматикалық дұрыс сөйлеуге тырысады, тілге сыни қатынасын білдіреді
3	Тілдің дыбыстық мәдениеті	Дауысты және дауыссыз дыбыстарды дұрыс айтады	Ана тілінің барлық дыбыстарын дұрыс айтады	Сөздерді орынды қолданады, дыбыстарды ажыратады, мәнерлеп оқудың түрлі тәсілдерін қолданады
4	Сөздік	Өзі, отбасы мүшелері, сүйікті ойыншықтары туралы сұрақтарға жауап береді	Бейнелі ұсынылған жағдайларға сүйенбей, сөздерді қолданады, сөйлеу барысында етістіктерді жиі қолданады	Антоним, синоним және көп мағыналы сөздерді түсініп, сөйлеу барысында қолданады
5	Байланыстырып сөйлеу	Тілегін, сезімін және ойын білдіру үшін сөздерді қолданады	Қарым-қатынастың негізгі түрі - диалогты меңгеріп, 2-3 сөйлеммен өз ойын жеткізеді	Түрлі сөз таптарын, эпитеттер мен теңеулерді қолданып, монолог қалыптасады
6	Шығармашылық тілдік қызмет	Саусақ ойындарын, тақпақтарды жатқа айтады	Таныс ертегілерді айтады, ойыншықтар жөнінде шағын әңгіме құрастырады	Оқиғаларды құрастырады, ауыспалы және астарлы мағыналы ойларды түсініп, оларды қолдана біледі
7	Шығармаларды қабылдау	Халық ауыз әдебиеті шығармаларына эмоционалды түрде өз ойын білдіреді	Өзіне ұнайтын бірнеше шығармаларды атайды, ойында әдеби бейнелерді қолданады	Кітапқа деген қызығушылық білдіреді, өлеңдерді мәнерлеп жатқа айта алады

3-кесте

Танымдық құзыреттілік

№	Құзыреттілік көрсеткіштері	1 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін
1	2	3	4	5
1	Заттардың қасиеттерін бағдарлау	Заттардың түрін, негізгі түсін, пішінін, фактурасын ажырата алады	Заттарға тән белгілер мен айырмашылықтарды сипап сезу, есту, иісін сезіп қабылдау негізінде атайды	Заттардың қасиеттері мен белгілерін танымдық қызмет дәрежесінде қарастырады
2	Қоршаған ортаны тану	Адамдар мен олардың іс-әрекеттеріне қызығушылық пен құштарлық білдіреді	Тірі және өлі табиғат пен қоғамдық өмірдің себеп-салдарлық қарапайым байланысын түсінеді, ол туралы 2-3 сөйлеммен айта алады	Көрнекі-әрекеттік және көрнекі-бейнелі тұрғыда танымдық міндеттерді шеше алады, ұқсастығы мен ерекшелігін ажыратуға, түрлі негіздемелер бойынша топтастыруға және жүйелеуге қабілетті
3	Құрастыру дағдылары	Ересектердің көрсетуімен қарапайым құрылыстарды жасай алады	Құрылыс материалын таңдау кезінде дербестік білдіреді, құрылысты әдемі жасауға тырысады	Құрастырудың бірнеше қарапайым жалпылама тәсілдерін меңгереді және түрлі нәтижеге жету үшін бір тәсілді қайталай береді
4	Экологиялық мәдениет негіздері	Жануарлар әлеміне тілектестік және қамқорлық қарым-қатынасын білдіреді	Табиғатта өзін-өзі ұстай білу нормаларын меңгереді, ересектермен бірге өсімдіктер мен жануарларға қамқорлық жасайды	Қоршаған ортаның көптүрлілігін, өсімдіктер мен жануарлардың белгілері мен қасиеттерін, тіршілік ортасымен өзара байланысын түсінеді
5	Қарапайым математикалық ұғымдар	Кеңістікте бағдарланудың алғашқы дағдыларын көрсетеді	Уақыт, кеңістік, себеп-салдар, сан туралы қарапайым түсініктерін көрсетеді	Геометриялық пішіндердің құрылымдық сипаттамасын, тура және кері сандық қатынас ретін біледі
6	Іздеу және эксперименталды іс-әрекет	Түрлі заттармен эксперимент жасайды (ажыратады, біріктіреді, құрастырады)	Жаңа материалдармен экспериментті мақсатты түрде жүргізеді, заттар арасындағы жалпы қатынастарды бейнелейді, қоршаған ортаның үлгісін жасайды	Эксперименталды іс-әрекетте мақсат қойып, нәтижеге жетеді
7	Ақпаратпен жұмыс	Түрлі ақпарат көздеріне қызығушылық танытады	Жаңа ақпарат алудың қажеттілігін түсінеді	Жаңа ақпаратты қалай ұсыну керектігін, оның кімге қызық екендігін түсінеді

4-кесте

Шығармашылық құзыреттілік

№	Құзыреттілік көрсеткіштері	1 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін
1	2	3	4	5
1	Музыкалық іс-әрекет	Музыкалық фразаның жоғары және төмен дыбысталуын ажырата алады, ересектермен бірге ән айтуға ықылас білдіреді	Ән салады, би, музыкалық-ырғақтық қимылдарды орындайды	Түрлі музыкалық шығармашылық іс-әрекетке қатысады
2	Нәтижелі іс-әрекет	Қарындаш, фломастер, гуашь және ермексаздың көмегімен ұқсас бейнелерді жасайды	Бейнелеу іс-әрекетіне қажетті негізгі техникалық дағдылар мен іскерлікті меңгереді	Бейненің сипатына сәйкес техникалық тәсілдер мен бейнелу құралдарын өздігінен таңдайды
3	Қоршаған ортаны эстетикалық қабылдау	Ұлттық ойыншықтарды қарай отырып, қуаныш, эмоционалдық сезім білдіреді	Бейнелеу өнерінің әр түріне, бейнелеу іс-әрекетіне қызығушылық танытады	Табиғат, киім және үй жиһаздарының әсемдігіне эмоционалды сезімін білдіреді, сәндік өнері мен дизайнға қызығушылық танытады

5-кесте

Әлеуметтік құзыреттілік

№	Құзыреттілік көрсеткіштері	1 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін
1	2	3	4	5
1	Мінез-құлық дағдылары	Өзін-өзі ұстау ережелерін, нормаларын түсінеді, сәлемдесу, қоштасу және алғыс сөздерін айтады	Адамгершілік қарым-қатынасты бағдарлайды, эмоционалдық көңіл-күйді түсінеді	Көмек сұрай алады, басқа адамдардың тілегін құрметтейді
2	Ересектермен және құрдастарымен өзара іс-әрекеті	Жақын адамдары мен құрдастарына ықылас, тілектестік, жанашырлық білдіреді	Құрдастарымен тұрақты ойын бірлестіктеріне қатысады, ересектермен танымдық тақырыптарда әңгімелеседі	Әлеуметтік әлемде өзара байланысты меңгереді, қатынастық іскерліктің жоғары деңгейін көрсетеді
3	Адамгершілік нормалары туралы түсінік	«Жақсы» мен «жаманды» түсіне бастайды	Өз қылығын, ертегі кейіпкерлерінің іс-әрекетін бағалайды	Өз халқы мен басқа халықтардың этикалық нормалары мен құндылығын игереді, эмпатиясы мен төзімділігін білдіреді

18. Баланың қалыптасқан базалық құзыреттіліктері:

1) дене бітімі дамыған;
2) білуге құмар;
3) белсенді;
4) эмоционалды елгезек;
5) үлкендермен және құрдастарымен өзара әрекеттесу тәсілдері мен қарым-қатынас жасауды меңгерген;
6) өзі, отбасы, қоғам (жақын әлеумет), мемлекет (елі), әлем және табиғат жөнінде алғашқы түсініктері бар;
7) мектепте оқуға қажетті дағдылар мен іскерліктерді игерген мектепке дейінгі ұйым түлегінің моделін сомдайды.

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

РЕСПУБЛИКАНСКИЙ ЦЕНТР «ДОШКОЛЬНОЕ ДЕТСТВО»

ПОЛОЖЕНИЕ

О ВАРИАТИВНОЙ ЧАСТИ ТИПОВОГО УЧЕБНОГО ПЛАНА ДОШКОЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ

АСТАНА

2013

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

РЕСПУБЛИКАНСКИЙ ЦЕНТР «ДОШКОЛЬНОЕ ДЕТСТВО»

ПОЛОЖЕНИЕ

О ВАРИАТИВНОЙ ЧАСТИ ТИПОВОГО УЧЕБНОГО ПЛАНА ДОШКОЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ

АСТАНА 2013

Разработано на базе Республиканского центра «Дошкольное детство»

Министерства образования и науки Республики Казахстан

Рецензенты:

Омарбекова А. И., кандидат педагогических наук, доцент

Сапаралина А. Т., методист детского сада № 45 г. Астаны

Положение о вариативной части типового учебного плана дошкольных организаций. – Астана, 2013, 15 с.

В данном положении даны требования и методические рекомендации по наполнению содержанием вариативной части типовых учебных планов для дошкольных организаций.

Модернизация системы образования в нашей стране способствовала определению места и статуса дошкольного образования как первого звена в общей системе образования и появлению принципиально новых документов, регулирующих отношения в области дошкольного образования

Данное Положение предназначено для руководителей, методистов и педагогов дошкольных организаций.

Республиканский центр

«Дошкольное детство», 2013

ВВЕДЕНИЕ

Модернизация системы образования в нашей стране поспособствовала определению места и статуса дошкольного образования как первого звена в общей системе образования и появлению принципиально новых документов, регулирующих отношения в области дошкольного образования.

Внедрение новых нормативных документов обусловило значительные перемены в организации образовательной работы современного детского сада, а именно самостоятельную деятельность учреждения по разработке основной общеобразовательной программы дошкольного образования. Однако в научной и методической литературе достаточно подробно представлены особенности разработки обязательной части основной общеобразовательной программы дошкольного образования: определена ее структура, прописано необходимое содержание каждой структурной единицы.

При этом проблема разработки части, формируемой участниками образовательного процесса (вариативной части образовательной программы дошкольной организации), почти не рассматривается. Из этого следует, что разработка данной части – это творческая работа педагога и воспитатель волен самостоятельно выбирать структуру и содержательное наполнение своей части программы, ориентируясь на раннее существовавшие требования к документам подобного рода.

Современное общество предъявляет новые требования к системе образования подрастающего поколения и, в том числе, к первой ее ступени – к системе дошкольного образования.

Вошли в жизнь принципы гуманизации и вариативности дошкольного образования. Появилось множество образовательных программ с обновленным содержанием для детских садов.

Очередная насущная задача – введение вариативной части дошкольного обучения и воспитания и разработка основ нормативного и методического обеспечения образовательного процесса для этих форм.

Анализ понятий, представленных в научных источниках позволяет под методической работой понимать целостную систему взаимосвязанных мер, направленную на повышение профессионального мастерства педагогов, поддержание высокого качества воспитательно-образовательной работы в дошкольной организации.

Цель: разработать Положение о вариативной части Типового учебного плана дошкольных организаций

Задачи:

- определить цели, задачи и основные принципы Положения;

- разработать содержание Положения;

- определить содержание и объем знаний, умений и навыков, подлежащих освоению, по каждой области организованной учебной деятельности.

Ожидаемый результат

Обеспечение педагогов дошкольных организаций Положением и методическими рекомендациями в организации досуговой части, раскрытию индивидуальных способностей детей.

ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЕ

Учебный план – этдокумент, в котором определены состав и количество видов непосредственно образовательной деятельности, изучаемых в детском саду. Учебный план состоит из двух частей: инвариантной (обязательной) и вариативной.

Обязательная часть плана регламентирует минимальное количество часов, отводимых на основные виды непосредственно образовательной деятельности. Эта часть плана не может подвергаться изменениям.

Вариативная часть плана обеспечивает вариативность образования, отражает приоритетные направления деятельности дошкольной организации и расширение области образовательных услуг для воспитанников. Самостоятельная деятельность вызывает у практических работников системы дошкольного образования множество затруднений и вопросов.

1. Педагоги недостаточно четко представляют тип своей программы.

2. Педагоги испытывают затруднения в обосновании актуальности своей части программы и необходимости ее внедрения в практику работы в конкретной группе.

3. Педагоги испытывают затруднения в структурировании программы и, ориентируясь на структуру, предложенную к программам дополнительного образования, не учитывают требований государственного стандарта к основной общеобразовательной программе дошкольного образования, частью которой является разрабатываемый ими документ.

4. Вызывает затруднение у педагогов определение «ожидаемого результата» исходя из содержания формируемой ими программы.

В связи с этим возникла необходимость в разработке положения и методических рекомендаций по составлению части основной общеобразовательной программы, формируемой участниками образовательного процесса.

Вариативная часть, обеспечивает индивидуальный характер развития школьников и учитывает их личностные особенности, интересы и склонности.

Вариативность образования – один из основополагающих принципов и направление развития современной системы образования в Казахстане.

Вариативность - это качество образовательной системы, характеризующее ее способность создавать и предоставлять учащимся варианты образовательных программ или отдельных видов образовательных услуг для выбора в соответствии с их изменяющимися образовательными потребностями и возможностями.

Вариативность образования нацелена на обеспечение максимально возможной степени индивидуализации образования, утверждается местными органами образования.

Вариативная часть как комплексная последовательная система обучения и воспитания позволит сформировать новое отношение к здоровью на уровне установок, навыков и умений:

Формирование личности, способной реализовать себя в современном мире максимально эффективно и безопасно;
Формирование личности, творчески относящейся к возникающим проблемам, владеющей навыками саморегуляции;
Формирование навыков безопасного поведения, эффективного взаимодействия с людьми;
Получение знаний и навыков, необходимых для создания семейных отношений и воспитания детей;
Формирование потребности в здоровом образе жизни, навыков гигиены и профилактики заболеваний, ухода за больными;
Формирование навыков рационального питания, закаливания физической культуры и других способов самосовершенствования собственного здоровья.

ТРЕБОВАНИЯ К ПЛАНИРОВАНИЮ ВАРИАТИВНОЙ ЧАСТИ

ТИПОВОГО УЧЕБНОГО ПЛАНА ДОШКОЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ

В первую очередь, следует обратить внимание на то, что часть Программы, формируемая участниками образовательного процесса, обеспечивает вариативность современного дошкольного образования, так как отражает:

1. Видовое разнообразие учреждений системы дошкольного образования.

2. Наличие приоритетных направлений деятельности детского сада, обеспечивающих развитие интегративных качеств дошкольников и равные стартовые возможности для дальнейшего обучения детей в общеобразовательных учреждениях.

3. Особенности проведения санитарно-гигиенических, профилактических и оздоровительных мероприятий и процедур в конкретном детском саду с учетом условий, которыми располагает организация.

4. Особенности физического, социально-личностного, познавательно-речевого, художественно-эстетического развития детей конкретной группы с учетом их интересов, желаний, потребностей и способностей, а также запросов родительской общественности.

5. Специфику национально-культурных, демографических, климатических условий, в которых осуществляется образовательный процесс конкретной дошкольной организации.

Таким образом, программа должна показать как с учетом конкретных условий, происходит обновление содержания образовательной деятельности детского сада.

В программе должно быть отражено обновление педагогических технологий. В современных условиях значительное внимание рекомендуется уделять активизации самостоятельной деятельности дошкольников. Поэтому в программе необходимо отразить как повышается мотивация образовательной деятельности воспитанников дошкольной организации.

В вариативной части дополнительная нагрузка на 1 ребенка не должна превышать:
▪ 1-2 младшая группы и средняя группа: не более 1 занятия в неделю
▪ группы детей в возрасте 5-7 лет: не более 2 занятий в неделю
▪ Факультативные группы (кружки) занимаются в течение 10-30 минут в зависимости от возраста детей.
▪ Занятия, кружки проводятся по подгруппам (12-15 детей).

Таким образом, вариативный образовательный процесс – взаимосвязанная деятельность участников образовательного процесса по реализации целей образования, осуществляемых в условиях выбора содержания (в рамках государственного стандарта), средств и способов деятельности и общения, ценностно–смыслового отношения личности к целям, содержанию и процессу образования.

Вариативный компонент – работа по тематической направленности дошкольной организации, экспериментальная работа, творческая работа педагогов, работа с одаренными детьми, работа по интересам детей и изучение иностранных языков, которая выходит за рамки организованной деятельности.

Вариативные компоненты Типового учебного плана дошкольного воспитания и обучения обеспечивают организацию педагогического процесса с учетом возрастной периодизации по образовательным областям ГОСО: «Здоровье», «Коммуникация», «Творчество», «Познание», «Социум».

Вариативная часть Типового учебного плана дошкольного воспитания и обучения формируется участниками образовательного процесса.

МЕТОДИЧЕСКИЕ РЕКОМЕНДАЦИИ

ПО НАПОЛНЕНИЮ СОДЕРЖАНИЕМ ВАРИАТИВНОЙ ЧАСТИ ТИПОВЫХ УЧЕБНЫХ ПЛАНОВ ДЛЯ РАЗНЫХ ВОЗРАСТНЫХ ГРУПП

1. Определение направления
В дошкольной организации образовательная деятельность осуществляется по всем основным направлениям развития детей с каким либо приоритетом (познавательно-речевое, художественно-эстетическое развитие и др.), которое осуществляются через кружковую работу.
Кружковая работа в детском саду направлена на:
- развитие творческого потенциала ребенка, заложенное природой;
- развитие мотивационной готовности к познанию и творчеству;
- интеллектуальное и духовное развитие;
- творческую самореализацию ребенка и удовлетворение его творческих потребностей;
- создание условий для развития личности ребенка;
- укрепление психического и физического здоровья;
- взаимодействие педагогов с семьей.
В дошкольной организации уделяется особое внимание максимальному использованию образовательного пространства для организации свободной, разнообразной деятельности детей по интересам, симпатиям, склонностям.
Реализация поставленной цели предполагает решение следующих задач:

Поддержка инициативности и творческого самовыражения каждого ребенка;
Создание условий: повышение материально–технической базы, развивающей среды в группах.
Выявление и использование методов, средств и приемов, способствующих углубленному образованию детей, в соответствии с их способностями и потребностями.
Личностно-ориентированный подход в воспитании и обучении детей

2. Выбор программ для осуществления вариативной частИ

Для организация кружковой работы необходимо выбрать образовательные программы:- инновационные;

- авторские технологии;

- рабочие программы.

Вариативная часть основной общеобразовательной программы реализуется в дошкольном образовательном учреждении через кружковую работу в средних, старших, подготовительных группах.

3. Условия организации и проведения кружковой работы

Кружки по интересам в детском саду создаются для детей старшего дошкольного возраста с 4 до 7 лет в соответствии с целями, годовыми задачами, направлениями в работе, при наличии необходимых материально-технических условий и кадрового обеспечения.
Кружки организуют и проводят специалисты, воспитатели, работающие с детьми среднего и старшего дошкольного возраста.
Продолжительность занятий детей не превышает 30 минут, соответственно от 20 до 30 мин.

4. Организация кружковой работы
Кружковая работа проводится в дошкольной организации еженедельно, в вечернее время, с 16.00 до 16.30.

Кружковая работа проводится с детьми среднего и старшего дошкольного возраста в помещениях:

Групповая комната
Музыкальный зал
Изостудия
Физкультурный зал
Компьютерный класс

Опыт показывает, что дети, занимающиеся в кружках, успешно продолжают обучение в системе дополнительного образования города, художественных, музыкальных, спортивных школах. Детские коллективы становятся постоянными участниками, лауреатами городских смотров-конкурсов, фестивалей детского творчества. Многочисленны и личные достижения отдельных воспитанников на различных спортивных соревнованиях.

5. Основные особенности воспитательно-образовательного процесса детей при осуществлении вариативной части основной общеобразовательной программы, использования инновационных методик:
В детском саду должны быть созданы оптимальные условия для охраны и укрепления здоровья детей их физического и психического развития: проводится комплекс оздоровительных, лечебно-профилактических мероприятий, третий час физкультуры на улице для детей 4-7 лет проводится на улице.

Созданы условия для физического развития дошкольников:

разнообразные виды и формы организации режима двигательной активности на физкультурных занятиях; планирование активного отдыха: физкультурные развлечения, праздники, нетрадиционные формы работы, функционирование кружков;
информационно-методическое обеспечение, насыщенная и разнообразная по содержанию предметно-развивающая среда, созданная согласно требованиям реализуемых программ;
наличие дополнительных специалистов, высокий образовательный уровень педагогов обеспечивают высокий уровень работы с дошкольниками по всем направлениям развития.
организация обучения, построенная на принципах планомерности, системности, постепенности, которая позволит осуществить в детском саду плавный переход между основными звеньями.

Реализуемые программы адаптируются к условиям дошкольной организации и уровню развития детей. Педагоги должны стремиться к тому, чтобы с детства ребенок приобщался к истокам народной культуры родного края. Это отражается при отборе дополнительного содержания образования, при выборе и чтении художественных произведений местных авторов. С учетом многонациональности родного города внимание уделяется этнокультурному компоненту через диалог различных культур (казахской, русской, и др.).

Для эффективной реализации культурной направленности регионального компонента дошкольного образования выявлены и обоснованы следующие педагогические условия:

формирование культурной направленности личности дошкольника, на основе обновления содержания регионального компонента дошкольного образования;
создание культурно-развивающей среды дошкольной организации;
организация эффективного взаимодействия дошкольного образовательного учреждения и семьи.

Предпосылки для использования инновационных методов и технологий:

имеются квалифицированные специалисты;
имеется потребность педагогов в инновационной деятельности;
используется основная общеобразовательная программа по дошкольному образованию, инновационные технологии;
осуществляется интеграция базового и дополнительного образования, создание единого образовательного пространства;
происходит адекватное вовлечение семей в воспитательно-образовательный процесс;
совершенствуется развивающая среда в детском саду;
осуществляется многофункциональное взаимодействие с социумом.

6. Система мониторинга достижения детьми планируемых
результатов освоения программы

Мониторинг достижения детьми планируемых результатов освоения программы

Объект

Содержание (по образовательной программе)

Форма

(метод/
методика)

Периодичность

Срок

Ответственный

Приложение 1

Примерная вариативная комплексная последовательная система

обучения и воспитания «Зеленая планета»

(экология)

Год обучения	Тема	Возраст
I год	«КАК ПРЕКРАСЕН ЭТОТ МИР!»	3-4 года вторая младшая группа
II год	«ЧУДО ЖИЗНИ»	4 – 5 лет Средняя группа
Ш год	«ВОЛШЕБСТВО СОЗИДАНИЯ»	5 – 6 лет Старшая группа
IV год	«Я – В ОТВЕТЕ ЗА ВСЁ НА ПЛАНЕТЕ»	6 – 7 лет Подготовительная группа

Приложение 2

Примерный перечень дополнительных образовательных услуг

№	Направление	Образовательная область	Название кружка	Возраст ная группа	Периодич-ность проведения	Ответст-венные
1	Физическое развитие	«Здоровье»	«Занима- тельная физкульту ра»	младшая, средняя	1 раз в неделю
				старшая, подгото-вительная	1 раз в неделю
				подготови-тельная	1 раз в неделю
2	Познава- тельно-речевое	«Познание»	«Развивай-ка»	подготови-тельная	1 раз в неделю
3	Художест-венно-эстетическое развитие	«Творчество»	«Веселая палитра»	средняя	1 раз в неделю
			«Говорящие пальчики»	средняя	1 раз в неделю
			«Поделки – самоделки»	средняя	1 раз в неделю
			«Знакомимся с народным творчеством»	средняя	1 раз в неделю
			«Капелька»	старшая	1 раз в неделю
			«Умелые ручки»	подготови-тельная	1 раз в неделю
			«Волшебный сундучок»	подготови-тельная	1 раз в неделю
4	.........	«Социум»	...........	...........	..........

ЗАКЛЮЧЕНИЕ

Вариативная часть направлена на поддержку областей основной части учебного плана. При включении дополнительных услуг в режим работы детского сада должны быть учтены возрастные и индивидуальные особенности детей, количество и длительность непосредственно образовательной деятельности в течение дня.

Дополнительное образование - составная часть основного компонента воспитания и обучения ребенка в детском саду.

Цель дополнительного образования - гармоничное развитие личности ребенка в процессе общего образования на основе индивидуального педагогического с учетом возрастных психологических особенностей.

Деятельность детей в системе дополнительного образования способствует развитию их интереса к различным областям знаний, к культуре и искусству своего народа. Работа по дополнительному образованию ведется с детьми во вторую половину дня, не превышая уровень допустимой нагрузки для детей дошкольного возраста. Занятия проводят высококвалифицированные специалисты. Комфортные условия дошкольной организации помогают хорошо адаптироваться и развиться каждому ребенку, получить необходимые знания и умения.

Программа обучения индивидуализирована таким образом, что взаимодействие с ребенком осуществляется на уровне уже имеющихся у него знаний и основывается на способности обучаться с большей и меньшей скоростью.

Дети встречаются с замечательными педагогами, которые зажигают в сердцах малышей любовь к прекрасному, помогают делать первые самостоятельные шаги в искусстве. Занятия проводятся в специально оборудованном кабинете, где дети имеют возможность прикоснуться к миру творчества и стать его непосредственным участником.

ЛИТЕРАТУРА

1. Закон Республики Казахстан «Об образовании» № 319-III от 27 июля 2007 года.

2. ГОСО РК «Дошкольное воспитание и обучение»

Государственный общеобязательный стандарт дошкольного воспитания и обучения (ППРК от 23 августа 2012 года № 1080).

3. Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011– 2020 годы.

4. Типовой учебный план для дошкольного воспитания и обучения детей от 1 года до 5 (6) лет от 20 декабря 2012 года № 557 (приложение 1);

5. Общеобразовательные программы «Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз».

СОДЕРЖАНИЕ

1.	Введение	3
2.	Общие положения	5
3.	Требования к планированию вариативной части типового учебного плана дошкольных организаций	6
4.	Методические рекомендации по наполнению содержанием вариативной части типовых учебных планов для разных возрастных групп	8
-	1) Определение направления	8
-	2) Выбор программ для осуществления вариативной части	8
-	3) Условия организации и проведения кружковой работы	9
-	4) Организация кружковой работы	9
-	5) Основные особенности воспитательно- образовательного процесса детей при осуществлении вариативной части основной общеобразовательной программы, использование инновационных методик:	9
-	6) Система мониторинга достижения детьми планируемых результатов освоения программы	11
5.	Приложение 1. Примерная вариативная комплексная последовательная система обучения и воспитания «Зеленая планета» (экология)	11
6.	Приложение 2. Примерный перечень дополнительных бесплатных образовательных услуг	12
7.	Заключение	13
8.	Список литературы	14

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАЛЫҚ ШАҚ» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАРДЫҢ ҮЛГІЛІК ОҚУ

ЖОСПАРЫНЫҢ ВАРИАТИВТІК БӨЛІМІ ТУРАЛЫ

ЕРЕЖЕ

АСТАНА

2013

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің

«Мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығы базасында әзірленген

Пікір жазғандар:

педагогика ғылымдарының докторы А. Е. Жұмабаева

педагогика ғылымдарының кандидаты А. Ж. Салиева

Астана қ. №1 «Бәйтерек» балабақшасының әдіскері Жунуспекова К.У.

Мектепке дейінгі ұйымдардың үлгілік оқу жоспарының вариативтік бөлімі туралы ереже. – Астана, 2013. – 16 б.

Бұл Ережеде мектепке дейінгі ұйымдарға арналған үлгілік оқу жоспарының вариативтік бөлімінің мазмұнын толықтыру бойынша талаптар және әдістемелік ұсынымдар берілген.

Бұл Ереже мектепке дейінгі ұйымдар басшыларына, әдіскерлеріне және педагогтарына арналған.

«Мектепке дейінгі балалық шақ»

республикалық орталығы, 2013

КІРІСПЕ

Еліміздің білім беру жүйесін жаңғырту мектепке дейінгі білім берудің жалпы білім беру жүйесінің алғашқы сатысы ретінде статусын және орнын анықтауға және мектепке дейінгі білім беру саласындағы қатынастарды реттейтін нақты жаңа құжаттардың пайда болуына мүмкіндік туғызды.

Жаңа нормативтік құжаттарды енгізу қазіргі балабақшалардағы білім беру жұмыстарын ұйымдастыруға, атап айтқанда мектепке дейінгі білім берудің негізгі жалпы білім бағдарламаларын әзірлеу бойынша мекеменің өзіндік қызметіндегі маңызды өзгерістерге себепші болды. Дегенмен ғылыми және әдістемелік әдебиетте мектепке дейінгі білім берудің негізгі жалпы білім беру бағдарламаларының міндетті бөлімдерін әзірлеу ерекшеліктері барынша толық ұсынылған: оның құрылымы анықталған, әрбір құрылымдық бірліктің қажетті мазмұны жазылған.

Сонымен бірге білім беру процесіне қатысушылар қалыптастырған (мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының білім беру бағдарламаларының вариативтік бөлімі) бөлімді әзірлеу мәселесі айтарлықтай қарастырылмаған.

Осы бөлімді әзірлеу – педагогтың шығармашылық жұмысы және тәрбиеші осы тәрізді құжаттарға қойылатын талаптарға сүйене отырып, бағдарламадағы өз бөлігін мазмұнды толықтырырады және құрылымын ерікті таңдайды.

Қазіргі қоғам жас ұрпаққа білім беру жүйесіне, оның ішінде оның бірінші сатысы – мектепке дейінгі білім беру жүйесіне жаңа талаптар қояды.

Мектепке дейінгі білім беру вариативтігі және ізгілік қаидалары өмірге енді. Балабақшаларға арналған көптеген жаңартылған мазмұндағы білім беру бағдарламалары пайда болды.

Кезекті маңызды міндет – мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың вариативтік бөлімін енгізу және осы үлгідегі білім беру процестерін нормативтік және әдістемелік қамтамасыз ету негіздерін әзірлеу.

Ғылыми түпнұсқаларда ұсынылған ұғымдар талдауы педагогтардың кәсіби шеберлігін, мектепке дейінгі ұйымдардағы тәрбиелік-білімдік жұмыстардың жоғарғы сапасын қолдап арттыруға бағытталған әдістемелік жұмысты біртұтас өзара байланысты шаралар жүйесі деп білуге мүмкіндік береді.

Мақсаты: мектепке дейінгі ұйымдар Үлгілік оқу жоспарының вариативтік бөлімі туралы Ережені әзірлеу

Міндеттер:

- ереженің мақсаты, міндеті және негізгі қағидаларын анықтау;

- ереже мазмұнын әзірлеу;

- ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің әр саласы бойынша меңгеруге тиісті білім, білік және дағдылар көлемі мен мазмұнын анықтау.

Күтілетін нәтиже:

- мектепке дейінгі ұйымдар педагогтарын ережемен және балалардың қабілеттерін ашу, бос уақытын ұйымдастыру бойынша әдістемеік ұсынымдармен қамтамасыз.

ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

Оқу жоспары – балабақшаларда оқытылатын тікелей білім беру қызметі түрлерінің саны және құрамы анықталған құжат. Оқу жоспары екі бөлімнен тұрады: инварианттық (міндетті) және вариативтік.

Жоспардың міндетті бөлімі тікелей білім беру қызметінің негізгі түрлеріне бөлінетін ең аз сағат санын реттейді. Жоспардың бұл бөлімі өзгермейді.

Жоспардың вариативтік бөлімі білім берудің вариативтігін қамтамасыз етеді, мектепке дейінгі ұйымдар қызметтерінің басты бағыттарын және тәрбиешілерге арналған білім беру салаларын кеңейтуді мәлімдейді. Өзіндік қызмет мектепке дейінгі ұйымдар жүйесі қызметкерлеріне көптеген мәселелер мен қиындықтар туғызады.

1. Педагогтар өз бағдарламаларының түрлерін толық жеткілікті білмейді.

2. Педагогтарға бағдарламадағы өз бөліктерінің маңыздылығын және оны нақты топтармен жұмыстың тәжірибесіне енгізу қажеттігін негіздеу қиындық туғызады.

3. Педагогтарға бағдарламаларды құрылымдау қиындық туғызады, олар қосымша білім беру бағдарламасына берілген құрылымға сүйене отырып өздері әзірлеген құжат бөлігі болып есептелетін мектепке дейінгі білім берудің негізгі жалпы білім беру бағдарламасына қойылатын мемлекеттік стандарт талаптарын ескермейді.

4. Педагогтарға өздері әзірлеген бағдарламалар мазмұнындағы «күтілетін нәтиже» анықтамасы қиындық туғызады.

Осыған байланысты білім беру процесіне қатысушылар әзірлеген негізгі жалпы білім беретін бағдарламаның бөлімін құрастыру бойынша әдістемелік ұсынымдар мен ережелер әзірлеу қажеттілігі пайда болды.

Вариативтік бөлім, мектеп жасына дейінгі баланың жеке мінез-құлқын қалыптастырады және олардың тұлғалық ерекшеліктерін, қызығушылықтары мен бейімділіктерін ескереді.

Білім берудің вариативтігі - Қазақстандағы қазіргі заманғы білім беру жүйесін дамыту бағыттары мен негізін қалаушы қағидаларының бірі.

Вариативтік бөлім тәрбие мен оқытудың кешенді бір ізді жүйесі ретінде білік пен дағдылар, нұсқама деңгейінде денсаулыққа деген жанашырлық, арақатынасты құруға мүмкіндік береді:

Қазіргі әлемде өзін барынша тиімді және қауіпсіз көрсетуге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастастыру;
Туындаған мәселелерге шығармашылықпен қарайтын, өзін-өзі реттейтін дағдыларды меңгерген тұлғаны қалыптастыру;
Адамдармен тиімді өзара іс-қимыл, қауіпсіз мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру;
Балаларды тәрбиелеу және отбасылық қатынастарды құруға қажетті білім мен дағдыларды алу;
Науқасты күту, аурудың алдын алу және гигиена дағдыларын, салауатты өмір салтына сұранысты қалыптастыру;
Ұтымды тамақтану, дене шынықтыру және басқа да жеке денсаулығын жетілдіру дағдыларын қалыптастыру.

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАРДЫҢ ҮЛГІЛІК ОҚУ ЖОСПАРЫНЫҢ ВАРИАТИВТІК БӨЛІМІНЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

Бірінші кезекте, білім беру үдерісінің қатысушылары қалыптастырған Бағдарламаның бөлігі қазіргі кездегі мектепке дейінгі білім берудің вариативтігін қамтамасыз етуге төмендегілердің әсер ететініне назар аудару керек:

1. Мектепке дейінгі білім беру жүйесінің мекемелерінің әр түрлілігі.

2. Мектеп жасына дейінгі балалардың бірігу сапасын дамытуды және балаларды одан әрі жалпы білім беретін мекемелерде оқытудың бастапқы тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ететін балабақшалар қызметінің басты бағыттарының болуы.

3. Санитарлық-гигиеналық, профилактикалық және сауықтыру іс-шаралары мен ұйымның еркіндегі жағдайларды ескере отырып нақты балабақшаларындағы процедураларды өткізу ерекшеліктері.

4. Нақты топтардағы балалардың және олардың қызығушылықтары, ынталары, сұраныстары мен қабілеттері, сондай-ақ ата-аналар қауымының сұраныстары ескерілген дене, әлеуметтік-тұлғалық, танымдық-сөйлеу, көркемдік-эстетикалық даму ерекшеліктері.

5. Нақты мектепке дейінгі ұйымның білім беру үдерісін жүзеге асыратын ұлттық-мәдени, демографиялық, климаттық жағдайларының ерекшеліктері.

Осылайша, бағдарлама балабақшаның білім беру қызметінің мазмұнын жаңарту нақты жағдайлары ескерілген жағдайда қалай болатынын көрсетуі тиіс.

Бағдарламада педагогикалық технологияның жаңартылуы көрсетілуі тиіс.

Қазіргі кезде мектеп жасына дейінгі балалардың өзіндік іс-әрекетін жандандыруға көңіл бөлу ұсынылады. Сондықтан бағдарламада мектепке дейінгі ұйымдар тәрбиешілерінің білімдік қызметтерін ынталандыру қалай арттырылатыны көрсетілуі тиіс.

Вариативтік бөлімде бір баланың қосымша жүктемесі төмендегіден жоғары болмауы тиіс:

▪ 1-2 кіші және орта топтар: аптасына 1 сабақтан артық болмауы;
▪ 5-7 жастағы балалар тобы: аптасына 2 сабақтан артық болмауы;
▪ Факультативтік топтар (үйірмелер) жас ерекшеліктертіне байланысты 10-30 минут аралығында айналысуы тиіс.
▪ Сабақтар, үйірмелер топ-топқа бөлініп өткізіледі (12-15 бала).

Осылайша, вариативтік білім беру үдерісі – мазмұнды (мемлекеттік стандарт аясында), құралдар мен тәсілдер таңдау және қарым-қатынас, жеке тұлғаның мақсатқа, мазмұнға, білім процесіне деген құнды мағыналық қарым-қатынасы жағдайында жүзеге асырылатын білім мақсаттарын іске асыру бойынша білім беру үдерісі қатысушыларының өзара байланыстағы қызметі.

Вариативтік бөлім – ұйымдастырылған іс-әрекеттен тыс мектепке дейінгі ұйымдардың тақырыптық бағыты бойынша жұмыс, педагогтардың шығармашылық жұмысы, дарынды балалармен жұмыс, балалардың қызығушылығы бойынша және шет тілін оқыту.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Үлгілік оқу жоспарының вариативтік бөлімдері ЖМББС білім беру салалары: «Денсаулық», «Қатынас», «Шығармашылық», «Таным», «Әлеуметтік орта» бойынша балалардың жас кезеңдерін ескере отырып, педагогикалық процесін ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Үлгілік оқу жоспарының вариативтік бөлімін білім беру процесіне қатысушылар қалыптастырады.

ҮЛГІЛІК ОҚУ ЖОСПАРЛАРЫНЫҢ ВАРИАТИВТІ БӨЛІМІ МАЗМҰНЫН ТОЛЫҚТЫРУ БОЙЫНША ӘРТҮРЛІ ЖАСТАҒЫ ТОПТАРҒА

АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР

1. Бағытты анықтау
Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру әрекеті барлық негізгі балалар дамуының бағыттары бойынша үйірме жұмыстары арқылы іске асырылатын қандай да бір басымдықтармен (танымдық-тілдік; көркемдік-эстетикалық дамуы және т.б.) жүзеге асырылады.
Балабақшадағы үйірме жұмыстарының бағыттары:
- табиғатпен кепілденген, баланың шығармашылық әлеуетінің дамуы;
- таным және шығармашылыққа уәждемелік дайындығының дамуы;
- зияткерлік және рухани дамуы;
- баланың шығармашылық өзін іске асыру және оның шығармашылық сұранысын қанағаттандыру;
- баланың жеке тұлғасын дамыту үшін жағдайлар жасау;
- психикалық және физикалық денсаулығын нығайту;
- педагогтың жанұямен қарым қатынасы.

Мектепке дейінгі ұйымдарда балалардың қызығушылығы, ұнатуы, бейімділігі бойынша еркін, түрлі әрекетін ұйымдастыру үшін білім кеңістігін барынша кеңінен қолдануға ерекше назар аударылады.

Қойылған мақсатты іске асыру келесі міндеттерді шешуді болжайды:

Әрбір баланың жігерлігін қолдау және шығармашылықпен өз ойын білдіру;
Жағдайлар жасау: топтардағы дамытушы ортаның материалдық-техникалық базасын арттыру.
Балалардың білімін тереңдетуге мүмкіндік беретін, олардың қабілеті мен сұранысына сәйкес, әдістерді, құралдарды, тәсілдерді анықтау және қолдану.
Балаларды тәрбиелеу мен білім берудің жекелік-бағытталған тәсілі.

2. Вариативті бөлімді іске асыру үшін бағдарламаларды таңдау

Үйірме жұмыстарын ұйымдастыру үшін білім беру бағдарламаларын таңдау:

- инновациалық;

- авторлық технологиялар;

- жұмыс бағдарламалары.

Мектепке дейінгі білім беру ұйымында негізгі білім беру бағдарламаларының вариативті бөлімі ортаңғы, ересек, мектепалды даярлық топтарында үйірме жұмыстары арқылы жүзеге асырылады.

3. Үйірме жұмыстарын ұйымдастыру және өткізу жағдайлары

Балабақшалардағы қызығушылығы бойынша үйірмелер мектепке дейінгі 4-тен 7 жасқа дейінгі балаларға арналып мақсаттарға сәйкес, жылдық міндеттерімен, қажетті материалдық-техникалық жағдайлар және кадрлік қамтамасыз етіліп құрылады.
Үйірмелерді мектепке дейінгі ортаңғы және ересек балалармен жұмыс жасайтын мамандар, тәрбиешілер ұйымдастырады және өткізеді.
Сабақтардың ұзақтығы сәйкес 20 минуттан 30 минутқа дейін, 30 минуттан аспайды.

4. Үйірме жұмыстарын ұйымдастыру
Үйірме жұмыстары мектепке дейінгі ұйымдарда апта сайын, кешкі мезгілде 16.00-ден 16.30-ға дейін өткізіледі.

Үйірме жұмыстары мектепке дейінгі ортаңғы және ересек топ балаларымен ғимараттарда жүргізіледі:

Топтық бөлмелер
Музыка залы
Бейнелеу өнері студиясы
Денешынықтыру залы
Компьютер сыныбы

Тәжірибе көрсеткендей, үйірмеде айналысатын балалар, қаланың қосымша білім беру жүйесінің көркем, музыка, спорт мектептерінде үйренуді табысты жалғастырады. Балалар ұжымдары балалар шығармашылығы фестивальдарының, қалалық көру-байқауларының тұрақты қатысушыларына айналады. Түрлі спорттық жарыстардағы жекелеген тәрбиеленушілердің жеке жетістіктері де есепсіз.

5. Негізгі жалпы білім беру бағдарламасының вариативтік бөлімін жүзеге асырудағы негізгі тәрбиелік-білімдік ерекшеліктерді, инновациялық әдістемелерді пайдалану:
Балабақшаларда балалардың денсаулығын сақтауға және нығайтуға, олардың физикалық және психологиялық дамуына тиімді жағдайлар жасалуы тиіс: кешендік сауықтыру, емдік-профилактикалық іс-шаралары, 4-7 жастағы балаларға арналған ауладағы физкультура сабағының үшінші сағаты аулада өткізіледі.

Мектеп жасына дейінгі балаларды физикалық дамытуға жағдайлар жасалған: физкультура сабақтарында қозғалу белсенділігі режимін ұйымдастырудың әртүрлілігі; белсенді демалысты жоспарлау: физкультуралық ойын-сауықтар, мерекелер, жұмыстың дәстүрлі емес түрлері, үйірмелердің жүргізілуі.

Ақпараттық-әдістемелік қамтамасыз ету, жүзеге асырылып жатқан бағдарламалардың талаптарына сәйкес маңызды және мазмұны жағынан әртүрлі заттық-дамытушылық орта.

Қосымша мамандар, жоғары білікті педагогтар дамудың барлық бағыттары бойынша мектепке дейінгі жастағы балалармен жұмыстың жоғарғы деңгейін қамтамасыз етеді.

Оқытуды жоспарлы, жүйелі, біртіндеп ұйымдастыру балабақшалардағы негізгі сатылар арасындағы бірқалыпты өтуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Іске асылып жатқан бағдарламалар мектепке дейінгі ұйымдардағы жағдайларға және балалардың даму деңгейіне бейімделеді. Педагогтар балалардың жастайынан туған өлкенің ұлттық мәдениетінің қайнар көзіне қанық болып өсуіне тырысады. Бұл білім берудің қосымша мазмұнына іріктегенде, жергілікті авторлардың әдеби шығармаларын оқып, таңдағанда көрінеді. Туған қаланың көпұлтты екенін ескере отырып, этномәдени компонентке әртүрлі мәдениеттер диалогы арқылы көңіл бөлінеді (қазақ, орыс және т.б.)..

Мектепке дейінгі білім берудің өңірлік компонентінің мәдени бағыттылығын тиімді іске асыру үшін келесі педагогикалық жағдайлар анықталып, негізделген:

мектепке дейінгі білім берудің өңірлік компоненттерінің мазмұнын жаңарту негізінде мектеп жасына дейінгі тұлғаның мәдени бағыттылығын қалыптастыру;
мектепке дейінгі ұйымдардың мәдени-дамыту ортасы;
мектепке дейінгі білім беру мекемелері мен отбасының тиімді өзара іс-қимылын ұйымдастыру.

Инновациялық әдістер мен технологияларды пайдалануға арналған алғы шарттар:

білікті мамандар бар;
инновациялық қызметте педагогтар сұранысы артуда;
мектепке дейінгі білім беру бойынша негізгі жалпы білім беру бағдарламалары, инновациялық технологиялар пайланылуда,;
базалық және қосымша білім беру интеграциясы, бірыңғай білім беру кеңістігін құру жүзеге асырылуда ;
отбасыларын тәрбиелік-білім беру процесіне тепе-тең тарту жүріп жатыр;
балабақшадағы дамыту ортасы жетілдірілуде;
әлеуметпен көпфункционалды іс-қимыл жүзеге асырылуда.

6. Балалардың бағдарламаны меңгеруде жоспарланған

жетістіктерінің мониторинг жүйесі

Балалардың бағдарламаны меңгеруде жоспарланған

жетістіктерінің мониторинг жүйесі

Объект

Мазмұн (білім беру бағдарламасы бойынша)

Түрі (әдіс/
әдістеме)

Кезеңдігі

Мерзімі

Жауап

тылар

1-қосымша

«Жасыл планета» оқыту мен тәрбиелеудің үлгілік вариативтік

кешенді бір ізді жүйесі (экология)

Жылдар	Тақырып	Жас
I оқыту жылы	«БҰЛ ӘЛЕМ ҚАНДАЙ КЕРЕМЕТ!»	3-4 жас екінші кіші топ
II оқыту жылы	«ӨМІР ҒАЖАБЫ»	4 – 5 жас Ортаңғы топ
Ш оқыту жылы	«ЖАСАП ШЫҒАРУ СИҚЫРЛЫҒЫ»	5 – 6 жас Ересектер тобы
IV оқыту жылы	«МЕН ҒАЛАМШАРДАҒЫНЫҢ БАРЛЫҒЫНА ЖАУАПТЫМЫН»	6 – 7 жас Дайындық тобы

2-қосымша

Қосымша білім беру қызметтерінің үлгілік тізбесі

№	Бағыт	Білім беру саласы	Үйірме атауы	Жас тобы	Өткізу мерзімі
1	Дене дамуы	«Денсаулық»	«Қызықты дене тәрбиесі»	кіші, ортаңғы	аптасына 1 рет
				ересек, дайындық	аптасына 1 рет
				дайындық	аптасына 1 рет
2	Танымдық - тіл	«Таным»	«Білгірлер»	дайындық	аптасына 1 рет
2	Танымдық - тіл	«Қатынас»	«Дарабоз»	дайындық	аптасына 1 рет
3	Көркемдік-эстетикалық даму	«Шығармашылық»	«Көңілді палитра»	ортаңғы	аптасына 1 рет
			«Сөйлейтін таяқшалар»	ортаңғы	аптасына 1 рет
			«Сиқырлы саусақтар»	ортаңғы	аптасына 1 рет
			«Халық шығармашы-лығы»	ортаңғы	аптасына 1 рет
			«Тамшы»	ересек	аптасына 1 рет
			«Шебер қолдар»	дайындық	аптасына 1 рет

ҚОРЫТЫНДЫ

Вариативтік бөлім оқу жоспарының негізгі бөлімінің салаларын қолдауға бағытталған. Балабақшалар күн тәртібіне қосымша қызметтерді енгізу барысында балалардың жас және жеке ерекшеліктері, күні бойы тікелей білім беру қызметінің саны мен ұзақтығы ескерілуі тиіс.

Қосымша білім беру – балабақшадағы баланы тәрбиелеу мен оқытудың негізгі компонентінің құрамдас бөлігі.

Қосымша білім берудің мақсаты – жалпы білім беру үдерісінде жеке педагогикалық психологиялық жас ерекшеліктерін ескере отырып, баланың үйлесімді дамуы.

Қосымша білім беру жүйесіндегі баланың қызметі олардың өз халқының өнері мен мәдениетіне, әртүрлі білім салаларына деген қызығушылығын дамытуға мүмкіндік береді. Қосымша білім беру бойынша жұмыс балалармен күннің екінші бөлігінде мектеп жасына дейінгі балаларға арналған тиісті деңгей көлемінде жүргізіледі. Сабақты жоғары білікті мамандар жүргізеді. Мектепке дейінгі ұйымдардағы жабдықталған жағдай әрбір баланың дамуына және жақсы бейімделуіне, қажетті білім мен білік алуға көмектеседі.

Оқыту бағдарламасы балалармен өзара іс-қимыл қазіргі бар білім деңгейінде жүзеге асырылады және жоғары және төмен шапшаңдықта оқуға қабілеттілігімен негізделеді.

Балалар сәбилер жүрегінде әдемілікке деген махаббатты жандыратын, өнердегі алғашқы қадамдарын жасауға көмектесетін тамаша педагогтармен кездеседі. Сабақ балалар шығармашылық әлеміне жақындай алатын және оның тікелей қатысушысы болатын арнайы жабдықталған кабинеттерде өткізіледі.

ӘДЕБИЕТТЕР

Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңы, 2007 жыл 27 шілде, № 319-III.

2. ҚР МЖМБС «Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту», 2012 жыл 23 тамыз, № 1080

3. Білім беруді дамытудың 2011–2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы.

4. Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуға 1 жастан 5(6) жасқа дейін арналған Үлгілік оқу жоспары, 2012 жыл 20 желтоқсан, № 557.

5. «Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз» бағдарламалары.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ..........................................................................................

Жалпы ережелер .........................................................................

Мектепке дейінгі ұйымдардың Үлгілік оқу жоспарының

вариативтік бөліміне қойылатын талаптар ..............................

Әртүрлі жастағы топтарға арналған Үлгілік оқу

жоспарының вариативтік бөлімінің мазмұнын толықтыру

бойынша әдістемелік ұсынымдар .............................................

1-қосымша. «Жасыл планета» оқыту мен тәрбиелеудің

үлгілік вариативтік кешенді бір ізді жүйесі (экология) ..........

2- Қосымша. Қосымша тегін білім беру қызметтерінің

үлгілік тізбесі...............................................................................

Қорытынды ..................................................................................

Әдебиеттер тізімі ........................................................................

Мазмұны ......................................................................................

Жоспарлау кездегі есептелетін негізгі директивті құжаттар.

Құжаттын атауы	Құжаттағы бұйрықтардың бағыты мен нәтижесі
ҚР «Білім туралы» Заңы 14.07.2013ж	Білім беру қызметінің субьектісі, педагог қызметкердің мәртебесі, білім беру салаларындағы мемлекеттік реттеу, білім беру жүйесін қаржылық қамтамасыз ету, білім беру саласындағы халықаралық қызмет.
Санитарлық ереже Бұйрық №1684. 30.12.2011	Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында санитарлық – нормативтік ережелер
ҚР «Тіл туралы» Заңы 11 маусым 1997 ж.	Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында санитарлық – нормативтік ережелер
ҚР мемлекеттік білім және даму бағдарламасы 2005-2020ж.	Мемлекеттік стандарт негізінде балаларды оқытуда жоғары кәсібі деңгейді қамтамасыз ету. Балаларды Қазақ ұлтының салт-дәстүрі бойынша тәрбиелеу , барлық ұлт халықтарымен сыйластық қарым-қатынасты сақтау. Ұлттық және аймақтық ерекшеліктер , Отандық дәстүрлерді қолдану әдісі мен нысандары бойынша оқыту. Мектепке дейінгі білімді дамыту жолында кәсібі біліктілікті көтеру.
Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан - 2030» (ҚР Елбасының жылдағы халыққа жолдауынан)	1. Тәрбиешілердің өз білімдерін көтеру . 2. Іс – шараларды жоспарлау жұмыстары.
Қазақстан Республикасының еңбек кодексі 15 мамыр 2007 ж. №251-Ш	1.Әкімшілік қызметкерлер арасындағы еңбек қарым-қатынас реттеу. 2. Барлық қызметкерлер арасындағы құқықтық теңдік деңгейді қамтамасыз ету.
Нұсқау. «Балалардың өмірі мен денсаулығын қорғау» 04.01.2004ж.	Балалардың балабақшада толыққанды дамуына жағдай жасау, әр баланың өмірі мен денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету.
ҚР төтенше жағдайлар бойынша Зандары «Табиғи және техникалық төтенше жағдайлар мінездемесі», Aзаматтық қорғаныс», «Өрт қаупсіздігі»	1.Тәрбиешілер мен қызметкерлердің төтенше жағдайлардағы әрекетке дайындықтарын жетілдіру. 2. Тәрбиешілердің балаларды шұғыл жағдайлардағы әрекеттерге дұрыс оқыту жұмыстарының деңгейін көтеру.
Бала құқығы туралы Конвенция 20.11.1989ж.	Әр баланың құқықтық ережесін сақтау, өмірі мен денсаулығын қамтамасыз ету.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген	Осы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі - стандарт) «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңына сәйкес әзірленді. Стандартта «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес терминдер пайдаланылады.
ҚР Үкіметінің шешімдері 17.05.2013ж. №499 «ҚР мектепке дейінгі ұйымдарының типтік әрекеттерінің ережесі»	Негізгі тиіптік ережелер ҚР «Білім туралы» Заңына сәйкес жасалынған және мектепке дейінгі білім беретін ұйымдардын әрекеттерінің реттелуін анықтайды.
Бала өмірін қорғау және денсаулығын сақтау туралы деректік құжаттар	СӨС қалыптастыру . Ойын-сауық, ертеңгілік, спорттық мерекелер. Арнайы мамандармен кездесулер мен қойылымдар арқылы салауатты өмір салтын насихаттау (психолог, медбике)
«Мектепке дейінгі тәрбие және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған «Балапан» бағдарламасы»	Балабақшаның материалдық техникалық базасын нығайту Балабақшада балалардың толыққанды білім мен тәрбие алуына жағдай жасау
Педагог қызметкерлерді аттестаттау ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 7 тамыздағы № 8678 бұйрығымен тіркелді. М	Педагог қызметкерлерді аттестаттау ережелері Педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыруға қойылатын талаптар Педагогтың іс-қағаздарын, жинақ папкасына қойылатын талаптар