Қан айналым жүйесі.Жүрек қызметі.

Пәні:

Дүниетану

Сыныбы:

3 а

Сабақтың тақырыбы:

Қанайналым жүйесі.Жүрек және оның қызметі.

Құзіреттілікке жеткізетін сабақтың мақсат-міндеттері:

а) ақпараттық құзіреттілік:

ә) коммуникативік құзіреттілік:

б) проблеманы шешу құзіреттілігі:

Оқушыларға қанайылым жүйесі, жүрек және оның қызметі туралы ақпаратпен таныстыру.

Қанайналым жүйесі, жүрек және оның қызметі туралы түсініктерін ауызша және жазбаша білімдерін кеңейту.

Қанайналым жүйесі, жүрек және оның қызметі туралы өз ойларын анық, көркем тілмен жеткізе алуға дағдыландыру;

Сабақтың типі:

Аралас, жаңа білімді хабарлау.

Сабақта қолданылатын педагогика-лық технологиялар:

Ынтымақтастық, білім беруді ізгілендіру, ойын.

Сабақтың әдісі:

Түсіндірмелі-иллюстративті, проблемалық, тірек схема

Пәнаралық байланыс:

Ана тілі.

Оқыту құралдары:

Оқулық, дәптер, Электрондық оқулық.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің қызметі

Оқытушының қызметі

Күтілетін нәтиже

І. Ұйымдастыру бөлімі.

- Сәлеметсіздер ме, оқушылар? Отырыңыздар

- Көңіл-күйіміз қалай? Бүгінгі сабаққа барлы-ғымыз дайынбыз ба?

- Құралдарымызды шығарып, мұқият тыңдап, сабағымызды бастайық.

- Амандасады. Отырады.

- Жақсы, дайынбыз.

- Құралдарын шығарып, тың-дап отырады.

Оқушылар сабаққа дайын екендіктерін көрсетеді.

Өткен материал-ды қабылдау арқы-лы жаңа матери-алды қабылдауға дайындық.

ІІ.Жаңа материалды меңгерту.

Балалар алдымен сабағымызды бастамас бұрын мына сөзжұмбақты шешіп алайық.

Сөйлемді оқып, нені сипаттап тұрғанын жаз.

1. Сағат емес, бірақ соғып тұрады.

2.Адам денесіне қорек жеткізіп жүрген ұшы-қиыры жоқ пойыз дерсің.

3.Тоқ кезінде үндемейді, ал аш кезінде шұрылдайды.

4.Көреді бәрін өзгенің көре алмайды өздерін.

5.Бірде көтеріліп, бірде сығылып.

Жұмысы бір көрік іспетті.

6.Бір тыным таппайды, тамақ та жейді, сөз де сөйлейді.

- Балалар бүгінгі біздің жаңа тақырыбымыз қанайналым жүйесі, жүрек және оның қызметі.

Жүрек- организмдегі аса маңызды ағза.

Қан барлық ағзаларға оттегі мен қоректік заттарды тасымалдайды.Қан организмнен зиянды заттарды шығарады.

Адам денсаулығы жүректің жұмысымен тығыз байланысты.

Қанайналым жүйесі жүректен және қан тамырларынан тұрады.

Мәтінді оқып, сұрақтарға жауап бер.Жауаптарыңды жұмыс дәптеріне жаз.

Жүрек-организмдегі аса маңызды мүшелердің бірі.Жүрек демалыссыз жұмыс істеп тұрады.Өйткені жүрек насос сияқты қанды тамырларға айдайды.Жүректің жұмысы қанды бүкіл денеге тарату.Айналымдағы қан барлық ағзаларға оттегі мен қоректік заттарды тасымалдайды.Олардан зиянды қалдықтарды алып кетеді.

Жүрек сол жақ және оң жақ жартыдан тұрады.Оң жақ жартысынан артерия қан тамырлары шығады.Жүрек жиырылғанда қанды осы артерияларға айдайды.Ол ағзаларға оттегі мен қоректік заттарға бай қанды апарады.Сол жақ жартысына күретамырлар келіп бекиді.Күретамырлармен жүрекке ішкі ағзалардан көмірқышқыл газы бар қан қайтып оралады.Жүрек босансиды да, күретамырдардағы қан оны толтырады. Бұл қан әрі қарай өкпеге,одан соң организмнен зиянды заттарды шығаратын бүйрек және басқа ағзаларға барады.Бұл қан қозғалысы немесе ағысы қанайналым деп аталады.

Жүректен күшпен итеріліп шығатын қан серпіні бірден қан тамырларына беріледі.Оны тамырдың соғуы дейді.

Суретке қарап, оны жұбыңмен бірге талқыла.

Егер 1 минутта тамыр соғысын есептесек, жүрек минутына неше рет жиырылып, босаңситынын анықтауға болады.

Сол қолыңның тамыр соғуын байқа.Жүрегің минутына неше рет соққанын есепте.

Сенің тамырың 1 минутта неше рет соғады?Сана.

1.Жайлы отыр, тыныштан, сол қолыңның білегін оң қолыңмен ұста, тамырыңның соғысын санап, жаз:

1минутта рет соқты.

2.10 рет отырып ,тұр.Тағы да тамырынның соғысын сана:

1минутта рет соқты.

Қорытынды:

Қалыпты жағдайда адамның тамыры 1минутта рет соғады, ал дене шынықтыру жаттығуларын жасаған соң 1минутта рет соғады.

Дене жаттығуынан соң тамыр соғысы жиіледі, олай болса жүректің жұмысы да артты. Демек, дене жаттығулары жүрек бұлшық еттерін шынықтырады.

Сенің организмінде 3 литрдей қызыл түсті ерекше сұйық зат – қан бар.Ересек адамда 5-6 литрдей қан болады. Егер адамнан қан кететін болса,оны тоқтату үшін жәрдем көрсету керек. Жараның айналасын тазалап,таза таңғышпен байлаймыз.Егер мұрыннан қан ақса, таңауды қысып, басты төмен түсіріп отыру керек.Қан тоқтамаса, дәрігер шақыртқан жөн.

Әр адамның дені сау және жүрегі мықты болуы керек.

Әлсіз жүрек жақсы жұмыс істей алмайды.Сондықтан адам жиі ауыра беретін болады.Әбден сүлдері құрығаншща жүгіруге,титықтағанша жұмыс істеуге болмайды.

Жүректі сақтау адамға не үшін керек?Жүрек сау,мықты болу үшін не істейміз?

Осы сұрақтарды сыныптастарыңмен талқыла.

Таңертеңгілік жаттығу жаса.

Денені шынықтыр.

Көп қимылда (үй шаруашысына көмектес)

Зиянды әдеттерден (темекі шегу, ішімдік ішу) аулақ бол.

1.Қанайналым жүйесі қандай мүшелерден тұрады?

2.Жүрек қалай жұмыс істейді?

3.Артерия,күретамыр деп қандай қантамырларын айтады?

4.Егер адамнан қан кететін болса,оны тоқтату үшін не істеу керек?

5.Қанайналым жүйесі басқа қай жүйемен бірлесіп жұмыс істейді?Қалай?Дәлелде.

6.Өзіннің және ата-ананның жүрек көлемін салыстыр. Ол үшін кімнің жұдырығы үлкен екенін анықта. Жұдырықтың көлемі жүрек көлемімен сәйкес келеді.

Жүрек, қан тамырлары, артерия,күретамыр, тамырдың соғуы.

Адам тамыры бір тәулікте 100 мың рет соғады.

Ал 1 Жылда 40 млн. Рет соғады.

Сау жүрек бағдарламасынан

Шылым шекпе, ішімдік ішпе.

Ұйқыға жеткілікті уақыт бөл.Ұйқы- жүрек саулығының негізі.

Асқа қарапайым, табиғи азық-түліктерді пайдалан.

Тойып тамақтанба.

Асты асықпай,жақсы шайнау керек.

Күнделікті дене шынықтыру жаттығуларын жаса.

Жақсы әдеттерді бойыңа сіңір.

Кофе, шай,ішімдіктен бойыңды аулақ ұста.

Жаяу жүр! Терең дем ал...

Тұзды аз пайдалан!

Жемістер мен көкеністер күнделікті астың 50% құрауы тиіс.

Консервіленген қант алмастырушыларды пайдаланба.

Аптасына 24сағат ашық.

Сөзжұмбақты шешеді.

1.Жүрек

2.қан

3. асқазан

4.көз

5.өкпе

6.ауыз.

Мұғалімнің айтқанын тыңдайды.

Жаңа тақырыпты меңгереді.

Мәтінді оқиды.Бүгінгі тақырыпты одан әрі меңгереді.

1 минуттағы тамыр соғысын есептейді.

Жайлы отырып,тынышталып,сол қолының білегін оң қолымен ұстайды.Барлығы 1 минутта неш рет соққанын санап, жауап қайтарады.

Сұрақтарға жауап береді.

Сыныптастарымен

Қосымша мәлімет алады.

Оқушылар берілген сөзжұмбаұты шешу арқылы өткен материалды қайталайды.

Тақырыпты түснуге тырысады сабққа қызығушылығы артады.

Жүрек туралы мәлімет алады.

Тапсырманы орындап сабаққа қызығушылықтары артады.

Тапсрыманы орныдау арқылы жаңа тақарыпты меңгереді.

Сұрақтарға жауап беру арқылы сабаққа қызығушылықтары артады.

Сабақты меңгереді.

Сергіту сәті:

Орнымыздан тұрайық,

Алақанды созайық.

Оңға қарай иіліп,

Солға қарай иіліп,

Бір отырып,бір тұрып,

Сәл тынығын алайық.

Мұғалімнің артынан қайталап

Сергіту сәтін орындайды.

Сергіту сәтін орындап, бір сергіп алады.

V. Қорытынды. Бағалау.

Үйге тапсырма.

Оқушылар бүгінгі тақырыпқа байланысты қатарлар бойынша сұрақ қояды. Сабаққа белсене араласқан оқушылар-ды бағалаймын.

- Жаңа тақырып түсінікті ме? Сұрақтарыңыз болса, қойыңыздар.

- Сабақ аяқталды! Сау болыңыздар!

Сұрақтар қою арқылы жаңа та-қырыпты түсінгендерін байқа-тады.Күнделіктеріне баға қой-ғызады.

Үй тапсырмасына кірісіп, келесі сабақта мәлімет беруге дайындалады.

- Түсінбеген сұрақтарын қояды.

- Сау болыңыз!

Ой толықтырады, дең-гейлері анықталады.

Білімін жетілдіреді, дамыту ісімен шұғыл-данады.