Дарындылар додасы

Тақырыбы: Дарындылар додасы

Мақсаты: Оқушылардың биология пәні бойынша білімдерін тиянақтау, қабілетін дамыту, пәнге қызығушылығын арттыру және ізденімпаздыққа, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Сайыс сабақ

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайд.

Сабақтың барысы:

1. Сәлемдесу, сайыс тақырыбы, мақсат-міндеттері.

2.     Ұйымдастыру.

1.1   Қатысатын оқушыларды таныстыру

1.2.  Әділ-қазылар алқасын сайлау

1.3   Сайыстың кезеңдерімен таныстыру

               III.   Марапаттау.

1. Қорытынды.

Сайысымыз 5 кезеңнен тұрады:

1. 1 кезең. «Білім биржасы».

2. 2 кезең. «Ойлы болсаң, озып көр!»

3. 3 кезең. «Табиғат сырлары».

4. 4 кезең. «Ұлағат».

5. 5 кезең. «Полиглот».

7. 6 кезең. «Ой-толғау»

І. Білім биржасы

1. Өсімдікпен қоректенетін жыртқыш аң? (Аю)

2. Мидың ақ затында болатын элемент? (Молибден)

3. Ұша алмайтын құс? (Пингвин)

4. Қызыл түсті қан түйіршектері (Эритроциттер)

5. Жердің тіршілік тараған қабаты (Биосфера)

6. Түнгі гүлдер неге ақ түсті болады? (Тозаңдандырушы жәндіктерге көріну үшін)

7. Сүйек ұлпасы (Дәнекер)

8. Қан ұйымайтын аурау (Демофилия)

9. Мәңгі жасыл өсімдік? (Шырша)

10. Бір тамшы суды да қажет етпейтін сүтқоректі (Куала)

11. Асқазан сөлінің негізгі ферменті? (Пипсин)

12. Туберкулез ауруының қоздырғышы (Кох таяқшасы)

ІІ. «Ойлы болсаң, озып көр!»

1. Шығыс елдерінде, Мысырда бұл өсімдікті есіктің кіре-беріс маңдайшасына ыдысқа өсіріп, іліп қоятын болған. Себебі, үй ішіндегілерге денсаулық тілеп, ұзақ өмір сүруге көмектеседі деп жорамалдайды. Өсімдік ұзақ уақыт сусыз тіршілігін жоймайтын, шыдамды болған, сол себепті одан алынатын емдік шырын арабша «Сабыр» деп аталады. Бұл қандай өсімдік? (100 жылдық Алоэ өсімдігі)

2. Егер ғарышта адам құлағының дәл түбінен зеңбірек атылса, ол оның даусын естімейді. Неліктен? (Себебі ғарышта ауа қабаты – атмосфера жоқ. Ал, дыбыс тербелістері ауа арқылы келеді)

3. Отаны – Оңтүстік-Шығыс Азия, ең алғаш Қытайда одан кейін Жапонияда өсірілді. Орта Азияда ХІІ ғасырда егілді. Суды көп қажет етеді. Тұқымында 9-12% нәруыз, 4-6% май болады. Бұл қандай дәнді дақыл? (Күріш)

4. Атақты американдық экономист Смит осы зат туралы былай деген екен: «Бұл заттың қажеттілігі соншалықты, онсыз өмір сүру мүмкін емес және өте арзан, ал өмірге ешқандай да пайда келтірмейтін алмас өте қымбат бағаланады». Бұл қандай зат? (Су)

5. Ұзақ уақыт ботаникалық бақтарда және дәрі-дәрмектер бақшасында егілді. Гүлдерін ханымдар әдемілігі үшін шаштарына таққан. 200 жылдан кейін ғана шаруалар өздерінің егіндеріне егіп пайдалана бастаған. Бұл қандай өсімдік? (Картоп)

6. Адамды жасарту мақсатында қан ішкізуге бола ма? Бұл адамға қан құюдың орнын алмастыра алар ма еді? (Жоқ, себебі ішкен қан асқорыту жолына түсіп қорытылып кетеді. Қан құю бұл тікелей тамырға жіберіледі)

ІІІ. «Табиғат сырлары».

Жанға шипа – дертке дауа болатын өсімдіктер мен жануарлардың суреттері жасырылған. Осы суреттерге қарап сипаттама бер.

1.Сарымсақ

2.Адыраспан

3.Жауын құрты

4.Сүлік

5.Жусан

6.Жалбыз

VI. «Ұлағат». Биология ғылымының саласына еңбек сіңірген ғалымдардың сөздері беріледі. Сол ұлағатты ұғымдар кімдікі екенін табу қажет.

1. «Табиғат пен адам! Өзіңіз айтыңызшы, тіршілікте одан ғажап, одан құпия не бар?» (Ш.Уәлиханов)

2. «Туған жердің қара тасын мақтан ете білмеген адам, өзге жердің алтын тасын да мақтап жарытпақ емес». (Қ.И.Сәтбаев)

3. «Әрбір жасуша өзіндей жасушаның бөлінуінен пайда болады». (Р.Вирвов)

4. Көне Грецияда медицина саласын жан-жақты зерттеген ғалым. Анатомия ғылымының дамуына үлкен үлес қосқан ғалым. (Гиппократ)

5. «Фермент – тіршіліктің қоздырғышы». (И.Павлов)

6. Аристотельден кейінгі ойшыл, кемеңгер философ. Оны сол кезде «емдеу шеберлігі ғалымы» деп атаған. (Әбу-Насыр Әл-Фараби)

V. «Полиглот». «Тіл қаруы – сөз, сөз қаруы - ой». «Ақыл-ой, алғыр сөз адамның ең жоғарғы қасиеті» деген екен Ғ.Мүсірепов. тіл ұлттың жаны, халықтың үні. Сондықтан да, қазіргі заман талабына сай бірнеше тілді білу қажет. Қазақстан шыққан өткір ойлы, жан-жақты ғұлама этнограф, тарихшы, әдебиетші, географ, саяхатшы, Ш.Уәлиханов сегіз тілде еркін сөйлей білген. Ал біздің балалар 3 тілде қаншалықты сөйлей алатыные байқап көрейік.

Сұрақтар: 1. Қораңда малың болсын, көшеңде ....... болсын. (талың, дерево, tree)

2.Адам көркі шүберек, ағаш көркі ................. . (жапырақ, лист, leaf)

3.Құлан құдыққа құласа, құлағында ............. ойнайды. (құрбақа, жаба, frog)

4.Жалғыз кірпіш қорған болмас, жалғыз ағаш ........ болмас. (орман, лес, forest)

5.Қыз өссе елдің көркі, ............ өссе жердің көркі. (гүл, цветок, flower)

6.Біреуге мал қайғы, біреуге ............. қайғы. (жан, душа, soul)

7.Мақтаның анасы жер, атасы .................... . (су, вода, woter)

8. ............... қалса да, әдет қалмайды. ( ауру, больной, disease)

VI. Ой-толғау кезеңі. Екі топтың топ басшысы ортаға шығып, конверттегі жасырылған сұрақтарға тобымен бірге бірлесіп жауап береді. (Сұрақтары: 1.Химиялық ластану. 2.Биологиялық ластану)