"Жас биолог" сайыс саба?

Ш.Уәлиханов атындағы №9 орта мектеп

Биология пәнінің мұғалімі:

Табылдиева Роза

9 а,б сыныптар

3.Сиқырлы ұяшықтар

1.БӘЙГЕ

2.Білгенге маржан

4.Эрудит

Мақсаты : 1. Білімдік :Оқушылардың биологиядан алған білімдерін саралап ,деңгейлерін анықтау

2. Дамытушылығы :Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арыттыру

3. Тәрбиелігі: Табиғатты,қоршаған ортаны сүюге,құрметтеуге,қамқоршы болуға тәрбиелеу.

Манап Ризабек

Әбдіқалым Әлішер

Тасмуханова Веназира

Жұмағалиева Индира

Тілекқабыл Ақжарқын

Қолқанатова Арай

Жалғас Мейрамбек

Исакова Құралай

Баймашева Гүлдана

Жүргембай Бекет

Қайту

І ТУР.

БӘЙГЕ

Бұл турда оқушыларға 19 сұрақ қойылып, дұрыс жауапқа 10 ұпайдан қосылады.

6

16

11

1

17

2

12

7

13

8

3

18

14

9

4

19

5

15

10

Макроэлементтерге нелер

жатады.?

Жауабы:Оттегі,Көміртегі,Сутегі,Азот.

Ағзаның 98 % құрайды

Микроэлементтерге нелер жатады?

Жауабы:Мыс,мырыш,фтор,никель,селен,молибден,кобальт (0,02%)

Жалпы формуласы Cn(H2)n

Жауабы:Көмірсу

Ағзалар қоректенуге қарай нешеге бөлінеді?

Жауабы: 1.Автотрофтар-даяр ағзалық затты қажет етпейді

2.Гетеретрофтар-даяр ағзалық затты қажет етеді

Оттекті қажет ететін организмдер?

Жауабы:Аэробтар

Оттекті қажет етпейтін организмдер?

Жауабы Анэробтар

Митоз дегеніміз не?

Жауабы Жасушалардағы хромосома санының өзгермеуі

Мейоз дегеніміз не?

Жауабы: Бір аналық жасушалардан хромосома жиынтығы 2 есе кеміген 4 еншілес жасушалардың түзілуі

Онтогенез дегеніміз?

Жауабы:Тірі ағзалардың туу мерзімінен өлгенге дейінгі жеке дамуы

Эмбригогенез дегеніміз не?

Жауабы: Ұрықтың дамуы

Генетика дегеніміз,негізін салған кім?

Жауабы:Г.Мендель.Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті.

1-ші ұрпақ будандарының басымдылық көрсетуі?

Жауабы: Мендельдің 1-ші заңы

Пэннет тор көзі дегеніміз не?

Жауабы:Генетикалық есептерді шығаратын тор көз

Полимерия дегеніміз?

Жауабы: Басыңқы аллельдер саны өте көп болғанда белгі әзер байқалатын құбылыс.

Тұқымқуалаушылық дегеніміз?

Жауабы: Ататектерге тән белгілерді сақтаудағы тірі ағзалардың ортақ қасиеті

Тек дернәсілі желбезекпен тыныс алатын қай жануарда

Жауабы : Қосмекенділер

Өзгергіштік дегеніміз-

Жауабы : Тірі ағзалардың ата-енелерінен айырмашылығындағы ортақ қасиет

ІІ ТУР.

Білгенге маржан

Бұл турда төменгі үпай жинаған үш оқушы шығарылады,қалған оқушыларға 12 сұрақ қойылып, дұрыс жауапқа 10 ұпайдан қосылады.

6

1

11

2

12

7

3

8

4

9

5

10

Мәдени өсімдіктердің пайда болу орталығы нешеу?Ашқан ғалым кім?

Сұрыптау бағытында еңбек еткен ғалымдар?

Жауабы: И.Вавилов,И.В.Мичурин,Г.Д.Карпеченко

Биологиялық алға басу-

Жауабы: Дарақтар санының,жүйеленген сан алуандығының артуы.

Сыртқы бейнесі және тіршілік әрекетінің үдерісі бойынша топтасып мекендейтің дарақтар.Негізін салған-

Жауабы:Түр. К.Лейнней

Бұл таралу аймағының белгілі бөлігінде тіршілік ететін,үнемі еркін шағылысатың бір түр дарақтарының тобы-

Жауабы:Популяция

Ататектерге тән белгілерді сақтаудағы тірі ағзалардың ортақ қасиеті

Жауабы:Тұқымқуалаушылық

Қандай да бір белгіге әсер ететін

генетикалық материалдың

кенеттен,секірмелі өзгеруі-

Жауабы: Мутация

Тірі ағзалардың қоршаған орта,

Жағдайлардына жақсырақ бейімделуі

Мақсатындағы тарихи даму және

жетілу үдерісі -

Жауабы:Эволюция

Күрес түрлері нешеге бөлінеді?

Жауабы:1.Бір түрдің дарақтары арасында

2.Түр аралық күрес

3.Абиоздық күрес-өлі табиғаттың қолайсыз жағдайымен

Популяциялық толқыңдар дегеніміз-

Жауабы: Популяциядағы дарақтар санының өзгеруі

Биологиялық оқшаулану дегеніміз-

Жауабы: Дербес түрлердің шағылысуына кедергі жасайтын тетік

Саны аз оқшауланған популяциялардағы

аллельдер жиілігін кездейсоқ,

бағытсыз өзгеруі

Жауабы: Гендердің ығуы

ІІІ-ТУР.

Сиқырлы ұяшықтар

Бұл тур бойынша ұпай саны аз 3 оқушы шығарылады ,қалған оқушылар сиқырлы ұяшықтар

Таңдау арқылы жауап береді. Дұрыс жауапқа таңдаған ұпай саны берiледi.

30

Сандар сөйлейді

10

20

60

40

50

30

Жасуша әлемі

20

10

60

40

50

Мен білемін

30

10

20

60

40

50

46

Сандар сөйлейді. 10

Жауабы: Хромосома

1822-1884жылдары өмір сүрген ғалым

20

Жауабы:Г.Мендель

1901-1971 жылы өмір сүрген

биолог-ғалым

30

Жауабы:В.А.Бальмонд

1939-1987 жылы өмір сүрген молекулалық биологияның негізін салушы ғалым

40

Жауабы: М.Ә.Айтқожин

1934-1946 жылы қандай қойдың түрі алынды ?

50

Жауабы: Биязы жүнді қой

60

1858 жылы жасушаның бөлінуі арқылы жүретінін дәлелдеген ғалым

Жауабы: Р.Вирхов

Жасушаны алғаш рет ашқан ғалым ,қай жылы?

Жасуша әлемі . 10

Жауабы:Р.Гук. 1665 жыл

Жасушаның құрам бөліктері:

20

Жауабы:Қабықша,ядро,цитоплазма,

лизосома,митохондрия т.б

Жасушада энергетикалық станция деп аталады

30

Жауабы:Митохондрия

Белгілі бір нәруыз жөнінде жазылған

ақпараты бар хромосомалар

40

Жауабы: Ген

Пластиттердің неше типі бар?

50

Жауабы:1.Хлоропласттар 2.Лейкопласттар

3.Хромопласттар

Жасушалық орталық жұмысы

60

Жауабы:Жасушаның бөлінуіне қатысады

Митоз-..... фазадан түрады.

Мен білемін . 10

Жауабы: 4

Табиғатта жасушаның бөлінунің....кезеңі бар.

20

Жауабы: 2. Митоз,мейоз

Жыныссыз жолымен көбейу формалары:

30

Жауабы: Қарапайым бөліну,өсімді көбейу,бүршіктену,бүрмелену,спора түзу

40

Конъюгация дегеніміз-

Жауабы:Бактериялардың қосылуы арқылы көбеюі

Ұрықтың тек желілілерге ғана тән гаструладан кейінгі сатысы:

50

Жауабы: Нейрула

Туу соңынан постэмбриогенезде

болатын пішіндік өзгеріс-

60

Жауабы:Метамарфоз

ІҮ-ТУР.

Эрудит

Бұл турда ұпайы көп қалған екi оқушы 1 минутта мына басқатырғыны шешу керек, дұрыс жауапқа 1 баллдан ұпай жинайды.

Я,Я,Л,Д,Д,О,О,О,О,О,О,О,О,Р,Р,Р,И,И,И,И,З,С,С,М,М,М,А,А,

К,К,Л,Л,Л,Л,Е,Е,Е,Н,Н,Н,И,И,И,Ж,Б,А,А,А,М,М,Г,Р,Д,В,В,В,В,О,Ь.

Жасуша құрылымы

Ұлы биолог ғалымдар.

1.Жасуша құрылымдары:

Ядро,лизосома,митохондрия,рибосома.

2.Ұлы биолог ғалымдар:

К.Линней,Ж.Б.Ламарк,Г.Мендель,

В.Вавилов.

Х

Е

Т

Р

М

!

А