"Жас биолог" сайыс

Қабанбай батыр атындағы орта

мектеп мектеп жасына дейінгі

шағын орталығы бар мемлекеттік

мекемесінің биология пәнінің

мұғалімі Тулекова Алмагүл Байтуғанқызы

Тақырыбы: «Жас биолог» сайысы

Мақсаты:

Оқушылардың сабақтан алған білімдерін қайталау, жинақтау, іздену және ойлау қабілетін, пәнге қызығушылығын арттырып, білім сапасын көтеруге ықпал ету, өз бетінше іздену жұмысына баулу.

Көрнекілігі: нақыл сөздер, шарлар, мақал-мәтелдер.

Әдісі: сұрақ-жауап, сөзжұмбақ, шығармашылық жұмыстар.

Түрі: сайыс

Сабақтың жоспары:

І .Кіріспе. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Негізгі бөлім:

1.Таныстыру

2.Биология пәнінен сұрақ

3.Шығармашылық жұмыс ( сөзжұмбақ)

4.Жеміске сипаттама беру

5.Дәрілік өсімдікке сипаттама беру

6.Жұмбақтар (үш тілде айту)

7.Қызықты деректер /үй тапсырмасы/

ІІІ.Қорытынды бөлім.

Сабақтың барысы:

І. Кіріспе. Ұйымдастыру кезеңі:

Акт залына нақыл сөздер, шарлар, мақал-мәтелдер ілу. 6-сынып және 7- сынып оқушыларын топқа бөлу.

Нақыл сөздер: «Халық пен халықты, адам мен адамды теңестіретін нәрсе - білім» М.Әуезов

«Бар ізгілік тек білімнен алынар,

Білімменен аспанға жол салынар» Ж.Баласағұн

6 а сыныбы: «Жапырақ» тобы, 6 б сыныбы «Інжугүл» тобы, 7 а сыныбы «Барыс» тобы, 7 б сыныбы «Тамыр» тобы.

Тапқыр, білгір, дарынды,

Жарыс бар бүгін арынды.

Сүйсең туған жеріңді

Ортаға сал барыңды.

ІІ. Негізгі бөлім:

1. Таныстыру:

Әр топ өздерінің таңдап алған топ атауларын қорғайды. Топ басшысы, топ мүшелерін таныстырады.

2. Биология пәнінен сұрақтар:

Сұраққа қай топ оқушылары бірінші жауап береді, сол топ бір ұпай иеленеді.6- сыныпқа жеке, 7- сыныпқа жеке сұрақтар қойылады.

6 – сынып

1.Өсімдіктану оқулығын жазған ғалым. (Кудерин)

2.Қанша қорық бар, оларды ата. (9)

3.Өсімдік жасушасының құрылысы. ( жасуша қабықшасы, цитоплазма, ядро, пластид, вакуоль)

4.Өсімдік мүшесінің сыртын қаптап, кеуіп кетуден, сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан сақтайтын ұлпа. (жабын)

5.Сабаққа, жапыраққа мықтылық қасиет беріп, сынудан, майысудан қорғайтын ұлпа. (тірек)

6.Өсімдіктің вегетативті мүшесі. ( тамыр, сабақ, жапырақ)

7.Өсімдіктің жер асты мүшесі. ( тамыр)

8.Асқабақ, асбұршақ, қауын, күнбағыстың тамыры. (кіндік тамыр)

9.Бидай, жүгері, арпа, сұлы, тары, күріштің тамыры. (шашақ)

10.Жапырағы мен бүршігі бар бұтақтанбаған жас сабақ. (өркен)

11.Жүгері, бидай, терек, емен, қайынның сабағы. (тік сабақ)

12.Бақбақ, жолжелкен, пияз, қырыққабаттың сабағы. (қысқарған)

13.Жапырақтың сыртқы құрылысы. (жапырақ тақтасы, сағағы)

14.Жапырақ тақтасының пішіндері. (ине, жүрек, ромбы, жебе, бүйрек)

15.Гүл бөліктері. (аталық, аналық, тостағанша, күлте, гүл сағағы, гүл табаны)

16.Аналықтың құрылысы. (ауызы, мойыны, жатын)

17.Гүл шығатын өркенде белгілі ретпен орналасқан ұсақ гүлдер тобы. (гүлшоғыр)

18.Өсімдіктің жынысты көбеюі. ( аталық, аналық жыныс жасушасының қосылуы)

19.Алма, шие, жүзім, алхоры қандай жеміс. (шырынды)

20.Бидай, күріш, арпа, тары жемістері. (дәнек)

21.Жуа, бидай, құртқашаш банан өсімдіктері қандай жарнақты. (дара)

22.Асқабақ, қауын, қарбыз, қияр, күнбағыс өсімдіктері қндай жарнақты. ( қос жарнақты)

23.Сексеуіл қай тұқымдасқа жатады. (алабота)

24.Асқабақтың жемісі. (қабақ)

25.Баобаб қай тұқымдасқа жатады. (құлқайыр гүлділер)

7- сынып

1.Жануарларды жіктеуде үлес қосқан ғалым. (К. Линей)

2.Жануарлар дүниесінің екі тармағы бар. (біржасушалы, көпжасушалы)

3.Денесі бір ғана жасушадан тұратын, көпшілгі микроскоп арқылы ғана көрінетін организмдер. (қарапайымдар)

4.Қарапайымдар өкілі. ( амеба, жасыл эвглена, кірпікшелі кебісше)

5.Қантышқақ ауруын тудыратын қарапайым. ( дизентерия амебасы)

6.Ұлпалардың түрлері. (эпителий, бұлшық ет, жүйке, дәнекер)

7.Паразит құрттарды зертттейтін сала. (гельминталогия)

8.Сорғыш құрттар өкілі. (бауырсорғыш)

9.Денесі буылтықтарға бөлінбеген, шұбалаңқы, цилиндр пішінді немесе ұршыққа ұқсас жәндік. ( жұмыр құрт)

10.Буылтық құрттар қанша класқа жіктеледі. (аз қылтанды, көп қылтанды, сүлік)

11.Былқылдақ денелі жәндіктерде бірінші рет кездесетін дене. (бауыр)

12.Бауыр аяқты былқылдақ денелілер өкілі. (шалшық ұлуы, таспа ұлуы, жүзім ұлуы)

13.Мидия, устрица, гребешок қай класқа жатады. (қосжақтаулы былқылдақ денелілер)

14.Кальмар, каракатица, сегізаяқ қай қласқа жатады. ( басаяқты былқылдақ денелілер класы)

15.Буынаяқтылар типінің 3кл бар, соны ата. (шаянтектестер, өрмекшітектестер, бунақденелілер)

16.Адамға ең қауіпті ауру энцэфалит ауруын жұқтыратын қай кене? (тайга кенесі)

17.Жұмыртқа, имаго. (тура даму)

18.Акула, жұпбалық, тұтасбас қандай балық. (шеміршекті)

19.Қазақстанның қызыл кітабына балықтардың қанша түрі тіркелген. (16)

20.Қосмекенділердің қанша түрі Қазақстанның қызыл кітабына тіркелген. (3)

21.Бұл балық ерте заманда кенінен таралып, кейін жойылып кеткен, қазір бір ғана түрі бар. (латимерия)

22.Аяқсыз қосмекендінің өкілі. ( сақиналы құртжылан)

23.Тұмсықбастылар отрядының өкілі. (гаттерия)

24.Крокадилдің жүрегі қанша қуысты. (4)

25.Жорғалаушылардың қанша түрі бар. (8000)

3.Шығармашылық жұмыс ( сөзжұмбақ)

Әр топқа сөзжұмбақ үлестіріліп беріледі. Әр дұрыс жауап бір ұпаймен есептеледі.

Сәресіні атқарған, орылып алып бақтардан /тары/

Өзі шырын, үйіреді адамның тілін /қауын/

Дәні алтын, асырайды халқың /бидай/

Қызыл қалпақ киеді, піскенде басын жерге иеді /шие/

Төтеп берер дауылға, өсіріңдер ауылға / қарағай/

Қабат-қабат тоны бар, арасынан жемістердің танып ал /орамжапырақ//

Тау-тау үйілген ақ алтын, табады оның атын кім /мақта/

Қып-қызыл боп дөңгелек, бақшаларға өң береді /томат/

Таңертең де, түсте де күнге бетін бұрады, тостағаның кішкене, тосады да тұрады /күнбағыс/

Сырты қатты ұстасаң, шырынын ала алмассың қыспасаң /анар/

Тұздықпен жүреді, жауабын кім береді /пияз/

Өсіп тұрған талда, қып-қызыл ол........ /алма/

Еті қызыл дөңгелек, күзде жейміз күнде кеп /қарбыз/

4.Жеміске сипаттама беру ( Әр топ себетттен жемістер таңдап алып, сол жеміске толық сипаттама береді. Мысалы; алма, сәбіз, қияр, т.б. Әр дұрыс сипаттамаға бес ұпайдан беріледі.)

5.Дәрілік өсімдікке сипаттама беру (Әр топқа кепкен дәрілік өсімдіктер таратылады. Оқушылар сол дәрілік өсімдіктің атын тауып, сипаттама беріп, қай ауруға емдік қасиеті бар екенін айтады.Мысалы: адыраспан, мыңжапырақ, түймедақ, итмұрын. Әр дұрыс сипаттамаға бес ұпайдан беріледі.)

6.Жұмбақ шешу: (Оқушылар жұмбақты шешіп, жауабын үш тілде айтады. Әр дұрыс жауапқа үш ұпайдан беріледі.)

1.Жазда тұрып жоғары, күзде жерге қонады (жапырақ, листья, leaves)

2.Аспай піскен, қайнамай түскен (жеміс, фрукты, fruit )

3.Сырты тас, іші ас (жаңғақ, орех, nuts)

4.Жер астында, жез қазық (сәбіз, морковь, carrot)

5.Ұзын мұртты сарылар, қойынында наны бар (бидай, пшеница, weal)

6.Көктемде ақ гүлге оранады, күзде қолға доп болып оралады (алма, яблоко, apple)

7.Біреуін жерге беріп, күзде онын тердім (тұқым,семя, seed )

8.Дауылға нық күшті, ағаштың мықтысы (қарағай, сосна, pine tree)

9.Үстіне тігіп көк шатыр, астында қызыл дәу жатыр (қызылша, свекла)

10.Қасына келсен жылайсын, ащы деп те сынайсын, келмейін деп ойласам, керек деп өзін сұрайсын (пияз, лук, onion)

11.Орақ болып туады, табақ болып тынады (Ай, луна, moon)

12.Бар ма, жоқ па білмейсін, ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсін (ауа, воздух, air)

7.Қызықты деректер /үй тапсырмасы/

Әр топ өздері дайындап келген қызықты деректерін айтады. Қанша дерек дайындап келді соған байланысты ұпай беріледі. Бір дерекке екі ұпай болып есептеледі.

ІІІ.Қорытынды бөлім.

Сабақ соңында жеңген топ марапатталып, топтарға мақтау қағаздары тапсырылады. Кеш қызықты өтті.