Просмотр содержимого документа
«Тыныс алудың маңызы. Тыныс алу мүшелерінің құрылысы мен қызметі.»
Сабақтың тақырыбы: Тыныс алудың маңызы. Тыныс алу мүшелерінің құрылысы мен қызметі Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға тыныс алудың маңызына қатысты мәліметтерді бере отырып, тыныс алу мүшелеріне тоқталып адамның ішкі құрылысына қатысты білімдерін толықтыру.
Дамытушылық: Оқушылардың ойлау, есте сақтау, өз ойын еркін жеткізуге жағдай жасай отырып, пәнге қатысты білімдерін шыңдауға негіз болу.
Тәрбиелілік: Оқушылардың өз өмірін бағалай білуге түрткі болу.
Сабақ әдісі: Сұрақ – жауап, түсіндіру, баяндау, кері байланыс, графикалық диктант,семантикалық карта,тест тапсырмалары.
Көрнекілік: «Тыныс алу мүшелер жүйесі» кестесі,интерактивті тақта,слайд, видеоролик, суреттері.
Пәнаралық байланыс: Химия, қазақ әдебиеті, бейнелеу, салауаттану.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру.(3 мин)
- Сәлеметсіздерме, оқушылар. Бүгін сыныпта кезекші кім? Сабақта жоқ оқушыларды айта қойыңыз. Отырыңыздар! (оқушылар мұғаліммен амандасады.)
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.(8 мин.)
1. Оқушылардан өткен тақырыптан түсінгендерін сұрау.
2. Оқушылардан сұрақ:
3. «Біліміңді сына»
III. Жаңа сабақ түсіндіру. (слайдпен) (8мин)
Оқушылар біз «Жүрек-қан тамырлар жүйесін аяқтадық», қанайналым шеңберінде жүректің сол жақ қарыншасынан қолқа арқылы шыққан оттегіге қаныққан қан мүшелермен жасушаларға таратылып, ал ұлпалардағы СО2 газының жүректің оң жақ қарыншасынан өкпеге келіп тыныс жолдарымен шығып кететіндігін айттық олай болса бүгінгі сабағымызда тыныс алу мүшелерін мен оның маңызына тоқталатын боламыз.
Тыныс алу деп мүшелер мен қоршаған орта аласындағы газ алмасуды айтады. Тыныс мүшелеріне мұрын қуысы, мұрын жұтқыншақ, көмей, кеңірдек және бронхылар жатады. Бұлар ауа тасымалдау жолдары. Тыныс алудың негіз мүшесі - өкпе. Өкпеде газ алмасу жүреді.
Мұрын қуысының барлық ішкі беті 100 см2. ол тербелмелі эпителийлі сілемейлі қабықпен жабылған және қан тамырларына бай келеді. Тамырлармен аққан қан дем алған ауаны денее температурасына дейін жылытады. Сілтемейлі қабық бөлетін сілемей ауаны ылғалдайды және шаң-тозаң микроорганизмдерді тұтып қалады.
Көмей ауаны жұтқаншақтан кеңірдекке өткізеді. Ауыз қуысындағы мүшелермен бірге көмей дыбыс түзу және айқын сөйлеу қызметін де атқарады.
Көмей – іші қуыс түтік, ол мойынның алдыңғы бөлігінде IV-VI мойын омыртқалары деңгейінде орналасқан. Көмейдің қабырғасы сіңір және бұлшық еттермен жалғанған бірнеше шеміршектен тұрады. Ең ірі шеміршек – мойынның алдыңғы бетіне шығып қалқанша шеміршегі. Көмейдің дыбыс сіңірлері мен көмей қақпашығынан басқа бөлігінің ішкі беті тербелмелі эпителийлі сілемейлі қабықпен қапталған.
Кеңірдек - ұзындығы 9-13 см, диаметрі 15 мм, өңештің алдында орналасқан түтік. Кеңірдектің қабырғасы оның қабысып қалуына кедергі келтіретін шеміршекті жартылай сақиналардан тұрады. Кеңірдектің артқы жұмсақ қабырғасы өңешке жанасады да, астың өңешпен еркін жылжуына мүмкіндік береді. Кеңірдектің ішкі беті тербелмелі эпителиймен қапталып, клегейлі бездерге өте бай келеді.
Бронхылар оң және сол жақ өкпеге кіреді, содан кейін өкпеде тармақталып, бронхы ағашын түзеді. Ең ұшындағы жіңішке бұтақшалары бронхылар деп аталады да, альвеолалармен аяқталады.
Тыныс алу туралы видеоролик көрсетіледі.
ІV. Бекіту
1. «Кері байланыс» (9мин)
Сынып оқушыларын отырған қатырына қарай 3 топқа бөлініп, 1-топ оқушыларына «Тыныс алудың маңызы», 2-топқа «Тыныс алу мүшелерінің құрылысы», 3-топқа жалпы қорытынды мәлімет.
2. «Ойлан, тап!» (7мин)
Тақтаға тыныс алу мүшелерінің жеке-жеке суреттері беріледі. Оқушы суреттерді ретімен орналастырып қызметін айтып өтуі керек.
3. «Жұппен жұмыс» Өзара бағалау. (8мин)
1-топқа « Графикалық диктант»
2-топқа «Семантикалық карта»
3-топқа «Сөзжұмбақты шешу»
V. Бағалау.(1мин.)
VI. Үйге тапсырма: (1мин.)
№38.Тыныс алудың маңызы. Тыныс алу мүшелерінің құрылысы мен қызметі Баяндама жазу: “Тыныс алу мүшелерінің гигиенасы”