Просмотр содержимого документа
«"Ұлы жібек жолы" мақала»
Ұлы жібек жолы
Халық аралық сауда жолының тарихы Б.З.Б 3-2мың жылдықтардан, Шығыс түркістаннан Иран, мыср, Қытай мен Сириаға лазурит пен нефрит тасутан басталады.
Бзб 138 жылы Қытайдан император У дидің Батыстың беймәлім елдеріне (Күн қаида батса сол жаққа) жіберген елшілік керуені жолға шығады.Ол алғаш рет Қытайдан Орталық Азияға тіке жол тартты.сапар барысында сауда үшіе қолайлы жолдар анықталды.Бұл жолдар Ұлы жібек жолының негізін қалады. Тарих ғылымында Б.з.б 2 ғасырды Ұлы ж»бек жолының тұрақты жұмыс істеуінің басталуы деп есептеу қабылданған.елшісінен кейін іле шала бұл жолмен Батысқа жібек керуендері жүрді.Рим мен Византия,Үндістан,Иран Араб хальифатынан осы елдерде өндірілетін тауарлар тасылды.Ұлы жібек жолының маңызы-халықтар мен мәдениеттерді жақындастырып,өзара байытуында болды.
Ұлы жібек жолы өінің атауын 19 ғасырда ғана алды.Оны неміс ғалымы азияның физикалық географиясы туралы еңбектерінің авторы Фонн.Рихт гофен ұсынды.
Жібек сауданың басты түрі болды.жібек алтын мен бірге халықаралық валюта міндетін атқарады.Оны патшалар мен елшілерге тарту етті,жалдамалы әскерге жалақы және мемлекеттік қарыздардың өтеуі ретінде төленді.
Жібек өзінің жұқа,әсемдігінің арқасында алыс жерлерге тасымалданатын негізгі тауарларға саналды.Сонымен қатар иіссу,тәтті тағамдар жаньшешь мен маталар,бояулар мен бағалы тастар,аң терісі,алтын,күміс құималоары сияақты бұиымдар да тасымалданды.Жібек жоламен Араб арғымақтары,қаршыға,тотықұстар мен түие құстар тағыда басқа сатуға әкелінді.
Жібек жолымен ежелгі мәдениет пен өнер туындылары таратылды.Орта Азия Түркістаннан келген музыкант,биші акробаттар қытай императоры мен Византия сарайларында өз өнерлерін көрсетті.
Жібек жолымен қытайлықтар өз елінде жоғары бағаланатын асыл тұқымды жылқы мен түиелерді Орталық Азиядан алдырды.Қытайлықтар керуен саудасы арқылы әкелінген ауыл шаруашылығы дақылдарын-бұршақ,пиаз қияр сәбіз анар грек жаңғағы тағыда басқа өз елдерінде өсіруді үиренді.
Орталық Азиядан Қытайға жүннен тоқытылған әртүрлі бұыимдар-клем жапқыш төсеніштер әкелінді.
Жібек жолындағы қалалар.Ортағасырлық авторлардың деректері мен археологиялық қазба жұмыстары Жібек жолы бойындағы халықаралық сауданың 9 ғасыр мен 13 ғасырдың басында ерекше дамығандығын айғақтайды.Испиджап,Кеде, Отырар,Тараз,Науакент,Баласағұн қалалары ірі сауда орталықтары салынды.
Осы кездезеңде Шу,Талас және Сырдария алқаптарында қала орталықтары қалыптасты.Бұл қала орындары Арал бойфндағы құрғақ шөлит аймақтарда жақсы сақталған.
Ұлт аралық және дінаралық төзімділік,өзгехалықтың салт-дәстүріне құрметпен қарау Ұлы Жібек жолы бойындағы қалалардың басты ерекшелігі болды.