"Ә.Тәжібаев "Толағай" әдеби ертегісі" қазақ әдебиетінен ашық сабақ жоспары 5-сынып

Күні: 8.12.2016ж

Сыныбы: 5 «Д»

Пәні: қазақ әдебиеті

Сабақтың тақырыбы: Ә. Тәжібаевтің «Толағай» әдеби ертегісі

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: «Толағай» әдеби ертегісінің мазмұны мен идеясын ұғыну. Толағайдың жанашырлық, елге деген сүйіспеншілік сезімдері туралы баяндау.

2. Дамытушылық: Логикалық ойларын дамыту, өз ойын еркін жеткізе білуге дағдыландыру, шығармашылыққа баулу, сөздік қорларын молайту.

3. Тәрбиелік: Туған жерді қадірлеу, халқына қызмет ету, адамгершілік пен адалдық қасиетіне тәрбиелеу. Толағай бейнесі арқылы Отанды сүюге, адал қызмет етуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Әдісі: әдеби ертегіні талдау, мәнерлеп оқу, мәтінмен жұмыс, іздену, салыстыру, баяндау, сұрақ - жауап.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі

Қажетті құрал-жабдықтар: интербелсенді тақта

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Амандасу. Оқушыларды түгендеу. Сабаққа назарын аударту. Сабақтың мақсатын анықтау.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға әдеби ертегілер мен Ә.Тәжібаевтің өмірінен сұрақтар

1. Әдеби ертегі дегеніміз (ертегілердің бір саласы).

2. Әдеби ертегінің авторы (белгілі болады).

3. Әдеби ертегілер қандай түрде айтылады? (өлең және қарасөз)

4. Әдеби ертегілер ненің негізінде туады? (ел арасында ауызша айтылып келген аңыз - әңгімелердің).

5. Әдеби ертегілер адамды неге тәрбиелейді? (туған елін сүюге, шыншыл, әділетті болуға).

6. Мағжан Жұмабаевтің ертегісі («Жүсіп хан»).

7. Гаршиннің атақты ертегісі («Саяхатшы бақа»).

8. «Толағай» ертегісінің авторы (Әбділда Тәжібаев).

9. Әбділда Тәжібаев кім? (туған әдебиетіміздің ірі тұлғаларының бірі).

10. Әбділда Тәжібаев қай жерде туған? (Қызылорда қаласы).

11. Әбділданың анасымен айтысқа түскен кім (атақты Нартай ақын).

12. Әбділда Тәжібаевтің дастандары («Күй атасы», «Ақын», «Портреттер»).

ІІІ. Жаңа сабақ. А) Мәтінмен жұмыс. Тақырып бойынша мазмұнын айту

1. Оқиға шамамен қашан, қай жерде болған?

2. Толағайдың өсіп-жетілуі, алып болып өсіп келе жатқаны қалай суреттелген?

3. Толағайдың алғашқы ерлігі туралы не айтасың?

4. Жолбарыспен шайқасын толық мазмұндап бер?

5. Ол неге жолбарысты «мысық» дейді?

6. Толағай алыстағы Тарбағатай тауына не себепті аттанды?

7. Анасынан не сұрап білді?

Ә) «Толағай» әдеби ертегісін құрылысына талдау жасау.

1. Басталуы. Саржан атты мерген болуы.

2. Дамуы. Толағайдың дүниеге келуі.

3. Байланысы. Әкесімен аң аулауға шығуы

4. Шиеленісуі. Жолбарыспен айқасы

5. Шарықтау шегі. Еліне жауын жаумауы.

6. Шешімі. Еліне жауын жаудыруы

Б) Венн диаграммасы (салыстыру)

Керқұла атты Кендебай мен Толағайды салыстыру

Г) Сергіту сәті (оқыған ертегідегі кейіпкердің аты аталса, шапалақтау, басқа шығармалардағы кейіпкердің аты болса, орнынан тұру керек)

Төстік, Асан қайғы, Жаман, Кендебай, Тазша бала, Жиренше, Бекторы, Шалқұйрық, Қарашаш, Ерназар, Малайсары, Таусоғар, Ажар, Қазыбек би, Саржан, Толағай.

4.Жеке тапсырма

Толағайға мінездеме бер

Теңеулерді табу

«Орнын тап» ойыны.

№1. Тиісті сан есімді қой.

(Бес жүз) жылдар шамасында,

Сонау Ертіс жағасында,

Болған біреу Саржан атты.

(Жеті) жаста садақ тартты,

Атқан оғы тасты уатты,

Жай отынан кейін емес.

(Отыз) күндік мерекені,

Естен кетпес мерекені

Сол ауылға ала келді.

Балғын бөбек жетті (бірге)

Ілінбесін көз бен тілге,

Кереметтен туған жандай.

№2. Тиісті зат есімді қой.

Сонда (мерген) қатты састы,

Адамды аңның сқсы басты,

Жолбарыстан көз алмады.

Бота болып ойнағалы,

Арқаласа он баланы

Қайыспайды (қабырғасы).

Ай толды, күні жетті,

«Ұл туды» деп ел шу етті

Дүниеге бір (бала) келді.

Жұбайы да өзіне сай,

Аты (Айсұлу) ақ маралдай,

Ақша беті айменен тең.

№3. Тиісті сын есімді қой.

Кере қарыс (ашық маңдай),

Күн нұрынан жаралғандай,

Көзі түскен таңғалғандай.

Бұл не деген (үлкен) мысық,

Салқындады-ау суға түсіп,-

Деді бала, күлімдеді.

(Жалғыз) ұлы – көз жанары,

Сұраса да берер жанын:

«Ұйықта, қозым» деді Саржан.

(Қос жұлдыздай) көз жанары,

Қос бетінің тамып қаны,

Жалындайды жанған өрттей.

5. Пікірталас
Сұрақтар беру:
1. Толағайға ұқсағың келе ме? Қай қасиеті көбірек ұнайды?
2. Осы ертегінің қай жеріне өзгеріс енгізер едің?
3. Толағай секілді ер болғың келе ме? Алда - жалда жұрт күйзелсе, сен не істер едің?
4. Толағай секілді халықтың таудай үмітін арқалап, таудай іс атқарып жүрген, Қазақстан атын әлемге паш ететін азаматтар бар ма?
5. Толағайдың бойындағы жақсы қасиеттер қазіргі жастар бойынан кездесе ме?

6. Қорытынды.

Бекіту:
Сөзжұмбақ шешу:
1. «Толағай» ертегісінің авторы кім?
2. Ә. Тәжібаев қай жерде дүниеге келген?
3. Толағайдың анасының авторы кім?
4. Толағайдың әкесінің аты кім?
5. Қай өңірде жауын көп жауады?
6. Толағай алысқан аңның аты?
7. Ә. Тәжібаевтың анасының аты кім?

Үй тапсырмасы:
«Туады ерлер ел үшін» деген тақырыпта ойтолғау жазу

Бағалау