П?ні:?зін-?зі тану.
Саба?ты? та?ырыбы: «Мен жа?сы баламын».
Саба?ты? ма?саты:
1. Білімділік: Сыпайы с?здерді ?йрету, ?лкендермен с?лемдесу т?рлерін ?йрету.
2. Дамытушылы?: Тіл байлы?ын, с?здік ?орын дамыту, таным белсенділігін арттыру, ?деп ?ліппесін бойына дарыту.
3. Т?рбиелік: Адамгершілік, имандылы? т?рбиесін беру, ?дептілікке, сыпайылы??а, ізеттілікке ?йрету, ?лкенді сыйлау?а, кішіге ?ам?ор болу?а т?рбиелеу.
Т?рі: саяхат,аралас саба?.
К?рнекілік: кесте, суреттер, сыпайы с?здер, слайд.
Саба?ты? барысы:
І.?йымдастыру б?лімі.
Психологиялы? дайынды?.
1 б?лім. ?ызы?ушылы?ты ояту.
Балалар, сендер ?андай жа?сы,?депті с?здерді білесі?дер?
-жа?сы бала деп кімді айту?а болады?
Балалар біз б?гін жа?сы бала ?андай болуы керек сол туралы айтамыз.Жа?сы бала болу ?шін сыпайы болуымыз керек.?депті болуымыз керек. Осы ?дептілік ережесін са?тау керек. Мысалы: у?де беріп, оны орындамаса, бас?а кісіге д?рекі жауап берсе, ?лкенді сыйламаса, ондай адамды ж?рт
"?депсіз екен" дейді. Онымен бас?а адамдар ?арым-?атынас жасаудан ?алады. Оны сыйламайды. Кейбір балалар ?дептілік ережесін бай?амай немесе білмей б?зады. Жа?сы бала ?рдайым кездескендермен с?лемдеседі. Автобус?а мінгенде ?лкен кісіге орын береді. С?йлескен кезде сен демей, сіз деп с?йлеседі. Ол жа?сылы?ты? белгісі болып табылады. ?йде ?желері?, аталары? "?лкенді сыйла, ?діл бол, ?тірік айтпа, жал?ау болма, кішкентайлар?а к?мектес" деп ?йретіп отырады. Міне, осы ережені? б?рін ?стап, б?збай ж?рген бала- на?ыз жа?сы бала. Егде ж?не сыр?ат адамдар?а, кішкентай балалар?а, ?лкен ауыр ж?к к?теріп келіп жат?ан адамдар?а жол беру ?ажет.
-Балалар біз б?гін «Сыпайылар» ?леміне саяхат?а шы?амыз. М?нда біз ?р елден сыпайы с?здер ?йреніп санды?ымыз?а жина?тай береміз. Б?л елді? елді? т?р?ындары бір-біріне тек «сіз» деп ?ана с?йлейді екен. Б?рі бір-бірін сыйлап, сыпайы с?йлейді.Жа?сы бала болу ?шін біз де сыпайы,?депті болуымыз керек.Сонды?тан «Сыпайылар»?лемінен сыпайы с?здерді ?йренейік.
-К?не, саяхат?а шы?у?а дайынсы?дар ма? Жолда кездесетін т?рлі тапсырмаларды орындау?а ?зірсі?дер ме?
-Е? алдымен біздер сыпайы с?здер туралы не білеміз, та?ы не ?йренгіміз келеді, сол ж?нінде алдары?ызда?ы мына кестені «Білемін. ?йренгім келеді? ?йрендім» кестесін топпен толтырып алайы?.
Білемін
?йренгім келеді?
?йрендім
Рахмет, с?леметсіз бе?, Сау болы?ыз! Кешірі?із,Сыпай с?здерді ?олдан?ан о?ушы ?депті, кішіпейіл бала.
Сыпайы с?здерді та?ы ?йренгіміз келеді?
Осы с?ра?ты? жауабын саба? барысында білетін боламыз, ?йренген сыпайы с?здерді санды??а жинай береміз.
-Сыпайылы? дегеніміз с?лем беруден басталады. Е? бірінші баратын еліміз «С?лем бере білейік» деп аталады. Ол елге бару ?шін к?лік та?дап алайы?.(Автобус)
-Автобусты? тапсырмасы бар екен, сол тапсырманы орындаса? автобус орнынан ?оз?алып, біздерді «С?лем бере білейік» еліне апарады.
Автобусты? тапсырмасы «с?лемдесу»туралы та?па? айтып бері?дер. Сыйлап с?лем беремін
К?ршілерді к?ргенде.
Ізетпен бас иемін,
?йге ?она? келгенде.
?депсіз деп с?кпесін,
Анама айтып ?кпесін. Санжар.
Алдымыздан кезіккен
К?п танысты к?реміз
Б?ріне де ізетпен,
Біздер с?лем береміз:
С?леметсіз бе, а?ай !-деп,
С?леметсіз бе, апай !-деп,
Есенсіз бе, ?жей!-деп,
Амансыз ба, атай!-деп. Ерс?лтан.
-?ле?де не туралы айтылады?
-Міне енді біздер «С?лем бере білейік» еліне де жеттік. Б?л елді? т?р?ындары сіздермен ойын ойна?ысы келіп т?р.
-Ойын ойнайсы?дар ма ?И?.
Ойын аты «С?лем бере білеміз бе?» деп аталады.
Суреттерді к?рсету,сурет кейіпкерлерімен ?алай амандасу. С?лемдесу т?рлерін аны?тау.
-С?леметсіз бе?
-С?лем бердік?
-Аман – есенсіз?
-Армысыз! ?ош келіпсіз!
-Ассалаума?алейкум!-С?лем
- Б?л елді? т?р?ындары жа?а сыпайы с?здермен таныстырады.
?йренген жа?а сыпайы с?здерді санды??а салайы?.
3 б?лім.Ма?ынаны тану.
-«Сыпайылар» ?леміні? келесі елі «Рахмет». Б?л елге бару ?шін алдымен к?лік та?дайы?.Б?л елге пойызбен барамыз. Пойызды? тапсырмасын орындаса? пойыз орнынан ?оз?алып, біздерді «Рахмет» еліне апарады.
-Пойыз тапсырмасы: Суреттегі с?здерді? бірінші ?ріптері бойынша с?з ??растыру. БУЫН.
С?здерді буын?а б?лу.?ала,аспан,бала,ойна,?ора.
-«Рахмет» еліні? т?р?ындарына дайында?ан та?па?ымызды айтып берейік.
«?зім жа?сы баламын»
?зім жа?сы баламын,
Апа тілін аламын,
«Су ?келе ?ой» десе,
Су ?келе саламын.
?зім жа?сы баламын,
Апа тілін аламын,
«Ойната ?ой б?бекті»-
Десе,ойната саламын.
?зім жа?сы баламын
Апа тілін аламын,
Кетсе кешке кино?а
?йде жал?ыз ?аламын.
?зім жа?сы баламын,
Апа тілін аламын,
Мейлі ?айда ж?мсасын,
Б?ріне де барамын. Н?рислан.
«Рахмет»еліні? т??ындары сендерге риза болды.Олардан ?йренген жа?а сыпайы с?здерімізді санды?ымызды толтырайы?.Ал?ысымыз шексіз,ризамын.
-Енді Сыпайы с?здер ?леміні? келесі елі «Кешірі?із» деп аталады.
-Б?л елге бару ?шін к?лік, та?дайы?.
-Кешірі?із еліне ?ша?пен барамыз.
- ?ша?пен бірге ?шып сергіп алайы?.
Сергіту с?ті.
Мынау-мені? ж?регім,
Б?рі осыдан бастал?ан.
Мынау -басым а?ылды
Б?рін осы бас?ар?ан.
Мынау -мені? о? ?олым
Мынау -мені? сол ?олым
Барлы? істі ат?ар?ан.
-Міне балалар, «Кешірі?із» еліне де жеттік.
-Кешірі?із еліні? т?р?ындарыны? сіздерге тапсырмасы бар екен? К?не, сол тапсырманы орындау?а ?зірміз бе?
«Кешірі?із» еліні? т?р?ындары бізге ж?мба? жасырыпты,сол ж?мба?ы шешуге дайынсы?дар ма?
Сыйлап ?лкен а?аны
С?лем берген баланы
Кім дейміз?
?депті екен б?л дейміз.
Кітап, д?птер, ?аламы
Кір шалма?ан баланы
Кім дейміз?
??ыпты екен б?л дейміз.
Таудай биік талабы
Жа?сы о?итын баланы
Кім дейміз?
?лгілі екен б?л дейміз
Енді жа?а сыпайы с?здермен санды?ымызды толы?тырайы?.
-Кешірі?із. ?афу еті?із! Айып етпе?із.
-«Сыпайылар» ?леміні? келесі еліміз «Р??сат па?» деп аталады.
-Б?л елге бару ?шін, алдымен к?лік та?дайы?.Кеме.
-Кемені? тапсырмасы бар екен, соны орындаса? кеме орнынан ?оз?алып біздерді «Р??сат па?» еліне апарады.
Кемені? тапсырмасы:Суретпен ж?мыс.
Кішіпейілдік – кісілік белгісі.
Суретке ?арап ??гіме ??растырайы?.
«Р??сат па?» еліні? т?р?ындарыны? тапсырмасы:
Не деу керек??ле?ін айтып бері?дер.
Алдымен автор туралы м?лімет беріп жіберейін.?нуарбек Д?йсенбиев - 1931 жылы 25 ?азанда Алматы облысы, Жамбыл ауданы, ?ара?ыста? ауылында ту?ан. Балалар а?ыны. ?за? жылдар «Балдыр?ан» журналыны? жауапты хатшысы, «Жалын» баспасында б?лім ме?герушісі, «Жазушы» баспасында а?а редакторлы? ?ызмет ат?ар?ан.
1.?ле?ді м?нерлеп о?у.
Апа? сені? базардан
Алма сатып ?келді
Е? ?лкенін, жа?сысын
Са?ан та?дап ?перді
-Не деп барып жеу керек? Рахмет!
Балалар ж?р к?шеде
Естіледі ай?ай-шу
Сенде шы?ты? к?рші?ді,
?а?ып кетті? бай?амай
-М?ндайда не деу керек? Кешірі?із?
?же? сені? т?скі ас?а
?ант-к?мпит салды мол
Ж?рттан б?рын ыдыс?а
?з беті?мен салды? ?ол
-Ж?н еді не айт?аны?? Р??сат па
Добын апар назарды?!
Деді а?а?, бармады?
Тапжылмады?, сазарды?
А?ан тілін алмады?? Жарайды!
Жа?а сыпайы с?збен санды?ымызды толы?тырайы?.
ІІІ.Ой тол?аныс.
-Енді келесі елі «Жарайды» деп аталады. «Жарайды» еліні? т?р?ындарыны? тапсырмасы бар екен? Кестені? ?шінші б?лігін толтыру.
-Б?гінгі саба?тан не ?йрендік?
Білемін
?йренгім келеді?
?йрендім
Рахмет, с?леметсіз бе?, Сау болы?ыз! Кешірі?із,Сыпай с?здерді ?олдан?ан о?ушы ?депті, кішіпейіл бала.
Сыпайы с?здерді та?ы ?йренгіміз келеді?
?айырлы та?!
?айырлы к?н!
?айырлы кеш!
Ал?ысым шексіз, ризамын.
Кешірі?із.
?афу еті?із!
Айып етпе?із.
-Балалар, б?гін біз « Сыпайылар ?леміне» саяхат жасады?.
« Сыпайылар ?лемінен»жа?сы бала?а т?н к?птеген ?асиеттерді білдік.
Жа?сы бала болу ?шін сыпайы с?здерді к?п білуіміз керек екен.
Жа?сы бала деген ат?а лайы? болу ?шін біз ??ыпты,тіл ал?ыш,шыншыл,адал,?айырымды е?бек?ор,?депті болуымыз керек. Адам бойында жа?сы ж?не жаман ?асиеттер болады екен. Бізге адамды?ты ?арапайымдылы?ты, кішіпейілдікті ?лкендер ?йретеді. Оны бізге а?жаулы?та аналарымыз а? с?тін бере отырып ана тілімен ?йретеді. Адам болатын бала барлы? жа?сы ?асиеттерді ?йреніп, жаман мінез ?деттерден аула? болуымыз керек. Сонда біз жа?сы бала боламыз.
Си?ырлы с?здерді ?р?ашанда ?мірде ?олданып, жа?сы ниетке рахмет айтып, тиісті жерінде кешірім с?рап, ?лкенге ??рмет, кішіге ізет к?рсетіп ?депті, жа?сы балалар болуымыз керек.
?І.Ба?алау.