Етіс.

Етіс.

Саба? та?ырыбы: Етіс. Ма?саты: білім алушылар?а етістікті? категориясы Етіс туралы т?сінік беру, жасалу жолын ме?герту.Етісті? т?рт т?рі ?здік етіс, ?згелік етіс, Ыры?сыз етіс, Орта? етістерді? жасалу ерекшелігі берілген. О?ушы?а атал?ан та?ырыпты т?сіндіруге ын?айлы саба?-презентация ?лгісі ?сынылады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Етіс. »

ҚММУ медицина колледжі

Қазақ тілі пәні оқытушысы, г.ғ.магистрі Оразова Б.О.

Сабақтың тақырыбы: ЕТІС (Залог)

ЕТІС

Етістер – Залоги

Казахском языке глаголы образуются путем прибавления к основе разных частей речи глагол образующих суффиксов. В казахском языке существует 4 типа залогов. Все формы образования нового глагола от глагола в основном сводятся к залоговым формам.

________________________________ Етістер - етістіктен етістік тудыратын, өздерінше морфологиялық және синтаксистік сипаттары басқашалау болып келетін, бір алуан жұрнақтардың жүйесі.

Өздік етіс — Возвратные залоги

Қимылдың, іс-әрекеттік орындаушысынан, іс иесіне тікелей қатыстылығын білдіреді.

Возвратный залог образуется при помощи суффиксов:

- н, -ын, -ін,

а возвратно-средний залог русского языка образуется от переходных глаголов действительного залога посредством присоединения суффиксов -ся, -сь .

Мысалы: жу ын — мойся, тара н — расчешись .

Өзгелік етіс — Понудительный залог

Қимылдың іс-әрекеттің сөйлемдегі іс-иесі тікелей өзі емес, екінші басқа субъекет, қимылды орындаушы арқылы істелінетінін білдіреді Понудительный залог образуется при помощи суффиксов

-дыр, -дір, -тыр, -тір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз.

Этот залог отсутствует в русском языке.

Он обозначает “заставить, понудить, попросить, позволить, совершить какое-либо действие или принять иную форму состояния” и образуется при помощи суффиксов.

Мысалы: Біз оған өлең айт-қыздық . — Мы заставили его читать стихи.

Мен көйлек сатып ал-ғыз-дым . — Я попросила себе купить платье.

Ырықсыз етіс — Страдательный залог Іс-әрекеттің атқарушысы, қимыл иесі арнайы айтылмай, қимыл өздігінен істелгендігі көрінеді.

Страдательный залог в казахском языке образуется при помощи суффиксов:

-л, -ыл, -іл.

И в русском, и в казахском языках он указывает на то, что предмет подвергается действию другого предмета или лица.

Мысалы: Бір аптадан кейін жұмыс аяқта л ады.

(Через неделю работа будет закончена.)

Хат ауылға жібер іл ді.

(Письмо отправлено в аул.)

Ортақ етіс — Взаимный залог Қимыл іс-әрекеттің иесі орныдаушысы біреу емес, бірнешеу болып, -ыс, -іс, -с жұрнақтары арқылы негізгі етіс формасынан жасалатын етіс. Взаимный залог — переводится как “совместно, одновременно с кем-то делать что-то” или “одновременно с кем-либо находиться в определенном состоянии”.

Он образуется при помощи суффиксов -с, -ыс, -іс.

В русском языке подобный залог отсутствует, а взаимно-совместное значение выражается глаголами возвратно-среднего залога.

Например: Мен досыммен құшақта с тым. (Я обнялся с другом.)

Олар хат жаз ыс ты. (Они переписывались.)

1-тапсырма

Келесі сөйлемдерді етістер арқылы аударыңыздар.

ҮЛГІ: 1. Книга сдана в библиотеку. Кітап кітапханаға тапсыр ыл ды. (Ырықсыз етіс.)

2. Статья «Культурное наследие казахов» была написана вовремя.______________________________________
3. Мы с ним увиделись в этнографическом музее. ____________________________
4. Мы долго разговаривали.__________________________________
5.Мы помогли построить дом. _____________________________________
6. Гости попросили меня сыграть на домбре.__________________________________
7. Попроси написать реферат на тему «Древние памятники»._____________________
8.Ты заставил меня ждать три часа. __________________________________________

2-тапсырма

Көп нүктенің орнына тиісті етіс жұрнақтарын қойып жазып, мәтінді аударыңыз.

Қазақ халқының салт-дәстүрі бойынша қой сой...ып , ет ас...ды . Қоңыр дауыспен әуелеп ән шырқа...ды . Қонақтарға да әзіл-қалжың айт...дық . Төрде отырған ақсақалдармен жақсы әңгімеле.. тік . Аталарымыздан қалған өсиеттер, шешендік сөздер айт....ды. Тарихтан, әдебиеттен небір қызықты әңгімелер шерт..іп , қонақтар риза болып тарқа...ты .

Етіс (Залог)

Өздік ( возвратный ): ын, ін, н

Ырықсыз ( страдательный ): ыл, іл, л

Ортақ ( взаимный ): ыс, іс, с

Өзгелік

( побудительный ): ғыз/гіз, қыз/кіз, дыр/дір, тыр/тір

Үй жұмысы МӘТІН, ЕРЕЖЕ ОҚУ

Предмет: Всем учителям

Категория: Уроки

Целевая аудитория: Прочее

Скачать
Етіс.

Автор: Оразова Бакыт Оразовна

Дата: 20.06.2015

Номер свидетельства: 220734

Похожие файлы

Дара және күрделі етістік

object(ArrayObject)#863 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(47) "Дара және күрделі етістік"
    ["seo_title"] => string(29) "dara_zh_nie_kurdieli_ietistik"
    ["file_id"] => string(6) "387102"
    ["category_seo"] => string(13) "vsemUchitelam"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1486057662"
  }
}

Етіс. Ыры?сыз етіс

object(ArrayObject)#885 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(33) "Етіс. Ыры?сыз етіс "
    ["seo_title"] => string(20) "ietis-yryk-syz-ietis"
    ["file_id"] => string(6) "206017"
    ["category_seo"] => string(7) "prochee"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1430073576"
  }
}

Етістік 6-сынып

object(ArrayObject)#863 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(28) "Етістік 6-сынып "
    ["seo_title"] => string(16) "ietistik-6-synyp"
    ["file_id"] => string(6) "207938"
    ["category_seo"] => string(7) "prochee"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "planirovanie"
    ["date"] => string(10) "1430711929"
  }
}

?ш ?лшем технологиясы "Орта? етіс"

object(ArrayObject)#885 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(59) "?ш ?лшем технологиясы "Орта? етіс""
    ["seo_title"] => string(40) "ush-olshiem-tiekhnologhiiasy-ortak-ietis"
    ["file_id"] => string(6) "272551"
    ["category_seo"] => string(13) "vsemUchitelam"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "planirovanie"
    ["date"] => string(10) "1452004210"
  }
}

Т?йы? етістікті? емлесі

object(ArrayObject)#863 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(41) "Т?йы? етістікті? емлесі"
    ["seo_title"] => string(27) "tu-iyk-ietistiktin-iemliesi"
    ["file_id"] => string(6) "294259"
    ["category_seo"] => string(7) "prochee"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1455627680"
  }
}

Просмотр содержимого документа «Етіс. »

Похожие файлы

Полезное для учителя

Просмотр содержимого документа
«Етіс. »