kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Эвфемизм мен дисфемизм.

Нажмите, чтобы узнать подробности

Батыс ?аза?стан облысы

А?жайы? ауданы

Жа?аб?ла? орта жалпы білім беретін мектебі

?аза? тілі мен ?дебиет п?ніні? м??алімі

Утешкалиева Жайнаг?л Орынбасар?ызы

 

 

Саба?ты? та?ырыбы: Эвфемизм мен дисфемизм. 5 - сынып.
1. Білімділік ма?саты: О?ушыларды? білімін дамыту, тере?дету, ізденістігін арттыра отырып, ой - ?рісін ке?ейту, тіл байлы?ын молайту, ауызша ж?не жазбаша с?йлеу м?дениетін, сауаттылы?ын арттыру, ережелерді т?сіндіре отырып, ажырата білуге баулу.
2. Т?рбиелік ма?саты: О?ушыларды? бойына адамгершілік ?асиеттер дамыту, ізгілікке, ынтыма?ты??а, халы?ты? педагогика негіздеріне баулу. Жа?сы, ?демі, орынды с?йлеп, м?дениетті болу?а т?рбиелеу.
Саба?ты? ?дісі: Іздендіру, салыстыру, топтау, ой жина?тау.
Саба?ты? т?рі: Тіл дамыту.
Саба?ты? барысы: І. ?йымдастыру.
а) ?й тапсырмасын тексеру.
- Сонымен, о?ушылар – Табу дегеніміз не?
- Табу дегеніміз – ескі ?дет – ??рып?а, діни – наным сенімге байланысты тура айту?а тыйым салын?ан с?здер.
Мысалы: ?ас?ыр – ?лыма, Найза?ай – жасын
?зен – сар?ырама, Жылан – ?зын.
?ой – ма?ырама.
М?тінмен ж?мыс, о?ушылар табу с?здерді табады.
Мені? биыл а?ам ?йленді. Же?ешем б?рімізге ат ?ойды. Мені «Кішкенем», інімді «Шыра?», сі?лімді «Шырайлым» деп атап кетті. А?айымны? ?лкен а?алары мен же?гелерін де атымен атамайды. «?лкен ?йдегі ?айна?а», «?нші же?гей», «?кім а?а», «?ндемес» деген аттары бар. Же?ешем о д?ниелік бол?ан адамдарды? да атын атамайды, тергейді. Жа?ында же?ешем б?рімізге ?уаныш сыйлады. Бізді? ортамыз?а «то?ым?а?ар» ?осылды. Б?рыннанда бізді? жан?яда «К?лшашар», «Шай??яр», «Г?л егер» б?пелер ?те к?п.
Б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы:
Эвфемизм (грек с?зі) – жа?сы с?йлеймін,
Дисфемизм (грек с?зі) – д?рекі с?здер.
Эвфемизм дегеніміз – жа?ымсыз, д?рекі, ?атты естілетін с?здерді сыпайы жеткізу.
«Жа?сы» с?йлеймін деген ма?ына берді. Ал, Дисфемизм, керісінше д?рекі, ?орлау, кеміту, жаратпай, жаман с?йлеу.
Та?та?а назар аударайы?!
ІІ. ?йренушілік де?гей.

Кодоскоппен ж?мыс.
Эвфемизм Дисфемизм
Жа?ымсыз естілетін с?здерді сыпайы жеткізу «Жа?сы» с?йлеу
Мысалы: ?осып айту
Жары? д?ние
А?сауса?
Жас
?айтыс болды
С?зуар
Ала жібін аттамау
?олынан іс келмеу Кеміту, ?орлау, жаратпай, жаман с?йлеу.
«Д?рекі» с?йлеу
?тірік айту
Туу
Жал?ау
Бо?м?рын
?лді
Мылжы?
?рламау
?олынан бо? келмеу

106 - жатты?уды жазбаша орындау (кітаппен ж?мыс).
?ры - ?олыны? с??ана?ы бар.
?секші - суайт, с?з таситын адам.
Бо?м?рын - жас, жасы кіші адам.
?ырт - мылжы? - к?п с?йлеу.
Топас - білімсіз, надан
Са?ырау – ??ла?ы ауыр, ??ла?ыны? м?кісі бар
Со?ыр – к?зі к?рмейді, за?ип адам.
А?са? – ая?ын сылтып басу.
Са?ау – мыл?ау, тілі жо?.
Жынды – есуас, жарымес.
Ал, енді о?ушылар ана тіліміз, тіл туралы ма?ал - м?телдерді еске т?сіріп кезек - кезек та?та?а жазайы?! Ма?ал - м?телдерді та?та?а жаздыру, ауызша айту.
1. Жанды жаралайтын да с?з,
Емдейтін де с?з.
2. Бал там?ан тілден у да тамады.
3. Аз с?з алтын,
К?п с?з к?мір.
4. С?з ?адірін білмеген,
?з ?адірін білмейді.
5. Жылататын да, ж?бататын да с?з.
- Сонымен, балалар жылататын ?андай с?здер, ж?бататын ?андай с?здер?
- Жылататын с?здер – Дисфемизмдер, ж?бататын с?здер – Эвфемизмдер.
105 - жатты?у. Эвфемизм мен дисфемизмдерді теріп жазу.
А?сауса?тар, ит терімді басыма ?аптап.
Жылампаз, бейілі кедей, ?ызыл ??ше?, о?ыс с?йлейтін, пыс?ырма, Оттай берсін! ?а?ынды, т?зге ж?нелді, айда?аны? бес ешкі, ыс?ыры?ы? жер жарады, ана д?ниеге кетіп бара жатады.
Де?гейлік тапсырмалар орындау: ?лестірмелі к?ртішкілермен ж?мыс.
1) ?лді деуге сия ма, ойла?даршы, ?лмейт??ын артына с?з ?алдыр?ан. (Дисфемизмді тап, Эвфемизмге айналдыр)
2) ?ара?ым, с?зді ?осып айтпа! (Эвфемизмді, дисфемизмге айналдыр!).
3) – ?ара?ым, аузы?ы келгенді оттама!
Аузы?нан а? ит кіріп, к?к ит шы?та – ау!
(дисфемизм с?здерді тап, Эвфемизмге айналдыр).
4) Ба?ып - ?а??ан адал малы?ны? ?олды бол?аны ?иын екен. (Дисфемизмді Эвфемизмге айналдыр).
5) А?асы інісіне ренжіп: - ?олы?нан т?к келмейді, - деді.
(Дисфемизмді Эвфемизмге айналдыр).
Сергіту с?ті: Бір - екі - ?ш ?ол?а ?алам алып к?ш, ?ол?а ?алам аламыз, ?демі біз жазамыз, сауатты біз боламыз!
Антоним дегеніміз не?
- Антоним дегеніміз ма?ыналары ?арама - ?арсы с?здер. Тізімде Дисфемизмге Варваризм - бо?ауыз, былапыт, д?рекі, айту?а м?лдем болмайтын с?здер жатады.
?орытынды: Сонымен балалар, б?гін ?андай та?ырып ?ттік?
Эвфемизм Дисфемизм
- Ережелерін айтайы?!

Сыпайы с?йлеген жа?сы ма, д?рекі с?йлеген жа?сы ма?
- К?нделікті ?мірде ?ай с?зді жиі ?олдануымыз керек?
-«О?у мен т?рбие егіз» - дегендей, білімді адам т?рбиелі болу керек, т?рбие с?зден басталады. Дисфемизмді, варваризмді ?олданбай, ана тілімізді? ?адір ?асиетін дамытайы?!

«Топтастыру» - стратегиясын толтыру.
жа?сы
жылы ж?бататын
ж?мса? шын
Сыпайы т?тті ма?ыналы аз
суы?
?атты жаман
Д?рекі жыланатын
Ащы ма?ынасыз к?п ?тірік
Шын орынды м?дениетті 
?лкенді ты?дап, аз с?йлеуіміз керек.
Орыс тілі - ну - орман.
А?ылшын тілі –  алып м?хит

?аза? тілі -к?ктегі к?н! – дегендей тілімізді? м?ртебесін к?ндей жар?ыратайы?, балалар!
Ба?алау: О?ушыларды ?атысып отыр?ан тіл мамандары ж?лдызша, т?ртб?рыш, ?шб?рыш белгілерімен ба?алайды.

?йге тапсырма: 104 - 108 жатты?у ж?мыстары. 104 - м?тіннен д?рекі, ?депсіз с?здерді теріп жазу. Мысалы: Молда мен м??алімді с?зістіріп, бірі ?ліп, бірі тірі ?алсын.
108 - жатты?у (Ауызша о?ып, т?сінгендерін айту?а ?зірлену).

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Эвфемизм мен дисфемизм. »

Батыс Қазақстан облысы

Ақжайық ауданы

Жаңабұлақ орта жалпы білім беретін мектебі

Қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі

Утешкалиева Жайнагүл Орынбасарқызы



Сабақтың тақырыбы: Эвфемизм мен дисфемизм. 5 - сынып.
1. Білімділік мақсаты: Оқушылардың білімін дамыту, тереңдету, ізденістігін арттыра отырып, ой - өрісін кеңейту, тіл байлығын молайту, ауызша және жазбаша сөйлеу мәдениетін, сауаттылығын арттыру, ережелерді түсіндіре отырып, ажырата білуге баулу.
2. Тәрбиелік мақсаты: Оқушылардың бойына адамгершілік қасиеттер дамыту, ізгілікке, ынтымақтыққа, халықтық педагогика негіздеріне баулу. Жақсы, әдемі, орынды сөйлеп, мәдениетті болуға тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: Іздендіру, салыстыру, топтау, ой жинақтау.
Сабақтың түрі: Тіл дамыту.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру.
а) Үй тапсырмасын тексеру.
- Сонымен, оқушылар – Табу дегеніміз не?
- Табу дегеніміз – ескі әдет – ғұрыпқа, діни – наным сенімге байланысты тура айтуға тыйым салынған сөздер.
Мысалы: Қасқыр – ұлыма, Найзағай – жасын
Өзен – сарқырама, Жылан – ұзын.
Қой – маңырама.
Мәтінмен жұмыс, оқушылар табу сөздерді табады.
Менің биыл ағам үйленді. Жеңешем бәрімізге ат қойды. Мені «Кішкенем», інімді «Шырақ», сіңлімді «Шырайлым» деп атап кетті. Ағайымның үлкен ағалары мен жеңгелерін де атымен атамайды. «Үлкен үйдегі қайнаға», «Әнші жеңгей», «Әкім аға», «Үндемес» деген аттары бар. Жеңешем о дүниелік болған адамдардың да атын атамайды, тергейді. Жақында жеңешем бәрімізге қуаныш сыйлады. Біздің ортамызға «тоқымқағар» қосылды. Бұрыннанда біздің жанұяда «Күлшашар», «Шайқұяр», «Гүл егер» бөпелер өте көп.
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы:
Эвфемизм (грек сөзі) – жақсы сөйлеймін,
Дисфемизм (грек сөзі) – дөрекі сөздер.
Эвфемизм дегеніміз – жағымсыз, дөрекі, қатты естілетін сөздерді сыпайы жеткізу.
«Жақсы» сөйлеймін деген мағына берді. Ал, Дисфемизм, керісінше дөрекі, қорлау, кеміту, жаратпай, жаман сөйлеу.
Тақтаға назар аударайық!
ІІ. Үйренушілік деңгей.

Кодоскоппен жұмыс.
Эвфемизм Дисфемизм
Жағымсыз естілетін сөздерді сыпайы жеткізу «Жақсы» сөйлеу
Мысалы: Қосып айту
Жарық дүние
Ақсаусақ
Жас
Қайтыс болды
Сөзуар
Ала жібін аттамау
Қолынан іс келмеу Кеміту, қорлау, жаратпай, жаман сөйлеу.
«Дөрекі» сөйлеу
Өтірік айту
Туу
Жалқау
Боқмұрын
Өлді
Мылжың
Ұрламау
Қолынан боқ келмеу

106 - жаттығуды жазбаша орындау (кітаппен жұмыс).
Ұры - қолының сұғанағы бар.
Өсекші - суайт, сөз таситын адам.
Боқмұрын - жас, жасы кіші адам.
Қырт - мылжың - көп сөйлеу.
Топас - білімсіз, надан
Саңырау – құлағы ауыр, құлағының мүкісі бар
Соқыр – көзі көрмейді, зағип адам.
Ақсақ – аяғын сылтып басу.
Сақау – мылқау, тілі жоқ.
Жынды – есуас, жарымес.
Ал, енді оқушылар ана тіліміз, тіл туралы мақал - мәтелдерді еске түсіріп кезек - кезек тақтаға жазайық! Мақал - мәтелдерді тақтаға жаздыру, ауызша айту.
1. Жанды жаралайтын да сөз,
Емдейтін де сөз.
2. Бал тамған тілден у да тамады.
3. Аз сөз алтын,
Көп сөз көмір.
4. Сөз қадірін білмеген,
Өз қадірін білмейді.
5. Жылататын да, жұбататын да сөз.
- Сонымен, балалар жылататын қандай сөздер, жұбататын қандай сөздер?
- Жылататын сөздер – Дисфемизмдер, жұбататын сөздер – Эвфемизмдер.
105 - жаттығу. Эвфемизм мен дисфемизмдерді теріп жазу.
Ақсаусақтар, ит терімді басыма қаптап.
Жылампаз, бейілі кедей, қызыл өңшең, оқыс сөйлейтін, пысқырма, Оттай берсін! Қағынды, түзге жөнелді, айдағаның бес ешкі, ысқырығың жер жарады, ана дүниеге кетіп бара жатады.
Деңгейлік тапсырмалар орындау: Үлестірмелі кәртішкілермен жұмыс.
1) Өлді деуге сия ма, ойлаңдаршы, Өлмейтұғын артына сөз қалдырған. (Дисфемизмді тап, Эвфемизмге айналдыр)
2) Қарағым, сөзді қосып айтпа! (Эвфемизмді, дисфемизмге айналдыр!).
3) – Қарағым, аузыңы келгенді оттама!
Аузыңнан ақ ит кіріп, көк ит шықта – ау!
(дисфемизм сөздерді тап, Эвфемизмге айналдыр).
4) Бағып - қаққан адал малыңның қолды болғаны қиын екен. (Дисфемизмді Эвфемизмге айналдыр).
5) Ағасы інісіне ренжіп: - Қолыңнан түк келмейді, - деді.
(Дисфемизмді Эвфемизмге айналдыр).
Сергіту сәті: Бір - екі - үш қолға қалам алып күш, Қолға қалам аламыз, Әдемі біз жазамыз, сауатты біз боламыз!
Антоним дегеніміз не?
- Антоним дегеніміз мағыналары қарама - қарсы сөздер. Тізімде Дисфемизмге Варваризм - боғауыз, былапыт, дөрекі, айтуға мүлдем болмайтын сөздер жатады.
Қорытынды: Сонымен балалар, бүгін қандай тақырып өттік?
Эвфемизм Дисфемизм
- Ережелерін айтайық!

Сыпайы сөйлеген жақсы ма, дөрекі сөйлеген жақсы ма?
- Күнделікті өмірде қай сөзді жиі қолдануымыз керек?
-«Оқу мен тәрбие егіз» - дегендей, білімді адам тәрбиелі болу керек, тәрбие сөзден басталады. Дисфемизмді, варваризмді қолданбай, ана тіліміздің қадір қасиетін дамытайық!

«Топтастыру» - стратегиясын толтыру.
жақсы
жылы жұбататын
жұмсақ шын
Сыпайы тәтті мағыналы аз
суық
Қатты жаман
Дөрекі жыланатын
Ащы мағынасыз көп өтірік
Шын орынды мәдениетті 
Үлкенді тыңдап, аз сөйлеуіміз керек.
Орыс тілі - ну - орман.
Ағылшын тілі – алып мұхит

Қазақ тілі -көктегі күн! – дегендей тіліміздің мәртебесін күндей жарқыратайық, балалар!
Бағалау: Оқушыларды қатысып отырған тіл мамандары жұлдызша, төртбұрыш, үшбұрыш белгілерімен бағалайды.

Үйге тапсырма: 104 - 108 жаттығу жұмыстары. 104 - мәтіннен дөрекі, әдепсіз сөздерді теріп жазу. Мысалы: Молда мен мұғалімді сүзістіріп, бірі өліп, бірі тірі қалсын.
108 - жаттығу (Ауызша оқып, түсінгендерін айтуға әзірлену).




Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Всем учителям

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 5 класс

Скачать
Эвфемизм мен дисфемизм.

Автор: Утешкалиева Жайнагуль Орынбасаровна

Дата: 02.04.2015

Номер свидетельства: 195741

Похожие файлы

object(ArrayObject)#852 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(44) "Эвфемизм  мен  дисфемизм"
    ["seo_title"] => string(23) "evfiemizmmiendisfiemizm"
    ["file_id"] => string(6) "295058"
    ["category_seo"] => string(7) "prochee"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1455777602"
  }
}
object(ArrayObject)#874 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(55) "Эвфемизм мен дисфемизм 5сынып "
    ["seo_title"] => string(32) "evfiemizm-mien-disfiemizm-5synyp"
    ["file_id"] => string(6) "215888"
    ["category_seo"] => string(22) "klassnomuRukovoditeliu"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1432815678"
  }
}
object(ArrayObject)#852 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(53) "Эвфемизм мен дисфемизм c?здер"
    ["seo_title"] => string(33) "evfiemizm-mien-disfiemizm-cozdier"
    ["file_id"] => string(6) "255167"
    ["category_seo"] => string(12) "russkiyYazik"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1447868636"
  }
}
object(ArrayObject)#874 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(74) "Саба?ты? та?ырыбы: Эвфемизм мен дисфемизм"
    ["seo_title"] => string(39) "sabaktyntakyrybyevfiemizmmiendisfiemizm"
    ["file_id"] => string(6) "279051"
    ["category_seo"] => string(7) "prochee"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1453189767"
  }
}
object(ArrayObject)#852 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(69) "Эвфемизм мен дисфемизм туралы т?сінік"
    ["seo_title"] => string(36) "evfiemizmmiendisfiemizmturalytusinik"
    ["file_id"] => string(6) "300965"
    ["category_seo"] => string(10) "literatura"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1456830266"
  }
}


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

Распродажа видеоуроков!
ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства