?сынылып отыр?ан «Логикалы? тапсырма» 5 – 6 сыныпта?ы ?аза? тіліні? ба?дарламалы? мазм?нын тере?детіп ме?гертуді к?здейді. Білімні? беріктігін ?амтамасыз ету ?шін, баланы? шы?армашылы? ?абілетін дамыта т?су ?шін, о?ушыны? дарындылы?ын тану ?шін ?аза? тілі п?нінен логикалы? тапсырмалар?а баса назар аударылды.
Берілген тапсырмаларды орындауда о?ушылар ?з беттерімен ізденеді, о?ушыны? ой ?рісін ке?ейтіп есте са?тауын дамытады, бай?а?ышты?ын ?алыптастырады, эвристикалы? ?абілеті шы?далады. О?ушыны? ?зіндік пікір айтып оны ?ор?ай білуіне м?мкіндік жасалады.
Теориялы? білімдерін ке?ейтіп, оны практикада ?олданылуына ы?пал етеді. Логиканы? дамуы ?здігінен ізденіп ж?мыс жасауына м?мкіндік береді. Логикалы? тапсырмалар о?ушыны? интеллектуалды? де?гейін к?тереді.
«Логикалы? тапсырмалар» о?ушыны? жас ерекшелігін ескере отырып ??растырылды.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«логические задания »
Логикалық тапсырмалар.
Ұсынылып отырған «Логикалық тапсырма» 5 – 6 сыныптағы қазақ тілінің бағдарламалық мазмұнын тереңдетіп меңгертуді көздейді. Білімнің беріктігін қамтамасыз ету үшін, баланың шығармашылық қабілетін дамыта түсу үшін, оқушының дарындылығын тану үшін қазақ тілі пәнінен логикалық тапсырмаларға баса назар аударылды.
Берілген тапсырмаларды орындауда оқушылар өз беттерімен ізденеді, оқушының ой өрісін кеңейтіп есте сақтауын дамытады, байқағыштығын қалыптастырады, эвристикалық қабілеті шыңдалады. Оқушының өзіндік пікір айтып оны қорғай білуіне мүмкіндік жасалады.
Теориялық білімдерін кеңейтіп, оны практикада қолданылуына ықпал етеді. Логиканың дамуы өздігінен ізденіп жұмыс жасауына мүмкіндік береді. Логикалық тапсырмалар оқушының интеллектуалдық деңгейін көтереді.
«Логикалық тапсырмалар» оқушының жас ерекшелігін ескере отырып құрастырылды.
Тапсырма
Берілген сөздерді алфавит ретімен жаз.
А) Семей, Астана, Қарағанды, Өскемен.
Ә) Әсем, Сырым, Райгүл, Айбек
Б) Қалам, дәптер, өшіргіш, сызғыш
А) __________________________________________
Ә) __________________________________________
Б__________________________________________
Дыбысы жоқ болса да,
Алфавитте орны бар.
Оқылмайтын жазса да,
Қай белгі ол табыңдар.
Шешуі _______ ____
Тапсырма
Өлеңді оқып, әр дыбыстың өз орнын тап.
«А» дегенің –Ана,
«Б» дегенің-бала.
«Б» дегенің –баға,
«Бестен» басқа алма.
Жуан
Жіңішке
Қатаң
Ұяң
Үнді
...................
...............
................
.................
.................
У - дыбысының жазылуы
У - әрпі кейде дауысты, кейде дауыссыз дыбысты білдіреді.
Уыс –дауыссыз, өйткені дауыстының алдында тұр.
Суға -дауысты дыбыс, екі дауыссыздың ортасында тұр.
Тауық -екі дауыстының ортасында келсе, дауыссыз дыбыс.
У дыбысына біткен қимылды білдіретін сөздерге у дыбыс қосылғанда екі у жазылады. Мысалы: Жуу, қуу, буу
Төмендегі дауыссыз дыбыстардың ортасына оң жақтағы дауысты дыбысты араластырып, қосып оқыңдар. Сонда бір жұмбақ шығады. Шешуі не?
Ж П Н Д Б Р Н Р -
А а а і ә
С Б Р У З Ж Б Қ ,
Е а а ы а ы
Ш Л Р М З Г Л Н Д
А ы а е і і е
Б У Р Н Ж З П ,
А ы а ы
Ш Н Д Т Л П Ж Т -
І і е о ы о ,
К Н Қ З Н С Б Р ,
А а ы а ы а
Қ Р К Қ П П И Д -
О е ы а а
Л Н Р Т М М Х Л Қ ,
А а а а а ы
Сөйлем
Сөйлем бірнеше сөздерден құралады. Сөйлем аяқталған ойды білдіреді.Айтылу сазына қарай үш түрі болады. Сөйлемнен соң не нүкте (.), не сұрау белгісі (?), не леп белгісі (!) қойылады.
Тапсырма
Берілген сызба бойынша сөйлем құра.
________ __________ __________ .
__________ __________ __________ ?
__________ __________ __________!
Тапсырма
Берілген сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдыр.
1. Біз баққа бардық. 2. Сәуле үшінші сыныпта оқиды. 3. М.Әуезов 1897 жылы туған. 4. Абай – ұлы ақын. 5. Ыбырай Алтынсарин балаларға арнап оқулық жазды.
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
Тапсырма
Жұмбақтар
Сидам аяқ, ұзын мойын:
Таң қаласың көрсең бойын.
Тілі - ұзын, жемі - тікен,
Мейірбан жуас айуан екен. (Керік)
Мүйізі бар тұмсықта,
Өте қатал мінезі.
Аяқтары қып-қысқа,
Сом денелі аң өзі. (Мүйізтұмсық)
Алшаң-алшаң басады,
Құйрығында шашағы,
Аң біткен одан қашады. (Арыстан)
Жұмбақтардың шешуі не туралы? Олар туралы баяндап бере аласыңба?
Тапсырма
«Балқарағай, омарташы, қанағат, ұсынылатын» сөздеріндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау
Үлгі:
«Балқарағай» сөзіндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау
өлеңдегі ойға назар аударып, қара сөзбен баяндап беріңдер. Қандай дыбыстар үндесіп тұр, неліктен деп ойлайсың?
Тапсырма
«Ұйқасын тап»
Өзінше ноян,
Қорқақ кім... (қоян)
Алмастан тыным,
Шабады ... (құлын)
Бата алмас түлкі,
Үсті тікен ... (кірпі)
Айбат шегер алыстан,
Аң патшасы ... (арыстан)
*Өздерің де осы үлгіде ойын құрастырып келіңдер.
Дидактикалық ойын
Мақсаты: Зат есім туралы түсініктерін кеңейте отырып, балалардың сенсорлық қабілетін (сипап сезу, иіс сезу, дәм сезу) дамыту.
Ойын шарты: Оқушының көзі байланады. Қорапшаның ішінен түйме, бор, бет орамал, алма, ермексаз, сақина т. б заттарды оқушылар кезек-кезек көзі байланып тұрған оқушыға ұстатады. Оқушы баланы да, затты да дұрыс таба білу керек.
Жұмбақ шешу
Белі қылдай, кең құрсақ,
Жұмыскер жәндік соны тап. (Құмырсқа)
Ызыңдауын қоймайды,
Қанға өмірі тоймайды. (Маса)
Ас көрсе-ақ болды жалайды,
Ауру содан тарайды. (Шыбын)
Жұмбақтың шешуінен нені аңғардың, олар туралы не айта аласың?
Жұрнақтар ойыны.
Қай жұрнақ жүр жайлауда?
Көп шалғынды қойнауда.
(сиыршы, қойшы, жылқышы, сауыншы)
Қай жұрнақ жүр құрылыста?
Қызып алған жұмыста.
(тас қалаушы, сылақшы, сүргілеуі)
Бір жұрнақ бар затқа қосылса,
Оның сапасына, сынына айналады.
(ат-ты, көрік-ті, еп-ті, қоным-ды...)
Шарада.
Бұрыл десем тезірек,
Түбірін тауып алдағы.
Ыс-ты жалға басына,
Пішініңді сал дағы,
Жаңа ұғымды табасың,
Оны біліп аласың. (бет-бұр-ыс)
Бір ақынның атында
Үш буын мен екі сөз.
Үш дауысты тірегі,
Айтшы кімдер біледі? (Тұ-ман-бай)
Етістікке ал деген,
Қоссам өлім жазасын.
Ертегіден, аңыздан,
Оны тауып аласың. (Ал-дар)
Сәйкестендіру тесті
1. Кім? 1.Сәкен, Ертіс, Байшұбар
2. Кімдер? 2. домбыра, гүл
3. Не? 3. оқушы , ана
4. Нелер? 4. әндер, құстар
5. Жалқы есім түрі 5. оқушылар, аналар
6.Жалпы есім түрі: 6. Қобыз, ән, құс
Тапсырма
Тұрақты тіркестердің мағынасын балама сөздермен ашыңдар.
Үлгі:
Аузына құм құйылды - аузын ашпау.
Жұлдызы қарсы -
Көз қырын салу –
Құрдай жэорғалау –
Дүние есігін ашу –
Жаны мұрнының ұшына келу –
Ат тонын ала қашты –
Тас бауыр –
Тапсырма
Суретке қарап, әңгіме құрап, сөйлемдегі зат есімдердің астын сыз.
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
Тапсырма
Өлеңнен зат есімдерді теріп жазып, мағынасын аш.
Мәз болады болысың
Мәз болады болысың,
Арқаға ұлық қаққанға.
Шілтірейтіп орыстың,
Шенді шекпен жапқанға.
Үйі мәз боп, қой сойды,
Сүйіншіге шапқанға.
Әуре қылды, салды ойран,
Үйдегі тыныш жатқанға.
Еш нәрсе емес жұбанар,
Ақыл көзбен баққанға.
Жас баладай қуанар,
Бір дәмдіні татқанға.
Үлгі:
«Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы
Өлеңнен таңдап алынған сөз
Түсініктеме
Болыс
Ел басқаратын адам. Өз қарамағындағы бүкіл халықтың қамын жейді. Оларға көмектеседі...
Тапсырма
«С»-дан басталатын сегіз сөз.
Ол сөздер төмендегі заттардың атауы болсын:
1.Сұйық зат
2.Зат немесе құбылыс атауы
3.Дақыл атауы
4.Жеміс аты
5.Қарудың аты
6.Жоғары оқу орнының оқушысы
7.Өсімдік атауы
8.Студентке төленетін айлық
С
С
С
С
С
С
С
С
Тапсырма
Қайсысы зат есім, қайсысы етістік?
Жақын қалды көмбе,
Бұл жерге оны көмбе!
Тапсырма
Сәйкестендіру тесті
1. Қандай? 1. таза
2. Қай? 2. ақылды
3. Негізгі сын есім: 3. қара
4. Туынды сын есім: 4. ойлы
Тапсырма
Тақырыпқа сай, тілдік қорын молайтуға, сөз мағынасын үйрететін ойын түрлері.
Мысалы: Үлгі.
«Өсімдік» сөзге байланысты, сонымен байланысқа түсетін сөздер.
Заттардың қимылын, іс-әрекетін білдіретін сөздерді етістік дейміз.
Не істеді? Келді.
Қайтті? Кісінеді.
Неғылды? Ұшты
Негізгі етістік: біл.
Туынды етістік: шеге+ле, сап+а
Дара: оқы, кел.
Күрделі етісітік: оқып отыр, келе жатыр.
Болымды етістік: айт,бар, жүр
Болымсыз етістік: айтпа, барма, жүрме.
Тапсырма
Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрап жаз.
1.Айжан, бара жатты, Мәрия, мен, фермаға. 2.Олардың, ұша жөнелді, бір, үйрек, алдынан. 3.Ұшқан, жерге, олар, үйрек, келді. 4.Ұяда, жатыр, жері, жұмыртқа. 5.Олар, алмады, жұмыртқаны.
Етістіктерді тап. Олардың түбірін, қосымшасын тауып, мағыналық түріне ажырат. Соңғы сөйлемдегі сөздердің байланысын сызба арқылы көрсет.
Тапсырма
Өлеңнен адамның қимыл –қозғалысын бейнелейтін сөздерді теріп жазып, мағынасын түсіндіруге тырыс.
Күлембай
Күштілерім сөз айтса,
Бас изеймін шыбындап,
Әлсіздің сөзін салғыртсып,
Шала ұғамын қырындап,
Сияз бар десе жүрегім
Орнықпайды суылдап...
Сыртқыларға сыр бермей,
Құр күлемін жымыңдап...
Жай жүргенде бір күні,
Үлгі:
«Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы
Өлеңнен таңдап алынған етістік сөз
Түсініктеме
Орнықпайды суылдап.
Суылдау сөзін көбіне шөптерге пайдаланады. Шөптердің салмағы болмағандықтан олар жел соқса да қасынан қатты жүгіріп өтсең де қозғалып кетеді. Бірақ бұл арадағы суыл адамның қорқақтығын айтып тұр.
Тапсырма
Он дара етістік жазыңдар. Біріншісі-бір, екіншісі-екі, үшіншісі-үш т.с.с оныншысы он әріптен, барлығы да «Е» әрпінен басталатын әр формадағы етістік болсын.
Ек
Тапсырма
Мақалдарды түсініп оқып, болымсыз етістіктерді тап.
Өсер жастың алдын кеспе,
Өсер ағаштың басын кеспе.
Тапсырма
Сәйкестендіру тесті
1. Не істеді? 1. сапа
2. Қайтті? 2. оқып отыр
3. Неғылды? 3. айт,бар
4. Негізгі етістік 4. барма, жүрме.
5. Туынды етістік 5. оқы, кел.
6. Дара 6. оқыды
7. Күрделі етісітік 7. кісінеді.
8. Болымды етістік 8. ұшты
9. Болымсыз етістік 9. қаз
Тапсырма
Заттардың қандай әрекеті бар?
Үлгі.
Арық суы-сылдырап, күлімдеп, жүгіріп, ойнап, атқылап, шуылдап, ойнақтап, жарыса ағады.
ауысты у Дауыссыз у
,щ,ц,х,һ –қатаң дауыссыз дыбыстар.
