Білім мен тәрбие егіз бе ? – деген сұраққа жауап берудің өзі қазіргі заманда қиындау болып қалды.Егер осы сұрақты осыдан екі-үш ғасыр бұрын берілген болса, ойланбастан білім бірінші орында деп жауап қайтарушы едім. Дәл қазір өзіміз өмір сүріп отырған қоғамға білімнен бұрын тәрбие қажеттірек деп ойлаймын. Заманымызбен қоғамымыздағы жастарымыз адамгершілік қасиеттерге мұқтаж.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Білім мен тәрбие егіз.»
Ергалиева Нагима Уткелбаевна география пәні мұғалімі және 7 «Ә» сынып жетекшісі
Білім мен тәрбие егіз .........
Білім мен тәрбие егіз бе ? – деген сұраққа жауап берудің өзі қазіргі заманда қиындау болып қалды.Егер осы сұрақты осыдан екі-үш ғасыр бұрын берілген болса, ойланбастан білім бірінші орында деп жауап қайтарушы едім. Дәл қазір өзіміз өмір сүріп отырған қоғамға білімнен бұрын тәрбие қажеттірек деп ойлаймын. Заманымызбен қоғамымыздағы жастарымыз адамгершілік қасиеттерге мұқтаж.
Қазақ халқы,жалпыадамзаттың тарихында болмаған жағдайларды құлағымыз естіп, көзіміз көріп жатыр. Ата –бабаларымыз оқып, хат танымаса да, жазу сызуды білмесе де, олардың адамгершілік қасиеттері мен тәрбиелерінің жоғары болғаны белгілі.Сол заманда өмір сүріп –ақ олардың данышпан, ақылгөй, дана екендігін аңғарамыз.Ата –бабаларымыздың айтқандарын қазір мақал, өсиет, даналық сөздер ретінде қолданамыз. Қазіргідей өз баласын тастаған ана, әке-шешесін қарттар үйіне тапсырған бала, арсыз қыздар мен намысы жоқ ұлдар болып па еді ?..........Жоқ,себебі ата-ана мен ата-әжеден алған жақсы тәрбие. Халқымыздың басынан қанша қиындықтар өтті десеңізші ?.... Бірақ қанща қиын-қыстауға қарамастан, олар әрқашан адамгершілікті бәрінен де жоғары ұстана білген.
Жалпыадамзат бойында құстың қос қанаты сияқты рухани және ақыл –ой құндылықтары болатын белгілі. Қыран құс екі қанаты бірдей сау болған жағдайда ғана көкке самғай алатыны сияқты адамзат та білім мен тәрбие қатар тұрғанда ғана алысқа шарықтай алады. Өкінішке орай қоғамымыз рухани құндылықтарға көп көңіл бөлмеуді сонау Кеңестік дәуір уақытынан бастағаны бәрімізге мәлім.Ол тұста тек білімге көбірек назар аударылды және халықты сауаттандыру саясаты болғанын тарихтан жақсы білеміз.Ал тәрбие мәселесі, оның ішінде рухани құндылықтар көлеңкеде қалып кетті.Сондықтан қазіргі таңда ұрпақтарымыздың бойындағы адамгершілік жағы ақсап жатыр.
Жаңа ХХІ ғасырда хат танымайтын,жазуды білмейтін адам жоқтың қасы.Өзіміз өмір сүріп жатқан ортада техниканың дамыған кезеңі, яғни білім алудың жолдары өте көп. Ал өкінішке орай тәрбие алатын тек отбасы мен білім ордасы. Бірақ біздің ұрпақтарымыз білім алудың орнына интернетте әлемді шарлап, өздеріне қажетсіз дүниелермен айналысып өздерінің алтын уақыттарын зая кетіргенді дұрыс санайды.Олар компьтер алдында, ұялы телефонда, планшетте сағаттап отыруының өзі қаншалықты денсаулыққа зиян екендігін біле тұра соны жасайды.Қазіргі таңда айналамызда болып жатқан жан түршігерлік оқиғалар да тәрбиенің аздығынан деп ойлаймын.
Жалпы тәрбие отбасынан басталса, ол үлкен игі іс деп айта алушы едім. «Отбасы – тәрбие бастау» деген сөздің де түп төркіні осында жатқан шығар.Осы заманда , әсіресе қалалық жерде тұратын ата-аналардың бала тәрбиесімен айналауға уақыты жеткілікті емес.Көбінесе (әсіресе жас ата-аналар) бала тәрбиесімен айналысуды баланы киіммен, тамақпен, жататын орынмен қамтамасыз ету деп түсінеді.Өз баласымен отырып бірге әңгімелесу, бала жүрегіне үңілу, оның өмірлік бағыты мен ұстанымдары жайлы сұрау болмайды. Жалпы психологтардың түсінігі бойынша баланы жақсы көретініңізді білдіріп тұру қажеттілігі жайлы айтады.Рухани адамгершілік құндылықтары жоғары елдерде мысалы:Жапонияда баланы 5 жасқа дейін ерекелет, 5-15 жаста жұмса,үйрет, ал 16 жастан бастап оны ақылшың ретінде ұста деген сөз бар.Бала ата-ана тарапынан махаббатқа бөленіп өссе, ол ешқашан да жамандыққа бармайды, яғни қиянат жасамайды.
Мен өзім сынып жетекші ретінде ұстаздық жолында түрлі ата-аналармен, оқушылармен жұмыс жасадым.Осы уақытқа дейін түйгенім: 1.кез –келген баланы ата-анасына қарап, тәрбиесін ажырата алуға болатынын; 2.ата-әже тәрбиесінде болған баланың тәрбиесінің жоғары болуы; 3.ата –ана бала тәрбиесіне көбірек көңіл бөлген жағдайда жақсы нәтиже көрсететіні. Сынып жетекші ретінде әрқашан Әл-Фарабидің «Адамға ең бірінші білім емес тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы,ол келешекте оның өміріне апат әкеледі» деген сөзін басшылыққа ала отырып, олардан тәрбие мен адамгершілік қасиеттерді талап етемін. Жаңа кезеңдегі білім берудің өзекті мәселесі жас ұрпаққа - адамгершілік - рухани тәрбие беру. «Адамгершілікке тәрбиелеу құралы – еңбек пен ата - ана үлгісі» - деп Ы. Алтынсарин атамыз айтқандай, құнды қасиеттерге ие болу, рухани бай адамды қалыптастыру баланың туылған кезінен басталуы керек. Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз - өзіне сенімділікті тәрбиелеуде отбасы мен педагогтар шешуші роль атқарады. Рухани - адамгершілік тәрбие - екі жақты процесс. Адамгершілікке, еңбекке тәрбиелеу күнделікті өмірде, үлкендердің қолдан келетін жұмысты ұйымдастыру барысында, ойын және оқу ісінде жоспарлы түрде іске асады.Келешекте біздің еліміз басқа тәуелсіз елдермен терезесі тең болып өмір сүруі үшін шәкірттерімізді ешкімнен кем қылмай, мектеп қабырғасынан-ақ жан-жақты білімді, тәрбиелі етіп шығару жолында еңбек сіңіріп жүрген басты тұлға –мұғалім екені даусыз, сонымен қатар отбасындағы ата-ана да баланың өмірлік ұстазы және тәрбиешісі.
