Ашық сабақ " Баламалы энергия көздері"

Сабақтыңтақырыбы:

БАЛАМАЛЫ ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІ

Сабақтың эпиграфы:

...Біз энергияның

баламалы түрлерін

өндіруді дамытуға,

күн мен желдің энергиясын пайдаланатын технологияларды белсенді

енгізуге тиіспіз.

Нұрсұлтан Назарбаев

... Біз энергияның баламалы түрлерін өндіруді дамытуға, күн мен желдің энергиясын пайдаланатын технологияларды белсенді енгізуге тиіспіз.

Нұрсұлтан Назарбаев

Сабақтың мақсаты:

1.Сөйлесу әрекетіне жетелейтін қарапайым сөйлеу үлгілерін қолдану негізінде оқу­шыларға баламалы энергия көздері жайында мағлұмат беру;

2. Әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну;

3.Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып, сыни тұрғыда баға беру;

4.Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау;.

Жетістік критерийлері:

Оқушы­ның­ төменгі жетістігі (ОТЖ):

қазақ тілінде баламалы энергия көздері туралы ақпарат береді;

жаңа сөздер­ді­ сөйлем ішінде қолдана алады, сұрақтарға жауап береді;

Оқушы­ның­ орташа жетістігі (ООЖ):

сабақ барысында жазбаша, ауызша жұмыс­тарды­

орындайды, кесте, ішінде берілген ақпаратты түсінеді, қолдана алады, баламалы энергия көздеріне қатысты ақпараттарды талдайды.

ЭКСПО 2017 альтернативті жасыл экономика

Жалпы 2017 жылы халықаралық ЭКСПО көрмесін өткізетін орын ретінде Астананың таңдалуы – елімізге үлкен абырой әкелді. Бұл Қазақ елінің тәуелсіздік жылдарындағы ең үлкен жетістігі ретінде бағаланып отыр.

ЭКСПО– 2017 көрмесінің елімізге әкелетін пайдасы да қомақты болмақ. Бұл туралы Мемлекет басшысы өз сөзінде:

Біріншіден- әлемнің осыншама елінің Қазақстанды ең лайықты деп тануының өзі өте маңызды.

Екіншіден100-ден астам ел Астанада өз павильондарын салу үшін келеді.

Үшіншіден -ЭКСПО 2017 көрмесіне біз ұсынған болашақтың энергиясы ұраны негізінде елордамызға жаһандағы мемлекеттер өздерінің жаңа технологияларын жеткізеді.

Іс жүзінде ІІІ индустриялық революция «жасыл экономикадан» басталмақ. Бұл ретте қай елде­«жасыл экономика» болса, соның қолында жаңа технологиялар бар. Ал жаңа технологияларсыз енді даму жоқ. Яғни «ЭКСПО – 2017» Қазақстан үшін дамудың түбегейлі жаңа бетін ашудағы бет­бұрыс бекетіне айналмак.

Болашақ энергиясы- Жасыл энергия

• Жасыл» экономика - бұл табиғи қорларды тиімді пайдалану есебінен қоғамның әл-ауқатын сақтауға бағытталған, сондай-ақ соңғы пайдалану өнімдерін өндірістік циклге қайтаруды қамтамасыз ететін экономика. «Жасыл» экономика бірінші кезекте, қазіргі уақытта сарқылуға ұшыраған (пайдалы қазбалар – мұнай, газ) ресурстарды үнемді тұтынуға және сарқылмайтын ресурстарды тиімді пайдалануға бағытталған.
• Жасыл экономиканың негізінде – таза немесе «жасыл» технологиялар жатыр. Мамандардың айтуы бойынша «жасыл» экономиканы дамыту, көптеген постиндустриалды елдерде өзінің ауқымымен қозғаған экологиялық дағдарысты біздің елде болдырмауға мүмкіндік береді.
• Жасыл экономика бұл экономикалық теориядағы жаңа бағыттардың бірі. Ол табиғи ресурстарды «табиғи капитал» ретінде қарастырады. Осындай тәсіл, экономиканың табиғатпен байланысын және қолдану принциптерін өзгертеді де, ол мынадай шекті, қорландыру және табиғи ресурстарды жұмсау деген терминдерді анықтайды.

• Жасыл экономика теориясы үш негізгі принциптерге негізделеді: Шектелген кеңістікте ықпал етуді шексіз ұлғайту мүмкін емес;
• Шектелген ресурстар жағдайында шексіз ұлғайып жатқан талаптардың қанағаттандырылуын сұрау мүмкін емес;
• жер бетіндегі барлығы өзара байланыста болады.

Ақпараттық объектілер, баламалы энергия,

мұнай, көмір, табиғи газ,

толқын, электр қуаты, жарық, сәуле, адамзат тіршілігі, технология саласы,

дәстүрлі қазба көздері, күн батареясы, биогаз , метан, көмірқышқыл газы,

сутегі

Тақырыптық түйінді сөздер

Келтірілген сөздердің қайсысы жатады ?

Ойтүрткі

• Экспо 2017 көрмесінің басты тақырыбы қандай ?

• Қалай ойлайсыңдар болашақ энергия көздеріне қандай энергия көздері жатады?

• Неліктен бүкіл әлем баламалы энергия көздерін қолдануды мақсат етіп отыр?

Энергия дегеніміз не?

Қазіргі заманды электр энергиясынсыз мүлдем елестету мүмкін емес. Энергия – бұл адамзат тіршілігінің дамуына жағдай жасаушы және ынталандырушы бірден-бір табиғи қайнар көз. Қарапайым ғана мысал: егер электр энергиясы болмаса, үйіңіздегі теледидар, тоңазытқыш, телефоныңыз істен шығады, киім үтіктей алмайсыз, компьютер қоса алмайсыз. Әлем де үлкен үй секілді: энергиясыз зауыттар мен ірі кәсіпорындар жұмыс істеуін тоқтатады, ал олар болмаса, азық-түлік өндіріліп, киім-кешек шығарылмайды, жұмыссыздық белең алады, адамдар кедейшілікке ұшырайды…

Былайша айтқанда, электр энергиясы — тұтас әлем экономикасының бүлкілдеп соғып тұрған «қантамыры». Күн сайын оған деген сұраныстың артуынан, тұтынушыларды электр энергиясымен толық қамтамасыз ету әлем елдерінің басты мәселесіне айналды. Біздің болашағымыз өзіміздің қолымызда. Сондықтан еліміз, бүкіл әлем энергия өндірудің жаңа әдісі мен үнемдеу жолын іздестіріп жатқаны баршамызға мәлім. Жалпы қорыта айтқанда біздің өміріміз үшін энергияның атқаратын рөлі зор.

Болашақтың сарқылмас энергия көздері

Энергияны алады

Энергия көзі

Ауа массаларының қозғалысы

Жел

Жер жылуы

Геотермалды

Күн

Күн сәулелері

Гидроэнергетика

Теңіз бен мұхиттағы судың қозғалысы

Отқа жағудан алған жылу

Биоэнергетика

Баламалы энергия көздерінің пайда болу себептері:

Баламалы энергияның негізгі бағыттары

Жел энергиясы

Жел қондырғысы дегеніміз – жел энергиясын механикалық энергияға түрлендіретін қондырғы. Бұны желқозғалтқыш деп те атауға болады. Желқондырғысына негізгі əсер етуші күш – ауа ағыны (жел). Ауа ағыны барлық қозғалатын заттар сияқты қозғалыс энергиясы немесе кинетикалық энергияның қоры болады. Ауа ағынының кинетикалық энергиясын жел дөңгелегі немесе басқадай жұмыс органы арқылы механикалық энергияға түрлендіреді. Қондырғының міндетіне байланысты механикалық энергия орындаушы механизмдердің көмегімен электрэнергия, жылулық, механикалық жəне де қысылған ауа энергиясына айналдыруы мүмкін. Желтурбинасының қозғалатын бөлігін ротор деп атаймыз. Ротор жел ағының энергиясын көп қамтыса, соғұрлым көп электр энергиясын өндіреді

Жел энергиясы

Жел энергиясының басқа энергия көздерінен экологилық және экономикалық артықшылықтары көп. Жел энергетикасы қондырғыларының технологиясын жетілдіру арқылы оның тиімділігін арттыруға болады. Жел энергиясын тұрақты пайдалану үшін жел энергетикасы қондырғыларын басқа энергия көздерімен кешенді түрде ұштастыру қажет. Республиканың шығыс, оңтүстік-шығыс, оңтүстік аймақтарында су электр станциялары мен жел электр станцияларын біріктіріп электр энергиясын өндіру өте тиімді. Қыс айларында жел күші көбейсе, жаз айларында азаяды, ал су керісінше, қыс айларында азайса, жаз айларында көбейеді. Сөйтіп, энергия өндіруді біршама тұрақтандыруға болады

Күн энергиясы

Қазақстанның климаттық жағдайы - күн қуатын пайдалануға қолайлы. Ғалымдардың айтуынша елімізде күн энергиясын өндіру мүмкіндігі жылына 2,5 миллиард киловатт-сағат. Бұл отандық ғалымдарды жаңа жобаларды жасауға жетелеп отыр. Мәселен, күн сәулесін жинайтын арнайы тақталар. Толық автоматтандырылған аталмыш тақтайшалар ғимараттан шықпай-ақ, күн сәулесінің түсу бұрышын анықтап, оны компьютер арқылы басқаруға мүмкіндік береді.

Ал өз кезегінде күн энергиясын қолдану жылу мен жарықты қатар алуға мүмкіндік береді. Бұл арзан әрі қолайлы. Сондықтан ол қазақстандық ғалымдардың басты назарында. 

Күн энергиясы

Күн энергиясын электр энергиясына айналдыратын қондырғыны фотоэлектрлік немесе фотовольталық, ал күн энергиясын жылулық энергияға айналдыратын аспапты – термиялық деп атайды. Бұл аспаптарды гелиожүйе-лер деп атайды. Экономикалық құндылығын бағаласақ, күн қондырғылары эксплуатациялық шығынға ұшыратпайды, оны жөндеу және қалпына келтіру үшін қор жұмсалмайды, ұзақ мерзімде жұмыс істей береді. 

Су энергиясы

Су энергетикасы (Гидроэнергетика; грек, "һydor" — су, ылғал, energia — қызмет, әрекет) — 1) бөгет салу арқылы немесе бөгетсіз ағын судан энергия алу.

Қазақстанда Бұқтырма СЭС-і, Қапшағай СЭС-і, Шардара СЭС-і, т.б. бар. Су энергетикасының энергия көздері турбина арқылы өтетін су ағынының орны өзенге немесе көлге құятын және бұлақ суымен толтырылады. Су энергетика қорлары — өзендер мен сарқырамалардың құлама суынан алуға болатын энергия қоры. Энергияның бұл көзінің артықшылығы — оның қоры сарқылмайды, үнемі қалпына келіп отырады. Бұл энергияның арзан, әрі гигиеналық түрғыдан таза түрі болып табылады

Биоэнергетика

Биогаз – бұл тамаша қалпына келетін ресурс және мұны кез келген органикалық қалдықтан ( тамақ қалдығы, мал қалдығы, тұрмыстық қалдық, ағын суларының тұнбасынан және т.б. сол сияқты ) алуға болады. Тек бір ғана ауылшаруашылық өнімдерінің қалдықтарынан пайда болған биогаздың потенциалдық қоры жылына 1-1,3 млрд. тонна жанғыш шикізат береді екен, ал бұл дегеніміз пайдаланылатын дүниежүзілік энергия ресурстарының оннан бір бөлігі.  Биогаз қондырғыларында биогазды ең түрлі ауқымда алуға болады. Ол өз кәсіпорнын энергиямен қамтамасыз ету үшін шағын тазарту мен қондырғылар болуы мүмкін және газ бен электр қуатын желіге беруге арналған алып орталықтандырылған энергия парктері болуы мүмкін.  

Баламалы энергия – болашақтың энергиясы

Халық санының жедел өсуі мен ғылыми – техникалық прогресстің қарқынды дамуы, айнала қоршаған ортаға экологиялық проблемалар тудырумен қатар, энергетикалық ресурстардың таусылу тапшылығына әкеліп соқты.

Адамдардың материалдық деңгейі, тіпті рухани мәдениетінің өзі энергия шамасына тікелей тәуелді болды. Ел болашағының ертеңі – білімді физологиялық жағынан қуатты, жұмысқа қабілетті, өмір сүруге бейім ұрпақ   тәрбиелеу. Негізгі мақсат қуатты үнемдейтін экологиялық таза энергия көзі – жел, күн, биогаз энергиясын пайдалануды ұсыну.

Әлемдік энергия тұтыну болжамы , 2020 жыл

Жалпы, қалпына келетін энергияның келешегі зор, экологиялық таза, қоры ешуақытта сарқылмайды, арзан әрі тиімді. Оларды пайдалану табиғат баланстарын бұзбайды. Егер біз баламалы энергия көздерін тиімді және үнемді пайдаланатын болсақ бұл біздің келешегіміздің кепілі. Қуат

жетіспеушілігі мәселесін шешудің бір амалы – қуатты үнемдеу. Қуатты үнемдеуге бағытталған шаралар Қазақстандағы нағыз балама қуат көздері болып табылады .

• Экологиялық таза
• Қалпына келеді
• Пайдалану шығыны аз
• Мұнай қорынан тәуелсіз
• Климаттың өзгеруіне әкелмейді
• Қолжетімді

Баламалы энергияның артықшылықтары мен кемшіліктері

• 1- топ: Күн энергиясы

• 2- топ: Су энергиясы

• 3- топ: Жел энергиясы

Сергіту сәті

• Мәтінді оқыңыздар.
• Мәтіннің мазмұнына сәйкес сұрақтар құрастырыңыздар.
• Берілген сөздердің синонимін табыңыздар.
• Берілген сөйлемдерді перифраза әдісімен өзгертіп жазыңыздар

Ойтаразы

• Жаңа 3 маңызды ақпарат
• Қиындық келтірген 2 мәселе
• Тапсырмадағы ұнаған 1 мәселе
• Оқығым келетін ақпарат

Үйге тапсырма:

ПОПС формуласын қолданып,

алынған ақпараттар бойынша, баламалы энергия көздері туралы өз пікірлеріңді

дәлелдеп жазыңдар.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!