«1001 мақал, 101 жұмбақ» сайысы
(5–6 қазақ сыныптары аралығында)
Мақсаты: көпұлтты еліміздің татулығы мен туысқандығын, тілі мен мәдениетін, сөз өнері арқылы дүниетанымын құрметтеуге тәрбиелеу
Барысы:
Жүргізуші: Құрметті ұстаздар, оқушылар!
Наурыздың 12-17 аралығындағы қазақ тілі апталығына байланысты бүгін біздің мектебімізде «Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ» ойыны өткелі тұр. Тіл арқылы жасалатын мәдениет пен өнерге деген қоғам мен мемлекет тарапынан көрсетілуге тиіс ілтипатттың бір өнегесі. Тәуелсіз еліміздің қоғамдық өмірінде өзгеше орын алған мереке – ұлт тілдеріне құрмет көрсетілетін ортақ мейрам.
Бұл сайысқа 5 қазақ сынып оқушылары мен 6 қазақ сынып оқушылары қатысады.
Қатысушылар:2 мақалшы, 2 жұмбақшы
1. Ерғанат Азат (5 қазақ )
2. Абляш Жүсіпбек (5 қазақ )
3. Бакенова Аружан (6 қазақ)
4. Штибен Ильдар (6 қазақ)
Қазылар алқасы: қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Ыдырысов Айбат Сейсенбекович, Селеусина Жұлдыз Сағынтаевна;
Жүргізуші: Мақал–мәтел – ата–бабамыздан қалған өшпес мұра. Көлемі жағынан шағын болғанымен, уақыт өткен сайын мағынасы тереңдеп, құны артып, қымбат қазынаға айналып келеді. Мақал – мәтелдің тәрбиелік мәні зор, рухани байлық.
Жүргізуші : Мақалда қорытынды тұжырымды түйін айтылады. Айтылар ой нақты толық жеткізіледі. Мысалы: «Ер жігіт елі үшін туады, елі үшін өледі» деген мақалда елді қорғау нағыз жігіттің ісі екендігі айтылып тұр.
Жүргізуші Ал, мәтелде ой тікелей білдірілмей тұспалдап, жанамалап айтылады. Мысалы: «Көппен көрген – ұлы той». Мұнда не көрсең де халықпен бірге көр, өз басыңның ғана қамын ойлама деген сөз тұспалдап айтылып тұр.
Өтілу барысы:
1 - тур: Мақал – мәтел сайысы. Тақырыбы: Тіл, сөз өнері, Туған жер, Отан.
2 – тур: Мақал – мәтел табу. Тақырыбы: Еркін тақырып.
3 – тур: Тұрақты сөз тіркестерін табу.
Супер ойын.
- Біздің мақсатымыз, оқушының білімге деген құштарлығын, ізденімпаздығын, оқу деңгейін, оқуға деген ниетін тексеру.
1 – тур.
Ал, құрметті ойыншылар, сіздердің шарттарыңыз: «Тіл», «Сөз өнері», «Туған жер», «Отан» тақырыбына байланысты мақал – мәтелдер айту, бір ескерте кететін жайт: біріңіздің мақалдарыңызды екіншілеріңіз қайталамауға тырысыңыздар. Ал, ойынымызды бастайық.
2 – тур.
Бұл турда мақалдың бірінші жартысы оқылады, ал Сіздер сол мақалдың жалғасын табуларыңыз қажет.
1. Қына тасқа бітеді,
Білім басқа бітеді.
2. Оқы да біл,
Ойна да күл.
3.Оқу – білім азығы,
Білім – ырыс қазығы.
4. Өнерлінің қолы – алтын,
Өлеңшінің сөзі – алтын.
5. Еңбек – ер атандырады.
6. Білекті бірді жығар,
Білімді мыңды жығар.
7. Талап қылмай,
Мұратқа жетпес.
8. Еңбек адамның – екінші анасы.
9. Жас жемісті жұлма,
Жас баланы ұрма.
10. Бал тамған тілден, у тамар.
11. Білімсіз өмір,
Сөнген көмір.
12. Ит – жеті қазынаның бірі.
13. Бір тал кессең, он тал ек.
14. Жақсымен жолдас болсаң,
Жетерсің мұратқа.
15. Байлық көзі – еңбекте.
3 –тур.
Бұл жерде Сіздерге қазір қазақ тілі пәнінен білетін тұрақты сөз тіркестері кездеседі. Мен оқыған осы тұрақты сөз тіркестерінің мағынасын ашуларыңыз қажет. Ал, бастайық! Тұрақты сөз тіркестері:
1.Сүт пісірім уақыт (жылдамырақ)
2. Ит өлген жер. (алыс)
3. Құлақ түрді (тыңдады)
4. Су жүрек (қорқақ)
5. Тайға таңба басқандай (анық)
6. Төбе шашы тік тұру (қорқу)
7. Екі құлағы екі езуіне жетті (қуану)
8. Қас пен көздің арасында (Тез, жылдам)
Қазылар шешімі бойынша қалған 2 оқушы ең қызықты да, шешуші ойынымызға қатысады.
Супер ойын.
- Ал балалар, мен сіздерге жұмбақ айтамын. Жұмбақ деген алақанды жұмудан, яғни қолдың ішінде бір нәрсені жасырып, жұмып тұрып, соны тап дегеннен шыққан. Жұмбақ жасырғанда айтылар нәрсені ойда бүгіп қалып, соған ұқсас нәрселерге теңеп, тұспалдап сипаттап айтады.
1. Жамбылдың ұстазы кім? (Сүйінбай)
2. Тез жауап қайтару сөз жарысы (Айтыс)
3. Алпамыс жасаған музыкалық аспап? (Сырнай)
4. Бойы бүкір, алысқа түкір (Мылтық)
- Сөз кезегі қазылар алқасында.
- Ұлттық өнерімізді ұрпақтан ұрпаққа жеткізетін сеңдерсіңдер, сондықтан сендерге үлкен сенім артамыз
