Сыныбы 5
Та?ырыбы «Білгірлер» білім сайысы
Ма?саты:
«Білгірлер» білім сайысын ?ткізу ар?ылы, о?ушыларды? болаша?та география саба?ына деген ?ызы?ушылы?ын арттыру, географиялы? ойлау?а жетелеу, сонымен ?атар, с?ра?ты тез шеше алу ?абілеті мен географиялы? м?дениетін ?алыптастыру ж?не шы?армашылы? ізденісін дамыту. О?ушыларды? ту?ан жерге деген с?йіспеншіліктерін арттыру, ел байлы?ын д?рыс ба?алау?а, ?здігінен ізденуге ?йрету, д?ниетанымдарыны? ?алыптасуын тере?дете т?суге т?рбиелеу.
К?рнекіліктер: интерактивті та?та, слайд, карта, суреттер, т?жірибе жасау?а арнал?ан ??рал-жабды?тар;
Жоспары:
І ?йымдастыру кезе?і
ІІ Кіріспе
ІІІ Негізгі б?лім
1-кезе?. «Кел, танысайы?!»
2-кезе?. «Кім к?п біледі?»
3-кезе?. «Географиялы? пошта»
4-кезе?. «Ойлан тап»
5-кезе?. «Ойлы болса? озып к?р»
6-кезе? «Кім ал?ыр?»
IV ?орытынды б?лім Марапаттау
«Тек с?ттілік, ?атысы?дар сайыс?а,
Мы?ты болса?, ?абыр?а?мен ?айыспа.
О?у керек, білім керек ?ашанда
Ол болмаса, сайыс деген сайыс па?!» - дей отырып, сайысымызды бастаймыз.
Барысы:
І ?йымдастыру кезе?і
- О?ушыларды топ?а б?лу;
- Сайыс ережесімен таныстыру.
ІІ Кіріспе
??рметті ?она?тар, ?атысушылар, о?ушылар. Б?гін 5-сыныптар аралы?ында «Білгірлер» білім сайысы командалы? жарыс т?рінде ?теді.
?діл ?азылар ал?асы ?пай беру ар?ылы о?ушыларды? білім д?режесін ба?алайды. Жіберілген кемшіліктерді ескертіп отырады.
Жанк?йерлер мен к?рермендерді жарыс?а ?атысушылармен ж?не жарысты? ?ту барысымен таныстыру.
1-кезе?. «Кел, танысайы?!»
2-кезе?. «Кім к?п біледі?»
3-кезе?. «Географиялы? пошта»
4-кезе?. «Ойлан тап»
5-кезе?. «Ойлы болса? озып к?р»
6-кезе? «Кім ал?ыр?»
7-кезе?. ?орытындысын шы?арып, же?ген команданы марапаттау.
ІІІ Негізгі б?лім
1-кезе?. «Кел, танысайы?!» ?р топт бсшылары ?здеріні? топ атымен, ?ранымен таныстырады, б?л кезе?де ?тымды таныстыру?а ие бол?ан топ?а 10 ?пай беріледі.
Таныстыру.
1.«Тап?ырлар» тобы
Топты? аты- Тап?ырлар
Тап?ырлы?та к?п сыр бар.
2.«Дарындылар» тобы
Дарынды, дара баламыз,
Білімге жол саламыз!
2-кезе?. «Кім к?п біледі!» О?ушылар?а ?ткен та?ырыптардан с?ра?тар ?ойылады. ?р д?рыс жауап – 10 ?пай.
«Тап?ырлар» тобына с?ра?:
1. Б?кіл?лемдік тартылыс За?ын аш?ан ?алым? (Исаак Ньютон)
2. Таби?атта?ы болатын барлы? процестерді не деп атаймыз? (таби?ат ??былыстары)
3. ?ысымды ?андай ??ралмен ?лшейді? (барометр)
4. Суды? неше к?йі бар? (с?йы?, катты, бу)
5. ??рлы?ты? жан-жа?ынан сумен ?оршал?ан ша?ын б?лігі. (арал)
6. Материктер мер аралдар ар?ылы б?лініп жат?ан м?хитты? бір б?лігі (те?із).
7. Белгілі бір жердегі ауа райыны? к?п жылды? орташа жай-к?йі(климат).
8. Жер бетінде ?лшенген ?ашы?ты?ты ?а?аз бетіне т?сіру ?шін кішірейту д?режесі (масштаб).
9. Жерді? серігі (ай)
10. Е? ?лкен м?хит? (Тыны?)
«Дарындылар» тобына с?ра?:
- Д?ниеж?зіндегі е? ?зын ?зен? (Ніл)
2. Атмосфера ?андай ?абат?(ауа ?абаты)
3. Диффузия латын тілінен аудар?анда ?андай ма?ына береді?(таралу, ыдырау, жайылу)
4. Биологилы? ??былыстарды ата? (тірі а?заларды? ?суі, к?беюі ж?не таралуы).
5. Жерді? су ?абы?ы (гидросфера)
6. Е? жылы м?хит? (?нді)
7. ??рлы?ты? те?ізге, к?лге с??ына кіріп т?р?ан, ?ш жа?ынан сумен ?оршал?ан б?лігі (т?бек)
8. ?зенні? а?ып шы?атын жері (бастау)
9. Материктерді? ішінде орналас?ан ірі к?лдерді ата?(Каспий, Арал, Гудзон )
10. Температураны ?андай ??ралмен ?лшейді? (термометр)
3- кезе?. «Географиялы? пошта» Топбасшыларды? алдына конверттер ?ойылады, конверттерде тапсырмалар бар. ?р топбасшы 1 конвертті та?дай отырып, ішінен шы??ан тапсырма?а бойынша т?жірибе жасайды. 3 минут уа?ыт беріледі. ?ай топбасшыны? т?жірибесі на?ты ж?не д?рыс болса, ол топбасшы топ ?оржынына 20 ?пай ?осады.
Тапсырма №1
- Диффузия ??былысына т?жірибе жаса?
Ішінде суы бар ыдыс?а бір тамшы сия ??йып, араластырса?ыз, сия тез арада сумен араласып ыдыста?ы суды лезде белгілі бір т?ске ?згертеді. Себебі сияны? ??рамында?ы молекулалар ?дайы ?оз?алыста болатынды?тан тез араласып кетеді.
- Жылуды? ?серінен затты? ?згеруіне т?жірибе жаса?
Май шамы (парафинді) шыны немесе ?ыш ыдыс?а орнатып жа?атын болса?, от жылуынан парфин еріп, т?мен ?арай а?ып ?атады.
Тапсырма № 2
- ?ысым?а т?жірибе жасап к?рсет?
Пластмасса ш?лмек алып оны жо?арыдан т?мен ?арай ?ш жерінен тесіп, жабыс?ыш лентамен желімдеп ішіне су ??йы?дар. ?ш тесікті бірден ашып, ?айсысынан су к?п а?атынын бай?а?дар. Е? т?менгі тесіктен су к?п а?ады, себебі суды? салма?ы жо?арыдан т?мен ?арай т?седі.
- ?оспа заттар?а т?рбие жаса?
Екі б?телкеге су ??йып, біріне ??м, екіншісіне т?з салы?дар да араластыры?дар. ??м суда ерімейді. ?анша оны араластырса да біраздан кейін т?біне т?нады. Біра?, екеуін де ?оспа зат деп атаймыз.
4-кезе?. «Ойлан тап» О?ушыларды? алдарына ?аза?стан картасыны? ?иы?тары беріледі, соны ??растырулары керек. Д?рыс ??растыр?ан топ?а 10 ?пай беріледі.
5-кезе?. «Ойлы болса? озып к?р» Сайыскерлер география п?ніне байланыстырыл?ан ж?мба?тар шешеді, д?рыс жауап – 10?пай.
Ж?мба?тар
К?н астында к?к ш?бар
Одан асау жо? шы?ар.
Жарытпайды ол ?оныстап,
Т?ра алмайсы? оны ?стап. (?зен)
А?тан ?ара ?тінді,
Шимайла деп бетімді. (Сынып та?тасы)
Те?ізде де, т?зде де,
Ондай басшы табылмас.
Ба?ытынан жа?ылмас. (Т?сба?ар)
Белгісіз ??і, нысаны,
?анатсыз зулап ?шады.
Ая?-?олсыз ?сіпті,
Ашып-жабар есікті. (Жел)
Те?ізді? ортасында
Т?ру?а ?ор?асы? ба? (Арал)
Ке? байта? су, ішуге болмайды(Те?із)
От?а жанбас, су?а батпас. (М?з)
6-кезе?. «Кім ал?ыр?»
Ілініп т?р?ан шарды? ішінде м?хиттар?а байланысты тапсырмалар берілген. ?р топтан 1 о?ушы шы?ып шарды жарып, ішіндегі тапсырманы картада?ы ?р м?хитта ілініп т?р?ан ?з тобыны? аты жазыл?ан ?алташа?а салады, орнына келіп отыр?аннан кейін келесі о?ушы шы?ады. Ойын ілініп т?р?ан шарлар біткенше жал?аса береді. Шар біткеннен кейін ?р топты? ?алташасында?ы тапсырмалар тексеріледі. ?пай саны – 10.
1. Жер шарында?ы е? ?лкен; ?рі е? тере? м?хит. (ТЫНЫ?)
2. 1520-1521 жылдары д?ние ж?зін айналу саяхаты кезінде Тыны? м?хитын ал?аш рет ж?зіп ?ткен ?алым: Ф. Магеллан.
3. Б?л м?хитта ірі аралдар к?п, та?ы бір ерекшелігі бас?а м?хиттар?а ?ара?анда е? ша?ыны ж?не таяз болып келеді. (Солт?стік м?зды м?хиты)
4. Е? жылы ?рі е? т?зды м?хит (?нді м?хиты)
5. Е? тере? жері Мариан ш???ымасы? (ТЫНЫ?)
6. Солт?стік полярлы? айма?тан о?т?стік полярлы айма??а дейін созылы??ы ж?не аса ма?ызды кеме жолдары ?теді. (Атлант. )
7. Е? тере? жері Зонд ш???ымасы? (?нді)
8. Обь, Енисей, Лена ?зендері ?ай м?хит?а ??яды? (Солт. М?зды м?хиты)
9. Е? тере? жері Пуэрто-Рико (Атлант)
10. О?т?стік жарты шарда орналас?ан м?хит? (?нді)
IV ?орытынды б?лім Ба?алау
?діл?азылар ал?асына с?з. Марапаттау.
«?ылымны? сырын ??ына,
Шы?ы?дар білім шы?ына.
Дарындылы? пен тап?ырлы?
Жеткізеді сіздерді
География сырына», - дей отырып, сайысымды ая?таймыз.
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер
- «Жаратылыстану»: Жалпы білім беретін мектепті? 5-сыныбына арнал?ан о?улы? / Б. ?бдіманапов, А. Прищепина, Л.Фокина, А. ?біл?азиев.) Алматы «Атам?ра» баспасы 2010 ж
- «География ж?не таби?ат» журналы (№ 4), (№ 8) Алматы 2010ж
- «География ж?не таби?ат» журналы (№ 1), (№ 6) Алматы 2008ж
- Полулх Л.Н. ?аза?станны? экономикалы?-?леуметтік географиясы. О?ушыны? жеке ж?мыс істеуіне арнал?ан тапсырмалары бар д?птер. 9 сынып. ? Алматы: «8&8», 2010.
- «География аны?тамалы?ы» Алматы 2010ж
