Сан есімді қайталау

Қазақ тілі мен әдебиет пәінің мұғалімі Уалиева Динара Серикбаевна

Сан есімді қайталау Жарыс сабақ 6-класс

Сабақтың мақсаты:

• Сабақтың мақсаты :
• Сан есімнен алған білім түсініктерін кеңейту,сан есімнің құрамдық түрлерін меңгерту және мәтіннен дара,күрделі сан есімдерді таба білу;
• Есте сақтау және ойлау қабілетін,танымдық қызығушылығын дамыту;
• Балаларды кішіпейілділікке,адамгершілікке,ынтымақтастыққа,тіл тазалығын сақтауға тәрбиелеу;
• Сабақты өткізу әдісі: сатылай кешенді талдау
• Сабақтың түрі: қайталау,жарыс сабағы
• Пәнаралық байланыс: әдебиет

Сабақтың тақырыбы:

Заттың

санын

білдіретін

сөздерді

қайталау

жиырма

бесі

он

екінші

2012

Сабақтың барысы:

Берілген тапсырмаларды екі топ алмасып орындайды. Бір сұраққа- 1 ұпайдан

Мен оны білемін! (қайталау)

Реттік сан есім

қалай жасалады?

Болжалдық сан есімнің

жасалуы

Бөлшектік сан есімнің ерекшелігі

Есептік с.е.+ншы,нші

-ыншы,інші;

Есеп.с.е.+лаған,леген,даған,деген,лап,леп,тай,тей;

Жай бөлшек және ондық бөлшек болып бөлінеді

Мен оны білемін! (қайталау)

Есептік сан есімнің түрлері

Дара және күрделі сан есім

Есептік с.е.+ау,+еу;

Дара с.е.+шығыс.с.

Қосарл .с.е.+шығыс.с.

Жинақтық сан есімнің

жасалуы

Топтау сан есімнің ерекшелігі

Көп нүктенің орнына керекті сан есімдерді қойып, астын сызыңдар. Керекті сөздер: отыз, үшінші, жетінші, он екінші, төрт, он екі, жиырма төрт, бірінші .

1.Бір жылда ... ай, ... мезгіл бар.

2.Қаңтар-жылдың ... айы.

3.Жылдың ... айы желтоқсан.

4. Бір тәулікте ... сағат бар.

5.Аптаның ... күні – сәрсенбі, ... күні –жексенбі.

6.Бір айда ... күн бар.

Дұрыс жауабы:

1.Бір жылда он екі ай, төрт мезгіл бар.

2.Қаңтар-жылдың бірінші айы.

3.Жылдың он екінші айы - желтоқсан.

4. Бір тәулікте жиырма төрт сағат бар.

5. Аптаның үшінші күні – сәрсенбі, жетінші күні –жексенбі.

6. Бір айда отыз күн бар.

Сөйлемдерді дұрыс құрастырып,сан есімнің астын сызыңдар.

1. Жүгері, екі сантиметрден, күн сайын, отырады,ұзарып.

2. Кіріседі, жеті-сегіз, аптадан, шапшаң, кейін, өсуге.

3.Наурыз, бір мың тоғыз жүз қырық үшінші, жылдың, айы.

4.Ақсақалдың, қасында, екі, болған, Сәбит Мұқанов, болды, аудармашы.

5.Бірінші, ғарышкері, елінің , қазақ, Тоқтар Әубәкіров, білеміз, екенін.

6.Жылқысы, жиырма-отыздай, қойы, екі-үш, жүз, сауын сиыры, жиырмаға тарта, бар. 

Дұрыс жауабы:

1.Жүгері күн сайын екі сантиметрден ұзарып отырады.

2. Жеті-сегіз аптадан кейін шапшаң өсуге кіріседі.(Ә.Нурш.)

3 . Бір мың тоғыз жүз қырық үшінші жылдың наурыз айы.

4 . Екі ақсақалдың қасында болған Сәбит Мұқанов аудармашы болды.

5.Қазақ елінің бірінші ғарышкері Тоқтар Әубәкіров екенін білеміз.

6 . Жиырма-отыздай жылқысы, екі-үш жүз қойы, жиырмаға тарта сауын сиыры бар.(С.М.)

Сан есім

Құрамына қарай:

Дара, күрделі

Негізгі,туынды

Тіркесу арқылы,

қосарлану немесе қайталану

Мағыналық түрлері

1.Есептік сан есім

2.Реттік сан есім

3.Жинақтық сан есім

4.Болжалдық сан есім

5.Топтау сан есім

6.Бөлшектік сан есім

Қай шығармадан алынған,кейіпкері кім? Сан есімге талдау жасаңыз.

1-топқа

2-топқа

• 1.Әулие қоймай қыдырып,
• Етегін шеңгел сыдырып,

• 1.Түйешілер мінбеген

• Жеті пірге танысқан...

• Сексен мың екен маясы...

• 2.Ұш ұшар ең аспанға

• Бір ұшуың кем болды...

• 2. Екеуі де болдырып,
• Атының басын бұрысты...

Керекті сан есімдерді қойып оқып, жасалу жолын түсіндір

1-топқа

Әкем өліп ...

Жетім қалған Күлтегін.

2-топқа

Күлтегін- ел қанаты,

... болатын .

... ағамның

Қорғау үшін қонысты,

Елі-жұртын көбейтті.

... соғыстым.

... жауын түйреді,

... сүйреді.

... жауын аунатты,

Алып жатқан аумақты...

Жауабы:

1-топ

... жетіде

Он алтыда ...

Алты ...

Жетіншісін ...

2-топ

Отыз бірде ...

Он екі ...

Екі ...

Сөйлемнен қатені тауып,ережесін айтыңыз.

1-топқа:

Айгүл жиырмада.

Бізге бірінші сыныпта Гүлзат апай сабақ берді.

Әжем 2-алма берді.

2-топқа:

Әлия он бес жаста болатын.

Ағам отыз қырықтай кітап әкелді.

Жылқының салмағы екі жүз килограмм болды.

1-топ

Үш жұрт-

Үш арсыз-

Үш қадірсіз –

Үш көз:

2-топ

Жеті қазына -

Жеті ата-

Жеті күн-

Жеті жұт-

Тексеріңіз

1-топ

Үш жұрт- өз жұрты,нағашы жұрты,қайын жұрты

Үш арсыз- ұйқы, тамақ, күлкі арсыз

Үш қадірсіз – жігіттік, денсаулық,жақсы әйел

Үш көз: су анасы-бұлақ,жол анасы-тұяқ,сөз анасы-құлақ

2-топ

Жеті қазына - ер жігіт,сұлу әйел,ақыл-білім,жүйрік ат,қыран бүркіт,берен мылтық,жүйрік тазы .

Жеті ата- ата , әке,бала,немере,шөбере,шөпшек,немене.

Жеті күн- бүгін , ертең,бүрсүгүні,арғы күн,ауыр күн,соңғы күн,азына.

Жеті жұт- құрғақшылық,аштық,өрт,оба,топан су,зілзала.

Жолдастарыңды салауатты өмір салтына шақырыңыздар

...............................................жатпаңдар,

.................................................тастаңдар.

................................................жадырап,

.................................................бастаңдар .

Тірек сөздер: ұйқы, жалқау, күлу, шынығу

Мүшел жас

• 1-мүшел - жас (ер жете бастау);
• 2-мүшел - жас (жігіттік шақ);
• 3-мүшел - жас (ақыл тоқтату);
• 4-мүшел - жас (орта жас);
• 5-мүшел - жас (орта жас);
• 6-мүшел - жас (қарттық);
• 7-мүшел - жас (кәрілік);
• 8-мүшел - жас (қалжырау);
• 9-мүшел- жас (шөпшек сүю);
• 10-мүшел- жас (немене сүю).

1-мүшел - он үш жас (ер жете бастау);

2-мүшел - жиырма бес жас (жігіттік шақ);

3-мүшел - отыз жеті жас (ақыл тоқтату);

4-мүшел - қырық тоғыз жас (орта жас);

5-мүшел - алпыс бір жас (орта жас);

6-мүшел - жетпіс үш жас (қарттық);

7-мүшел - сексен бес жас (кәрілік);

8-мүшел - тоқсан жеті жас (қалжырау);

9-мүшел- бір жүз тоғыз жас (шөпшек сүю);

10-мүшел- бір жүз жиырма бір жас (немене сүю).

Сәйкестендір

1 асым

1 ұрттам

1 жайым

1 шымшым

1 үзім

1 елі

тұз

қамыр

су

ет

қазы

нан

Жауабы:

1 асым

1 ұрттам

1 жайым

1 шымшым

1 үзім

1 елі

ет

су

қамыр

тұз

нан

қазы

Сөздерді сөйлетіңіз:

К+ 2 +лік-

5 +ік-

дер+ 5-

Тү+ 1-

7 +лік-

6 +н-

Бұл қай сөз табы?

керемет

жақсы

қызықты

тамаша

тартымды