Мен және менің құқығым (Бала құқығы)

Тақырыбы: Мен және менің құқығым    (Бала құқығы)

         Мақсаты: Білімділік: оқушылардың өз құқықтары мен міндеттерін жүзеге асыра білуіне дайын болуы, айналасындағылар іс-әрекетінің заңға сәйкестілігін қадағалау қабілетін қалыптастыру.

         Дамытушылық: жеке тұлғаны дамыту, талдау, салыстыра білу қабілетін дамыту.

         Тәрбиелік: азаматтық, елжендылық, Қазақстан Республикасына сүйіспеншілік, Конституцияға қайшы және қоғамға қарсы кез – келген көріністерге төзбеуге тәрбиелеу.

         Көрнекілігі: Балалар құқығы конвенциясы, Конституция баптарынан үзінді, нақыл сөздер, интерактивті тақта.

                                               Барысы:

         1-оқушы: Құрметті қонақтар, оқушылар. «Мен құқықтық мемлекет азаматымын» атты сұрақ – жауап кешін ашық деп жариялаймыз.

         2-оқушы: Сұрақ – жауап кешінің негізгі мақсаты оқушыларды нағыз өз елінің азаматы болып өсуге, үлкен жауапкершілік иесі, ынталы, жігерлі, басқалардың құқығын құрметтейтін азаматтар болуға тәрбиелеу.

         1-оқушы: Бүгін біздің еліміз – бүкіл әлем қауымдастығы мойындап отырған тәуелсіз, егемен мемлекет. Әр мемлекеттің өз заңы болады. Елбасы Н.Назарбаев Қазақстан Республикасында құқықтық жалпы білім беруді ұйымдастырудың шаралары туралы (21-маусым 1995 жылы №2347) қаулысын жариялады. Елбасы заңды білу – заман талабы екенін көрсетті.

         2-оқушы: Көптеген адамдар санасында құқық ұғымы жазалау, соттау, құқық бұзылуының ұғымдарымен байланысты түсіндіріледі. Бірақ құқық әділеттік теңдік ізгілік екендігін, қоғамға негізделген тәртіп ережелер екендігін естен шығармауымыз керек.

         1-оқушы: Ондай болса біз қазір қандай құқықтарымыз бар екенін қарастырайық.

         1-оқушы: 10-бап.

1. Әрбір баланың өмір сүруге, жеке басының бостандығына, қадір – қасиетіне және жеке өміріне қол сұғылмауға құқығы бар.

         2. Мемлекет баланың жеке басыныа ешкімнің тиіспеуін қамтамасыз етеді, оның тілін және жанын жәбірлеуден, адамдық қадір – қасиетін қатыгездікпен, дөрекілікпенқорлаудан, кемістеуден, баланы қылмыстық әрекеттерге және қоғамға жат әрекеттер жасауға тартудан оның құқықтары мен бостандығына қысым жасаудың өзге де түрлерінен қорғауды жүзеге асырады.

         2-оқушы: 9-бап.

         Балалық даралық ерекшелікке және оны сақтауға құқықтығы әрбір бала туған сәтінен бастап аты – жөні, ұлт азаматы болуға құқылы, ал Қазақстан республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларды. Оларды аяқтауға құқылы. Тегіне, нәсіліне, қай ұлтқа жататындығына өмірлік жағдайына, жынысына, тіліне, біліміне, дінге көзқарасына, тұрғылықты жеріне денсаулығына ата - анасына қатысты өзге де жайларға қарамастан барлық бала тең құқыққа ие.

         3-оқушы: 11-бап.

         Әрбір бала өз бостандығында және өз пікірін айтуға, ар-ождан бостандығына өзінің қоғамдық белсенділігіндамытуға, жасына сәйкес ақпарат алуға және оны таратуға қоғамдық бірлестіктерге сондай-ақ басқа да коммерциялық емес ұйымдарға және Қазақстан Республикасының заңдарымен рұқсат етілген жиналыстарға қатысуға құқығы бар.

         4-оқушы: 16-бап.

         Әрбір бала еңбек құқығына қызмет және кәсіп түрлерін еркін таңдауға құқығы бар.

         Балалар 14 жастан бастап ата-аналарының рұқсатымен оқудан кезінде денсауығына, дене бітіміне, өсіп жетілуіне, психикалық жай күйіне зиян келтірмейтін қоғамдық еңбекке қатысуға мамандық алуға құқығы бар.

         Баланы ауыр қара жұмысқа зиянды немесе еңбек жағдайы қауіпті жұмыстарға қабылдауға тыйым салынды.

         Жұмыс істеу оқу үдерісін бұзбауға тиіс. Өзінің өркениетті қоғам деп санайтын кез келген мемлекет адам мен азамат құқықтарының қорғалуын қамтамасыз етуге басты назар аударады. Осының ішіне баланың негізгі құқықтары кіреді.

         4-оқушы: 52-бап.

1. Сен сегіз жасқа (кәмілетке) талмаған адам бала деп танылады. Әрбір баланың мүмкін болғанынша отбасында өмір сүруге және тәрбиелеуге құқығы, өзінің ата-анасын білуге құқығы, олардың қамқорлығына, құқығы, өзінің мүдделеріне қайшы келетін жағдайларда қоспағанд олармен бірге тұруға құқығы бар.

         Баланың өз ата-анасы тәрбиелеуіне оның мүдделерін қамтамасыз етуіне жан-жақты өсіп жетілуіне оның адамдық қадір қасиетінің құрметтелуіне құқығы бар.

         6-оқушы: 53-бап.

Баланың ата-анасының екеуінен де, аталарымен, әжелерімен, ағаларымен және басқа да туыстарыме қарым-қатынас жасауға құқығы бар. Ата – анасы некесінің бұзылуы, оның жарамсыз деп танылуы немесе ата – анасының бөлек тұруы баланың құқығына әсер етпейді.

Ата-анасы бөлек тұрған жағдайда баланың олардың әрқайсысымен қарым-қатынас

жасауға құқығы бар.

Ата – анасы әр мемлекеттерді тұрған жағдайда да баланың өз ата –анасымен қарым – қатынас жасауға құқығы бар.

 7-оқушы: 54-бап.

Бала отбасында өз мүддесін қорғайтын кез келген мәселені шешу кезінде өзінің пікірін білдіруге, сондай-ақ кез келген сот немесе әкімшілік іс- қарау барысында тыңдалуға құқылы. Он жасқа толған бала пікірі егер бұл пікір оның мүдделеріне қайшы келтіретін болса ескерілуге міндетті.

2-оқушы: Осы айтылған баптарға сүйене отырып келесі жағдайларды толықтырайық.

Бірінші жағдай. 7-сынып оқушысы Әйгерімге үнемі өзінен екі жас үлкен Қайрат телефон соғып тұрады. Бір күні Әйгерім келесі бір телефон диалогонда әпкесінің басқа бөлмеде екінші телефон тұтқасында оның әңгімесін естіп тұрғанын біліп қояды. Әпкесіне ренжіп еді, ол «сенің құпияңды әкем мен шешеме айтып қоямын» деп қорқытты. Әйгерім үшін оның құпия болғаны керек еді. Бірінші жағдайдағы Әйгерімнің іс-әрекеті дұрыс па?

Екінші жағдай. Әкесіз өскен Алма кішкене кезінен күнделік жазып жүретін. Ол күнделігіне өзі ұнататын бала мен сүйіскені туралы жазған еді. Кезекті қыдырудан келген Алма дәлізде қолында мұның күнделігі бар ашулы анасының күтіп тұрғанын көрді. Анасына қатты қорқатын. Алманың анасының іс әрекетіне көзқарастарың қандай? Осы екі жағдайды кім қорытындылайды?

Үшінші жағдай. Математика сабағында есеп шығарудың орнына қызға хат жазып отырған Дәулетті байқап қалған мұғалім хатын тартып алып, оны бүкіл сыныпқа оқып берді. Қатты қорланған ол мұғалімге жаман сөз айтып сыныптан шығып кетеді. Мұғалім Дәулеттің бақылау жұмысына екі деген баға қояды. Мұғалімнің іс әрекетіне, екі деген баға қойғанына қалай қарайсыңдар?

2-оқушы: Осы жағдайды қане кім қорытындылайды?

1-оқушы: Құқық бұзудағы жазаға тарту түрлерімен танысайық.

1.Қылмыстық жауапқа 16 жасқа толған адамдар тартылады.

2.Ауыр қылмыс жасағандар 14 жастан тартылады.

3.Қылмыс жасаған жасөспірімдер арнаулы мекемелерде жазасын өтейді.

         2-оқушы: Әрбір Қазақстан оқушыларының міндеттеріне тоқталайық.

1.Әрбір оқушы Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауға.

2.Басқа адамның құқықтарын, ер намысы мен қадір – қасиетін сақтауға.

3.Табиғатты қорғауға.

4.тарихи мәдени мұраларды сақтауға міндетті.

Қорытынды сөз мұғалімге беріледі.