ЭССЕ
Тақырыбы: «Мен және менің мамандығым»
Дайындаған: Педагог-психолог Дармағамбетова Багила Бегенішқызы
2014 жыл
Мен және менің мамандығым
Адам жанын түсіне білу, оны зерттей білу- үлкен өнер.
З.Фрейд
«Армансыз адам- қанатсыз құспен тең» -дегендей, әрбір адам мектеп бітірген соң, өзі армандаған бір мамандықтың иесі болады. Мамандық таңдауда қателеспеуі керек. Мамандықты дұрыс таңдай білген адам: «Мамандығым – мақтанышым»- дей отыра, сол мамандықтың қыры мен сырын меңгеріп, шыңына жете білу керек. Мамандық- жай күнелту, ақша табу емес. Әр адам өз мамандығынан рухани күш алып, еңбектің рахатын көру. «Ұялмаған әнші болады; Ерінбеген етікші болады»,- деген халқымыздың даналық сөзі бар. Тіпті етікші болсаң да, өз ісіңнің шебері бол деген. Мамандық таңдау деген өзің айналысқың келетін жұмысты таңдау ғана емес, өзің араласқың келетін ортаны да таңдау.
Мен, Дармағамбетова Багила Бегінішқызы, 1983 жылы қарашаның 3-ші жұлдызында дүниеге келдім. Мен 2003 жылы Ақтебе қаласындағы «Дүние» университетінің педагогика және психология факултетінің сырттай бөліміне түсіп 2008 жылы оқуымды бітіріп, мамандығым бойынша №13 жалпы білім беретін бастауыш мектепке педагог-психолог болып орналастым. Мектебіміз бастауыш мектебі болғандықтан мен ұжыммен де оқушылармен де тез тіл табысып, барлығының басынан өткергендері, олардың қиындықтарын тыңдап, оларға психолог маманы ретінде әрқашанда ақыл-кеңес бере отырып қолдау көрсетемін.
Осы орайда өз іс-тәжірибеме тоқталып өткім келеді. Мектеп ұжымының қаншалықты мамандарылған және жұмыс істеу сапасының қай деңгейде екенін анықтау мақсатында «Педагогтарға арналған психологиялық кеңестер» атты кітапшам жинақталып құрастырылды. Онда мұғалімдердің темпераментін төрт топқа бөлу бойынша тапсырмалар дайындалған, әр темпераменттің психологиялық сипаттамасы берілген.
Әр оқу жылының басында жаңадан келген мұғалімдерге « мұғалімдер мен оқушылар арасындағы психологиялық 10 ережемен таныстырып отырамын» және берілген психологиялық 10 ережені мұғалімдер өз жұмыстарына пайдаланып, мұғалімдердің оқушылар мен қарым-қатынасы «жақсы» деңгейде екені анықтадым. Осы «Жетістікке жетудің 10 алтын қағидасын» мұғалімдер арасында жүргізгенімде мұғалімдердің өзі үлкен қызығушылықпен қатысып, өз ойларын ортаға салды. Сонымен бірге сыр сақтауды, мейірімділікті, жомарттық қасиеттердің өз бойларынан табылғанын мақтанышпен айтты.
Әр оқушының даму үрдісі қандай деңгейде? Ұлттық сана-сезімі мен танымы қаншалықты дамыған? Дарындылық, ерекше қабілеттерінің айтарлықтай қарқынды ма? Оқушы қоршаған ортада өзін қаншалықты еркін, қаншалықты сенімді ұстайды? деген сұрақтарға жауап табылады. Осындай сұрақтарға жауап алу мақсатында «0-4 сынып оқушыларына арналған психологиялық тапсырмалар мен ойын жаттығулар» атты кітапшамды шығардым. Кітапшамда баланың мектепке дайындығын, яғни көру, есту, қабылдау, есте сақтау, зейіні мен ойлау қабілеттерінің даму барысын, қиын және қиынға бейім оқушыларды т.б анықтауға арналған тапсырмалар мен ойын, жаттығулар, тренингтер жинақталған. Берілген тапсырмалар баланың қабылдауына, есте сақтауына, ойлануына, бір-бірімен қарым-қатынасын жақсартуға, жаттығулар арқылы зейінін тұрақтандырып, сабақтағы іс-әрекеттерін қызықты, көңілді психикалық процестердің дамуын анықтайды. Психологиялық жаттығулар баланы үлкендермен және құрбыларымен қарым-қатынас мәдениетіне тәрбиелеп, өз пікірлерін айтып жеткізе білуге баулиды.
Өзімнің тәжірибемде осы құрастырған тренинг жаттығуларды жүргізу барысында әрбір өтілген тренингтің қорытындысы бойынша оқушылар өздерін еркін ұстап, ойларын ашық айтып, тренингтік ережені жақсы деңгейде орындап шықты.
Баланың жеке тұлғасының дара қасиеттерін қалыптастыруда отбасы үлкен мүмкіндіктерге ие. Ата-аналар ұйымының рөлін көтеру кез-келген мектеп үшін оңай іс емес. Мектеп ата-аналар қауымы үшін әрқашан ашық болып, өзара ынтамақтастық пен серіктестік жүйесін жетілдіруге бағытталып, олардың кез-келген бастамасын көтермелеп отыру қажет. Сол себепті менде ата-аналармен жұмыс жасауда өз үлесімді қосамын. Ата-аналармен әңгімелесу, тест, сауалнама, семинар, іскерлік ойындар, отбасын зерттеу сияқты әр түрлі әдістерді қолдандым. Ата-аналармен семинар, ашық әңгіме, тренинг, психологиялық кеңес сияқты жұмыстарды ұйымдастырып жүргізудің нәтижесі төмендегідей болды. Ата-ана өзін мазалап жүрген сұрақтарына жауап алды. Ата-ана өзін танып білді. Мектепке, педагогтарға сенім күшейді. Баланың тәрбиесіне тікелей араласуы арқылы ата-ананың педагогикалық-психологиялық тақырыпқа қызығушылығы оянды. Ата-ананың жиналысқа қатысуы белсенділік деңгейінің өсуі арта түсті.
Мен үшін психолог мамандығы не? Ол кең мағыналы.
Мен – дем берушімін
Мен әр кезде өз әлемімді балалармен бөлісуді,оларға дем беріп, олардың жан-дүниесне үңіліп, олардың бүгіп, ұялып, сыртқа шығара алмай жүрген ойларын іске асыруға ұмтылдырамын. Мен оқушылардың, балалардың күнделікті өмірден бір сәтке болсада шығып,өздерін жаңа қырдан танып,өздерін жақсы қырдан көрсете алуларын айтып, өмірдің әр сәтін тек жақсылыққа, артынан өкінбейтін жақсы істер жасауына, жастық шақтарын босқа өткізбей, өмірден дұрыс жол таңдап, тек қана алға ұмтылуларын қалаймын.
Міне, осынау ХХІ ғасыр дәуірінде қым-қуыт, адамы мен заманы көптеген өзгерістерге тап болған кезеңде психолог мамандығы қажет.Мектеп психологы, ең алдымен адамның ішкі жан дүниесін зерттейтін маман. Сол ортаға жақсы ахуал туғызып, күйзеліске ұшыраған адамдарға дұрыс бағыт-бағдар беріп, жол көрсету. Психолог адамның сырласы, адам жанының елшісі.
Ата –баба дәстүрінен бастау алған жан-жарастығы мен жайсандығын әрі қарай жалғастыру, жас ұрпақ санасына қалыптастыру үшін ақын Шәкәрім сөзімен айтсақ, ар ғылымы мен ішкі жан сыры іліміне ерекше көңіл бөлінуі керек. Мектеп ұжымдарының зор табыстарға жетіп, береке бірліктерінің мықты болуына, оқушыларының сапалы білім алып, саналы тәрбиеде болуына мектеп психологтарының үлесі бар деп есептеймін.
Мектептерде жо¬ғар¬ғы дәрежелі маманданған пс謬холог мұғалімдер же¬тіс¬пей¬ді. Облысымызда кәмелетке тол¬мағандардың өзіне-өзі қол жұм-сауы, өз өмірін өлімге қию фак¬тілері де орын алып отыр. Осыған орай әр орта мектептерге пси¬хо¬лог маман қажет. Психолог ма¬ман мектептегі оқушының от¬басындағы және оған әсер ет¬кен жағдайларды психолог ре-тін¬де сараптайды, себептерін анық¬тай¬ды.
Әлемде өзі қаламайтын мамандық иесі болып жүрген қаншама адам бар, өз жұмысын жанымен сүйіп істейтін адамдардың да саны аз емес. Мамандық таңдаудан жаңылмай, өз өміріңіздің бір кірпішін дұрыс қалауыңызға тілектеспін.
