«Дарынды және талантты оқушыларды оқыту»

Тақырып:

«Дарынды және талантты оқушыларды оқыту»

Нұсқау:

Қазір сіздерге жеміс –жидектердің ішінен өзіңізге көбірек ұнайтынын таңдау арқылы мінез-құлқыныздың қандай екенін көрейік.

Егер сіз шиені ұнатсаңыз, міңезініз жұмсақ, кішіпейілсіз. Өзгеге қуаныш пен жақсылық жасау үшін кейде өзіңізге зиян келтіріп алуыңыз мүмкін. Өтірік, өсек сөзге жоқсыз, есесіне анекдоттарды ұнатасыз. Ал махаббат жөнінде сәби тәріздессіз, сізді оп-оңай өкпелете салуға болады.

Қарбызды ұнататындар орнықты адамдар. Олар, шиеленіске, жанжал, дау-дамайға бара бермейді. Еш уақытта еш нәрсеге шағымданбайды. Тұрмыс пен көңіл күйін тек қана өз күшімен жақсартуға ден қояды. Отбасында да үлгілі, артық ауыз сөзі жоқ. Кейде табандылық жағы ғана жетіспейді.

Құлпынай ұнатсаңыз, сіз көңілді қонақжай адамсыз. Елмен тіл табыса аласыз. Сізге сыпайылық қасиет тән, талғамыңыз нәзік. Ешкімге тәуелді емессіз. Дегенмен де, қызғаншақтығыныз жоқ емес.

Шабдалы

Шабдалыны ұнататындар көпшіл, кез келген адам мен тіл табыса алатын ашық жарқын болып келеді. Сізден сыпайылылық пен мәдениетті адамның белгілері айқын аңғарылып тұрады. Тек бір кемшілігіңіз – қиындықтарды ауыр көтересіз, кейде оларды жеңуге дәрменсіздік танытасыз.

Бүгінгі күні қабілеті жоғары оқушы деп…

• есте сақтау және білім: олардың есте сақтау қабілеттері өте жоғары; олар ақпаратты

біліп қана қоймай, оны пайдалана алады;

• өз білімін жетілдіру: олар оқу үдерісінің қалай жүретінін басқалардан гөрі жақсы

біліп, өздерінің оқуын реттей алады.

• ойлау қабілетінің жылдамдығы: олар жоспарлауға көп уақыт жұмсауы мүмкін, бірақ

жоспарды тез жүзеге асырады;

• мәселені шешу: олар ақпаратты толықтырып, олардың қайшылықтарын анықтап,

мәніне тезірек жетеді;

• икемділік: басқаларға қарағанда олардың ойлау қабілеттері жақсы ұйымдастырылған,

олар оқуда және пробламаларды шешуде балама шешімдерді көріп, қабылдай алады;

• күрделілікке деген сүйіспеншілік: қызығушылығын арттыру үшін олар күрделі ойын

мен тапсырмаларға ұмтылады;

• шоғырлану: ерте жасынан бастап ерекше қабілеттерін ұзақ уақытқа шоғырландыра

алады;

• ерте символдық белсенділік: олар ерте жасынан сөйлей, оқи және жаза бастайды

( Freeman, 1998).

Дарындылықтың дамуы

Кішкентай балалардың бәрі белгілі бір нышандарымен және зейіндерімен туылған. Бірақ олардың бәрі өкінішке орай дамымай қалады, ашылмаған мүмкіндіктері тез сөнеді.

Уақыт өте келе дарынды балалардың пайызы азаяды:

10 жастағы дарынды балалардың пайызы шамалы 60‑70 %,

онда он төрт жастағы балалар — 30‑40 %,

ал он жеті жасындағы — тек қана 15‑20 % құрайды.

Химер (2002)

 Барлық балалар жоғары сапалы білім алуға құқылы.

 Білім берудің негізгі мақсаты – балалар және жастардың бойына оқуға деген

құштарлықты сіңіру және осы білімге деген құштарлығын қанағаттандыратын

дағдылар мен психологиялық ұстанымдарды игеру үдерісіне қолдау көрсету.

 Мектептің негізгі рөлі барлық балалардың білім мақсаттарына қол жеткізуіне

барынша мүмкіндік жасау болып табылады.

 Балалардың оқу мақсаттары – алуан түрлі.

 Ешкім, тіпті сол адамның өзі өзінің оқудағы толық мүмкіндігін біле бермейді.

 «Қабілеттер» деген ұғымның дәстүрлі анықтамасы – еш нақтыланбаған, жұмыс

нәтижесінің жалпы сипаттамасы (болжамы).

 Балалардың оқу мақсаттары сұрақ қойып, сол сұрақтарға жауап іздегенде барынша

қолжетімді болады. Бұл сұрақтарды балалардың өздері қойған тиімді болмақ.

 Терең оқып-үйрену бәсекелестік жағдайында емес, бірлескен жұмыс жағдайында

жүзеге асады.

 Бағалаудың ең тиімді тәсілі жиынтық бағалау (нәтижелерді көрсету немесе

салыстыру үшін оқуды бағалау) емес, қалыптастырушы бағалау (оқыту үшін

бағалау) болып саналады. Осыған байланысты, оқушының оқуға деген көзқарасын

өзгерту оқу нәтижелеріне деген қатынасын (баға үшін алаңдаушылық)

ынталандырудан гөрі, тиімді оқуға жетелейтіні анық.

 Дарынды және талантты балаларды оқыту бойынша жалпыға ортақ саясат

мынадай ұстанымдарға негізделеді: дарынды және талантты балалар сапалы білім

алуға құқылы, сонымен бірге өздерінің дарынды және талантты екенін білмейтін

құрбыларының да сапалы білім алуға тең құқығы бар.

САНАДАҒЫ КИНОФИЛЬМ

1. Оқушылар көздерін жұмады.

2. Мұғалім сыныпқа қысқа оқиғаны оқиды немесе оқушылардың алда не істейтіндерін түсіндіреді.

3. Оқушылардан мұғалім оқып жатқан ақпаратты көз алдарына келтіру сұралады.

4. Мұғалім ақпаратты оқуды тоқтатып, оқушылардан оқиғаны тоқтаған жерден

жалғастырып, одан әрі дамытуды сұрайды.

Қызыл гүл

«Бір бақта көз жауын алатын әдемі алқызыл гүлдер өсіпті. Олар желдің уіліне құлақтарын тігіп, таңғы шықпен жүздерін жуып, күн нұрымен жалт-жұлт етіп ойнайды екен. Осында тұрып , осында өскеніне дән риза болыпты. Тек шеткерірек тұрған бір гүл ғана бұл бақта өмір сүргісі келмепті. Ол-биік те кең сарайларда тұрсам деп армандайды екен.

Бірде баққа әп-әдемі кішкене қыз келеді. Ол қызғалдақтарға қызыға қараса,одан гүлдер де тамсанып көздерін алмапты.Әсіресе шеткі гүл: «Мені алшы! Мен сенімен бірге өмір сүргім келеді.Бұл жер маған көңілсіз»,-деп жалынады.

Қыз оны сабағымен қиып алады да,үйіне әкеп,құмыраға салып қояды.Қызыл гүлдің көңілін қуаныш кернейді. «Мен енді басқа гүлден артықпын! Мен ең сұлумын!»-деп мақтанады.

Ойлан-жұптас-талда

Проблемалық сұрақ:

1. Үшбұрыштың ауданын қалай табуға болады?

2. Параллелограмның, тіктөртбұрыштың, ромбының диагоналі оны қандай үшбұрыштарға бөледі?

3. Тең шамалы фигуралардың аудандары туралы не білеміз?

4. Параллелограмның, тіктөртбұрыштың, ромбының аудандары неге тең еді?

5. Олай болса, үшбұрыштың ауданы неге тең?

Төменде мұғалімнің өзінің оқушыларының арасында кездесетін жеке және іскерлік қасиеттері берілген.

«+» таңбасымен оқушылардың

ұнайтын қасиеттерін белгілеңіз,

«-» таңбасымен оқушылардың ұнамайтын қасиеттерін

белгілеңіз

“ Су-тіршілік көзі”

Топтарға тапсырма

1-топ:” Мен сумын…» тақырыбына ролдік ойын

2-топ: Су туралы скульптура құрастыру

3-топ:

• Тәртіпті. Үлгерімі құбылмалы. Біріккен (организованный). Ерекше. Выбивающийся из общего темпа. Эрудированный. Эрудициялы Тәртібі оғаш, түсініксіз. ( Странный в поведении, непонятный) Ортақ істі қолдай алатын. Сабақта мағынасыз ескертулермен шыға беретін. Үлгерімі біркелкі (үнемі жақсы оқитын немесе керісінше) . Өз ісімен әлек (жеке жұмыс істейтін). Әр нәрсені тез қабылдайтын. Көпшілікпен араласа алмайтын, дау-жанжал туғызатын. Ортада жеңіл қарым-қатынасты туғыза алатын. Көп ойланып, кейде көрініп тұрған нәрсені түсіне алмайтын. Өз ойын еркін және түсінікті жеткізе алатын. Көпшілікке және жетекшіге бағынғысы келмейтін.
• Тәртіпті.
• Үлгерімі құбылмалы.
• Біріккен (организованный).
• Ерекше. Выбивающийся из общего темпа.
• Эрудированный. Эрудициялы
• Тәртібі оғаш, түсініксіз. ( Странный в поведении, непонятный)
• Ортақ істі қолдай алатын.
• Сабақта мағынасыз ескертулермен шыға беретін.
• Үлгерімі біркелкі (үнемі жақсы оқитын немесе керісінше) .
• Өз ісімен әлек (жеке жұмыс істейтін).
• Әр нәрсені тез қабылдайтын.
• Көпшілікпен араласа алмайтын, дау-жанжал туғызатын.
• Ортада жеңіл қарым-қатынасты туғыза алатын.
• Көп ойланып, кейде көрініп тұрған нәрсені түсіне алмайтын.
• Өз ойын еркін және түсінікті жеткізе алатын.
• Көпшілікке және жетекшіге бағынғысы келмейтін.

Сізде қандай таңба артық?

Егер де жұп «+» артық болса, онда

Сіз – стандартты емес, дарынды балалардың қабілетін анықтай алатын ерекше мұғалімсіз.

Бұндай мұғалімдер сирек кездеседі!

Мұғалімдерге ұсыныс:

• Мұғалім ойын арқылы оқытуға көп назар аудармау тиіс, әсіресе бәсекелесе оқытуға. Себебі дарынды бала әрқашан жеңімпаз болуы мүмкін, сондықтан сыныптастарының арасында араздық туғызады, ал бұл мұғалімнің көздеген жалпыға бірдей атмосферасына жақсы әсерін тигізбейді.
• Мұғалім дарынды оқушыны тұғырға тұрғызбау керек және сыныптастарының көздерінше мақтамау қажет. Оның жетістіктерін міндетті түрде бағалау керек.
• Ақыл айтумен айналыспай, оқушыларға іс-әрекет жасауға көмектесіп жүріңіздер.
• Олар жасай алатын іс-әрекетті жасамаңыздар.
• Оқушыларға пәнаралық байланысты байқатып және өз білімдерін басқа сабақтарда қолдануға үйретіңіздер.
• Балаларды мәселені шешу кезеңінде өзіндік шешім қабылдауға, зерттеуге және қандай да жағдайда сараптама жасауға үйрету қажет.
• Оқушыларды білім беру үдерісін басқаруды үйрету.