Саба?ты? та?ырыбы: ?лтты? ойындарды? бала т?рбиесіндегі ма?ызы.
Саба?ты? ма?саты: Білімділік: О?ушылар?а ?лтты? ойындар жайлы т?сінік беру. Жас ?рпа?ты т?рбиелеуде оларды? ат?аратын р?лін аны?тау. ?лтты? ойындарды? т?рлері мен мазм?ндарын ашу. Ойындарды орынды пайдалана білуге ?йрету.
Дамытушылы?: О?ушыларды? шы?армашылы? белсенділігіні? дамуына, ?здігінен ж?мыс істеу ар?ылы ?з білімін ?алыптасты- ру?а да?дыландыру. Оларды? ой-?рісін жан-жа?ты логикалы? ойлану ?абілеттерін дамыту.
Т?рбиелік: ?лтты? ойындар ар?ылы о?ушыларды зеректілікке, тап?ырлы??а, шапша?ды??а т?рбиелеу.
К?рнекілігі: интерактивті та?та, бейне фильм, та?ия, ар?ан, ормал, асы?тар, тая?, те?гелер.
Саба?ты? барысы: I. ?йымдастыру кезе?і: Амандасу, саба?ты? та?ырыбын хабарлау. II. Негізгі б?лім
М??алімні? кіріспе с?зі: -?аза? хал?ыны? ертеден ?алыптас?ан, атадан-бала?а м?ра болып жал?асып келе жат?ан ?лтты? ойын-сауы? т?рлері бар. Зер салып бай?ап отырса?, ол ойындар ?аза?ты? ?лтты? ерекшелігіне, к?нделікті т?рмыс-тіршілігіне ты?ыз байланысты ту?ан екен. ?лтты? ойындар бала?а жастайынан дене т?рбиесін беруге, оны батылды??а, ептілікке, тап?ырлы??а, к?штілікке, т?зімділікке баулу?а ба?ыттал?ан екен. ?лт ойындары- ата-бабамыздан бізге жеткен, ?ткен мен б?гінгіні байланыстыратын ба?а жетпес байлы?ымыз, асыл ?азынамыз. Сонды?тан оны ?йренуді?, к?нделікті ?мірде пайдалануды? заманымыз?а сай ?рпа? т?рбиелеуді? пайдасы орасан зор. Ойын баланы? алдынан ?мірді? есігін ашады, оны? шы?армашылы? ?абілетін дамытады. Слайд к?рсету- «?лтты? ойындарды? т?рлері»
О?ушылардан жауап алу
- ?лтты? ойындарды ?андай т?рлерге б?лер еді?дер?
Мал?а байланысты: «Со?ыртеке», «А?серек-к?ксерек»
Т?рлі заттармен байланысты: «Алтыба?ан», «Асы?», «А?с?йек»
Ептілікке байланысты: Жарыс, К?кпар,Білектесу т.б.
Ой-?рісін дамыту?а: «То?ыз??мала?»
Б?гін бізге ?она??а ?желер келіп отыр, с?з кезегін сол кісілерге берейік. (?желер ?здері бала кездерінде ойна?ан ойындары жайлы ??гімелейді.)
?лтты? ойындар жайлы сіздерді? аналары? ?азір айтпа?шы, ендеше жа?сылап ты?дайы?.
Бейне фильм к?рсетіліп, ата-аналар ?лтты? ойындармен таныстырады.
?ыз ?уу — ?аза? хал?ыны? ?те к?не ойындарыны? бірі. Ол республикамызды? халы?тарыны? арасында ке?інен тара?ан ?лтты? ат ойыны тобына жатады. Сонау ертеден келе жат?ан спорт ойыны, ертеде «?ыз ?ашар», «?ыз ?уалар» деп атал?аны болмаса, бізді? заманымыз?а дейін оншама ?згеріссіз жеткенін атап ?туіміз керек. Б?л жарыс ?зіні? т?рі жа?ынан бізді? заманымыздан б?рын ?андай болса, ?азірде сол к?йінде ?алды. Сол заман?ы т?ртіп бойынша жарыс жігіт пен оны? ?алы?ды?ы арасында ?ткізілген. Егер жігіт жарыста же?ілсе, ол ?зіне ?ойылатын талапты а?тай алма?аны ?шін оны? ?ызбен некелесуге ???ы болма?ан.
Б?йге - ?аза? хал?ыны? ?лтты? спорт ойыныны? бірден-бір к?п тара?аны — б?йге мен аламан б?йге. Спортты? б?л т?ріні? ?згеше бір ерекшелігі сол — жарыс тек жазы? жерлер мен ипподромдарда ?ана ?тіп ?оймайды, спортшыны? ?зі мен оны? атына жо?ары талап ?ойылатын ойлы-?ырлы, жасанды, б?гесінді жерлерде де ?ткізіледі. Бір жа?ынан, б?лайша жарысты б?рын белгісіз, ойлы-?ырлы жерлерде ?ткізу ?азіргі заман?ы ат спортыны? классикалы? т?рі.
Асы? ойындары — ?аза? хал?ыны? ?лтты? ойындарыны? бірі.
?лтты? ойындары к?бінесе ?р халы?ты? ?леуметтік-экономикалы? жа?дайларына, шаруашылы? м?мкіншіліктеріне байланысты ?алыптас?ан. ?аза? хал?ыны? ?лтты? ойындарыны? к?бі таби?и заттармен ойнау?а негізделген. Шаруашылы?ы мал шаруашылы?ына негізделгендіктен ?аза? хал?ыны? ?лт ойындары да осы?ан икемделеді. ?сіресе, ?ойды к?п ?сіргендіктен, балалар ойыныны? к?бі ?ой асы?ымен байланысты болып келеді. Сонды?тан асы? ойындары ?лт ойындарыны? ішіндегі арыдан келе жат?ан к?нелеріні? бірі болып табылады.
То?ыз ??мала? - Со??ы деректерге ?ара?анда, оны? шы?у тарихы 4 мы? жылды? кезе?ді ?амтиды. Ал кейбір мамандарды? айтуынша, оны? пайда бол?ан кезі б?дан да к?п уа?ыт болуы ?бден м?мкін. То?ыз-??мала? ?ткен ?асырларда ?аза? даласында?ы е? ке? тара?ан ойын болатын. То?ыз??мала? ойыны арнайы та?тада екі адам арасында ойналады. Ойын та?тасы – 2 ?азан, 18 отау, 162 ??мала?тан т?рады. Ойын басында ?р ойыншы?а бір ?азан, то?ыз отау?а то?ыз-то?ыздан салын?ан сексен бір ??мала? тиесілі. Ал?аш?ы ж?ріс жаса?ан ойыншыны – бастаушы, ?арымта ж?ріс жаса?ан ойыншыны – ?остаушы деп атайды. Кейде бастаушы ?шін – а? жа?ы, ?остаушы ?шін ?ара жа?ы деген тіркестерді де ?олданамыз.
Балалармен «Со?ыр теке» ойнын ойнау.
Отбасылы? командалар ??ру, сайыс ?ткізу.
Балалармен ойнайды,
Ойнап ж?ріп ол бала
Кеудеге а?ыл ойлайды.
1-сайыс: ?р команда ?здерін таныстырады.
1-топ: «Т?лпар»
2-топ: «?ыран»
3-топ: «?ыздарики»
2 – сайыс: «Жамбы ату»
Б?л сайыс мергендер сайысы. ?лкен тойларда арнайы ж?лде та?айындалып ?ткізіледі. Жамбыны атып т?сірген адам ж?лдеге ие болады.?лкен тойларда жаяу немесе ат ?стінен сыры? басында?ы те?гені атып т?сіру.Ойыншы сада? жебесін нысана?а ?рі тез д?л тигізу керек.Бізді? ойыншыларымыз ілулі т?р?ан те?гені к?здеп атады. Жебесі д?л тиген жа?дайда ?пай?а ие болады.
3 – сайыс: «Аударыспа?» Халы? арасында ке?інен тара?ан ойын. Ат?а мінген екі жігіт жекпе-жекке шы?ып, бірін ?те к?не д?уірден келе жат?ан ?аза? хал?ыны? ?лт ойындарыны? бірі. «Аударыспа?» ол –?аза? хал?ыны? -бірі аттан аударып тастау?а тырысады.
Екі топтан 4 о?ушы шы?ып осы аударыспа? ойынын к?рсетеді. ?ай топ же?се сол топ?а ?пай ?осылады.
4 – сайыс: «Асы? ойыны».Б?л ойынны? шарты тегіс жерге т?рт б?рышты сызы? сызады.Сол т?рт б?рышты ортасынан те? екіге б?леді. 1х1, 5м. М?лшерде. Асы? ататын орын белгілейді.
Ойыншы асы?ты д?л тигізіп сызы?тан шы?арса, оны алады да, са?а т?скен жерден ?айта атады. Егер оны? са?асы асы??а тимей кетсе, асы?ты келесі
ойыншы атады.
Ал енді сайыскерлерімізбен асы? ату ойынын бастаймыз. О?ушыларымыз?а ойынны? шарты т?сінікті болды. ?р топ ?анша асы? атып алса, сонша ?пай?а ие болады.
5 – сайыс: «Білектесу». Сайысымызды? келесі б?лімі «Білектесу» деп аталады. Б?л ойын к?ш сынасу ?шін ойналады. Бір столды? шетіне ?арама-?арсы отыр?ан екі ойыншы о? ?олдарыны? шынта?ын стол?а ?ояды да, біріні? ?олын бірі ала?андастыра мы?тап ?стайды.Сол жа?та?ы ?олдарын ?ркім ?зіні? о? жа? ?олты?ына ты?ып алады. Осылай ?стасып ал?ан екі палуан, ойын бастаушы белгі берісімен, шынта?тарын сол орынынан ?оз?амай, ?арсысында?ы палуанны? тіреулі ?олын шал?асынан т?сіруге ?мтылады. Білегі тайып жантай?ан палуан же?іледі. Б?л білек к?шіні? жетілуіне к?мектеседі.
Ойынды ?рі ?арай жал?астыру ?шін т?рт топты орта?а ша?ырайы?.Екі топтан бір-бір ойыншыдан шы?ып к?ш сынасады. Барлы? ойыншы т?гел ?атысады.
О?ушыларымыз осы ойынды ойнау ?шін орта?а 1-ші топты ша?ырамыз.Бізді? ойыншыларымыз ауыздарына 2 т?йір конфет салып алып мырым-мырым деп айтып отырады.Келесі топтан бір о?ушы шы?ып ?ай о?ушыны? аузында конфет бар екенін табуы керек. Тауып алса ?пай алады. топ кезекпен ойын?а шы?ады.
IV. ?она?тармен ойын ?ткізу.
«?шты – ?шты» ойыны ( Зарина мен Дильназ ?ткізеді)
V. Же?імпаздарды марапаттау.
VI. Саба?ты ?орытындылау.
М??гі толы ?аза?ымны? ??мыры
Сан асылды? ашылып т?р т??ыры
Кеше ?ана керексіз ?ып таста?ан
?ажап екен ?дебі мен ??рыбы
??рметті о?ушылар, ата-аналар, ?она?тар. Б?гінгі ашы? саба?ымызды ая?тамас б?рын батыр, жазушы, кеме?гер Бауыржан Момыш?лыны? ?лтты? ойындар жайлы айт?ан цитатасымен ая?та?ым келеді:
« Асы?, жасырынба?, жарыс, к?рес, а?с?йек ойнау – жастарды ептілікке, шеберлікке, айлакерлікке, мергендікке, шира?тылы??а, табандылы??а т?рбиелейді »
