Жаңа ақпарат Қазақ халқы ежелден ағаштың тұрмыста пайдалы дүние екенін біліп, оны қолданған. Күнделікті өмірлерінде түрлі бұйымдарды, ыдыстарды, тіпті музыкалық аспаптарды ағаштардан жасаған. Әрине, оларды өңдеп, тиісті пішінге келтіріп, сосын қолданысқа түсірген. Солардың бірқатарымен таныстырып өткенді жөн көріп отырмын. Бесік. Бесік – нəрестені бөлеуге арналған ағаш төсек. Бесікті Орталық Азия мен Кавказ, Үндістан, Қытай жерін мекендейтін халықтардың басым көпшілігі пайдаланады. Тек əр түрлі үлгіде жасалады. Бесік көшпелі өмір кешкен қазақ халқы арасына ертеден тараған. Қазақ бесікті қарағай, қайыңнан, көбіне талдан иіп жасайды. Мұндай бесік жеңіл, ықшам əрі берік, көшіп-қонуға ыңғайлы болады. Бесік баланың тазалығына өте қолайлы, өйткені арнайы орнатылатын түбек пен шүмек бала дəретін жайылдырмайды. Түбектің түбіне күл салып, жиі-жиі ауыстырып отырады. Сандық. Сандық – киіз үйдің ағаш жиһаздарының бірі. Оған киім-кешек, асыл бұйымдар салынады. Қазақ шеберлері сандықты кайың, қаратал ағашының сүрегінен жасаған. Сыртынан көркем етіп темір, мыс жапсырмамен, қатырма ою-өрнектермен безендіріледі. Сандықтардың тұрмыста қолданылуына қарай көлемі де əртүрлі. Кіші сандықтар 30-60 см болса, үлкендері 60-120 см-ге дейін жетеді. Сандықтар кілттенеді, не сыртынан құлып салынатын етіп жасалады. Домбыра. Домбыра – қазақ халқының ең кең тараған екі ішекті, көп пернелі музыкалық аспабы. Ол – қазақтар өмірінде маңызды орын алатын,өзіндік музыкалық сипаты бар аспап. Алғаш эпикалық дəстүр шеңберінде жыр, толғау, термелерді сүйемелдеуге қолданылған домбыра, кейін аспаптық шығарма – күй жанрының қалыптасуына ықпал еткен. Қазіргі кезде домбыра жеке əнді сүйемелдеуге, күй тартуға, халықтық-фольклорлық музыкада, классикалық шығармаларды орындауға қолданылатын, мүмкіндігі кең музыкалық аспап болып табылады. Назарларыңа осы заттардың суреттерін ұсынғым келіп отыр: Міне, осы сынды қазақ халқының үйінде ағаштан жасалған бұйымдар өте көп. Мәселен, ожау, асадал, қобыз, күбі, келі мен келсап, т.б. Бұның барлығы аса төзімділік пен күшті ептілікті қажет етеді. Сондай-ақ міндетті түрде жалқауланбау керек. Сол кезде барлық бұйымның жасалуын үйреніп, үйді жиһазға толтыруға болады. Тапсырма. Кластер жасау. Оқушылар 2 топқа бөлінеді. Әр топ бір-бір ағаштан жасалған бұйымға сипаттама жасап, кластер құрады. Оны сыныптың алдында қорғайды.
Дескриптор бағалау: 2 жұлдыз, 1 тілек
«Қазына іздеу» әдісі: Ортаға ағаштан жасалған түрлі музыкалық аспаптардың аттары жазылған қиындылар тасталады. Оқушылар соның ішінен қазақтың ұлттық аспаптарының аттары жазылған қағаздарды тауып, сандықшаға салады. «Ойымды жaлға» әдісі aрқылы өткен сaбақты еске түсіреді. ПОПС 1-сөйлем. Менің ойымшa, бүгінгі сабақтың құндылығы... 2-сөйлем. Оның себебін мен былай түсіндіремін... 3-сөйлем. Осыған байланысты... деген шешімге келдім. |