Кәсіпкерлік

Кәсіпкерлік

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларды болашақта лайықты өмір деңгейіне көтерілу үшін кәсіпкерлікке үйрету.

Өндірушілер

Жер

(Ресурс)

ЭКОНОМИКА ҚАЗЫНАСЫ

Экономикалық игіліктерді өндіруде пайдаланылатын табиғи ресурстардың барлық түрі .

ЭКОНОМИКА ҚОРЫ

Адамдар өз күштерін ұлғайту және өздеріне қажет игіліктерді даярлау мүмкіндіктерін кеңейту үшін табиғат ресурстарынан құрылған барша өндірістік-техникалық аппарат

Капитал

ЕҢБЕК - ӨМІР ӨРІСІ

Адамдардың физикалық және ақыл-ой мүмкіндіктерін, сол сияқты жұмысқа үйрену және тәжірибе жинақтау нәтижесінде табылған машықтарды қолдану арқылы тауар өндіру және қызмет көрсету.

Еңбек

Кәсіпкерлік, бизнес - іскерлік қызмет.

“ Әлдекім ойластырып , қолға алған іс”

Адамдардың өндірісті ұйымдастыра білу шеберлігінен тұратын қызмет.

Мақсаты – пайда табу.

Кәсіпкер – өз ісін ұйымдастыратын, пайда табу жолында басын қатерге, тәуекелге тігіп, мойнына жауапкершілік алып жұмыс істейтін адам.

Ұйымдастыру

Өндіріс

Еңбек

Өндіріс

фактор

фактор

Жер

лары

лары

Капитал

Тауарлар

Қызмет көрсету

Кәсіпорын

(фирма)

Кәсіпкер

Пайда табу

Өндірістік шығын

Кәсіпкерге тән қасиеттер

• Білімділік. Біліктілік. Сенімділік. Адалдық,

• Жауапкершілік. Нағыз кәсіпкер өз қылығына ақшасымен, мүлкімен жауапты болады.

3 . Сыйластық. Іскерлік қарым-қатынас әдебін сақтау керек.

• Сабырлылық пен қанағатшылдық. Тиісті шекті сақтау және көре білу, өзінің ырықсыз тілектері мен ұмтылыстарын басқара білу.

• Мінез-құлық мәдениеті. Іскерлік қарым-қатынастардың ережелерін білу, оны сақтау.

• Табандылық.

• Уақытты пайдалана білу. «Уақыт-ақша» деген сөзді бизнесмен өз мәнінде түсінуі керек.

• Тәуекелділік. Бәсекелестік таныта алу.

Кәсіпкерліктің түрлері

Көлемі жағынан:

• Шағын бизнес. (құрамы 50 адамға дейінгі заңды тұлға).
• Орта бизнес. (50 адамнан жоғары мемлекет аумағында құрылған кәсіпкерлік).
• Ірі бизнес. ( бірнеше кәсіпорындарды біріктірген, әлемдік деңгейдегі кәсіпкерлік).

Атқаратын қызметіне қарай:

1. Өндірістік кәсіпкерлік.

2. Коммерциялық кәсіпкерлік.

3. Қаржылық кәсіпкерлік.

4. Кеңестік кәсіпкерлік.

Өндірістік кәсіпкерлік.

Өндірістік кәсіпкерлік – бұл тауар өндіру және қызмет көрсетумен байланысты кәсіпкерлік. 

Өндірістік кәсіпкерлік істі кәсіпкерлік істердің алдыңғы, жетекші түрі деп атауға болады. Бұл жерде өнім, тауар өндіру, жұмыс атқару, қызмет көрсету жүзеге асырылады, белгілі рухани байлықтар жасалады.

Коммерциялық кәсіпкерлік.

“ Коммерция” латын сөзінен аударғанда “сауда” мағынасын береді. Олай болса коммерциялық кәсіпкерлік – пайда және табыс алуға бағытталған сауда-делдалдық, сауда-дайындық жұмыстарының жиынтығы.

Отандық экономикада кәсіпкерліктің кең тараған түрі. Бұны көптеген себептермен түсіндіруге болады. Негізгілері: коммерциялық кәсіпорынның пайдасының жоғары болуы; жылдам қайтарымдылығы; жүзеге асыру прпоцесінің оңайлығы; басқару жүйесінің жеңілдігі, тиімділігі.

Қаржылық кәсіпкерлік.

Қаржылық кәсіпкерлік — коммерциялық кәсіпкерліктің бір түрі болып табылады, сату-сатып алудың объектісі валюта, бағалы қағаздар болып табылады

Оларға қатысушылар:

- коммерциялық банктер;

- қор биржалары;

- кейбір кәсіпорындар мен ұйымдар;

- кәсіпкерлер және жеке тұлғалар .

Кеңестік кәсіпкерлік .

  «Консультант» - латын сөзі, «кеңес беруші» деген мағынаны білдіреді. Бұл сөзді нақты бағытта, өз мамандығы бойынша кеңес беретін іскер-маман деп түсіну керек.

- Адвокаттық, заңгерлік контора

• Нотариус (нотариалдық контора)

- Кеңестік жекеменшік емхана

Өнеркәсібі дамыған, нарықты экономикадағы мемлекеттерде консультативтік қызметтің тиімділігі жаңа қондырғы немесе алдыңғы қатарлы технология сатып алудан кем емес.

Ұйымдастыру формалары

Кәсіпкерліктің ұйымдастыру формаларына :

• Ұжымдық-құқықтық .

2. Ұжымдық-экономикалық кәсіпкерліктер жатады. 

Ұжымдық-құқықтық кәсіпкерлік: жеке кәсіпкерлік, серіктестік, акционерлік қоғамды біріктіреді.  

Жеке кәсіпкерлік ( дербес иелік) – бұл бір адамның немесе бір жанұяның кәсіпкерлікпен айналысуы. 

Серіктестер – екі немесе бірнеше меншік иесі иелік ететін кәсіпорын. Олар өз капиталдарын қосады және әрбір мүше өзінің капиталымен жеке жауап береді.

Түрлері:

1. Шексіз жауапкершілікті серіктестер

2. Командитті (сенімге негізделген) серіктестер

3. Жауапкершілігі шектелген серіктестер.

Акционерлік қоғам – бұл жарғылық капиталы белгілі бір үлестерге (акцияларға) бөлінген, заңды тұлға құқығы бар кәсіпорын. Акционерлік қоғам ашық және жабық болып екіге бөлінеді. Ашық акционерлік қоғам өз акцияларын ашық сатуға және басылымдарда акциялардың құнын жариялауға құқылы. Жабық акционерлік қоғамда акциялары құрылтайшылары арасында астыртын бөлінеді, акциялардың құны басылымдарда жарияланбайтын акционерлік қоғамның түрі.  

Акция – бұл иесіне акционерлік қоғам капиталындағы белгілі бір үлеске құқық беретін құнды қағаз.

АКЦИОНЕР – акция иесі

Ұжымдық-экономикалық кәсіпкерлік формалары: 

1. Концерн – көп салалы іс-әрекетпен ерекшеленетін өнеркәсіп саласындағы корпорацияның кең тараған формасы. 

2. Ассоциация – экономикалық дербес кәсіпорындардың ерікті бірлестігі.  Ассоциацияның негізгі мақсаты ғылыми-техникалық, өндірістік,  экономикалық және әлеуметтік міндеттерді бірігіп шешу. 

3. Консорциум – ірі қаржы операцияларын істеу үшін біріккен кәсіпкерлердің бірлестігі. 

4. Синдикат – бір саланың кәсіпкерлерін тауар сатуға біріктіру.

  5. Картель – тауар, қызмет көрсету бағасы, нарық аудандарын бөлу, өндіріс мөлшері, патент айырбастау жөнінде келісім. 

6. Трест – белгілі бір тауарды өндіру бойынша белгілі бір түрдегі монополисттік бірлестік. 

Кәсіптің көзін тапқан, байлықтың өзін табады

Адам - өз өмірінің суретшісі. Ол өмірді сырлап бояуға, оған ажар, түр беруге, оны әшекейлеп өрнектеуге еңбек етеді.

Баубек Бұлқышев.

Әрекет етудегі мақсатқа адам ең алдымен өзін-өзі жетілдіру... арқылы жетеді.

Әл-Фараби

Егер ісім өнсін десең – ретін тап.

А. Құнанбаев

Кісі танымақ болсаң - ісіне қара.

Ж. Баласағұни

Қызылордалық жас кәсіпкердің мақсаты айқын

Қызылордалық белсенді кәсіпкер Ақтолқын Баймаханова өз бизнесін 2007 жылы бастады. Бизнестегі қадамын небәрі 20 жасында бастаған кәсіпкер бүгінде табысты кәсіппен айналысып қана қоймай, сол бизнесті дамытуға да күш салып келеді. 8 жылдан бері нан өнімдерін шығарумен айналысып келе жатқан ол, 2013 жылы өз бизнесін кеңейту үшін, «ТемірБанк» АҚ несие рәсімдейді. «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасы аясында Ақтолқын алған несиесінің 7% мемлекет есебінен субсидиялауға қол жеткізді. Ақтолқын Баймаханова осы несие арқылы өндіріс көлемін арттырып, өнім түрлерін көбейтті. Сондай ақ, «БЖК 2020» бағдарламасына қатысу арқылы ол жаңа кәсіппен айналысуға мүмкіндік алды. Жеке кәсіпкер қаларалық жолаушылар тасымалымен айналысу үшін қажетті микроавтобус сатып алды.

Ақтолқын Баймаханованы жан-жақты кәсіпкер десе де болады. Білімін шыңдаудан тайынбаған ол үнемі түрлі байқауларға қатысады, мақалалар мен түрлі тақырыпта баяндамалар жасайды. Тренинг, шеберлік-сыныптарына қатысады. Жас бизнес-леди, сондай-ақ, «Бәйтерек» Холдингінің еншілес ұйымы - «Даму» қорының кәсіпкерлердің өрісін кеңейтуге бағытталған барлық оқыту жобаларына қатысып келеді. Атап айтқанда, «Бизнес Кеңесші», «Жас кәсіпкерлер мектебі», «Бизнес кеңесші - 2» сияқты оқыту семинарларының және Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы жанынан ұйымдастырылатын оқыту жобаларының тұрақты қатысушысы. Соның нәтижесінде, жеке кәсіпкер «Жас кәсіпкерлер мектебі» жобасына да қатысып, өзінің балшық пен моншақтан әшекей бұйымдар жасау жобасын облыс бойынша сәтті қорғап, жеңімпаз атанды. Жобаның жеңімпазы ретінде Алматы қаласында өткен «KazFranch - 2014» франчайзинг жәрмеңкесі мен «Даму» Қоры ұйымдастырған «ЖКМ» жобасына тегін қатысты. Қазіргі таңда Ақтолқын «Іскерлік байланыстар» жобасында оқудан өтіп, бизнесінің дамуына мүмкіндіктер ашатын шетелдік іс-тәжірибелік сапарға да баруды жоспарлап отыр. Жас бизнес-ледидің сөзінше, өмірде ең маңыздысы өз мақсатыңды білу және соны жүзеге асыруға талпыну болып табылады. – Мақсатсыз адам – желкенсіз кеме секілді, мақсатсыз алға ұмтылудың соңы - кедергілерге ұшыратады,- дейді Ақтолқын

Айман Бисенова:

«Бізге мүмкіндік беріңіздерші»

Біздің қоғамда мүмкіндігі шектеулі жандарға өте қиын екендігі жайлы көп айтылады. Не тұрғын үй, көше, мемлекеттік мекеме, не көлік мүгедектігі бар адамдардың толыққанды өміріне   бейімделмеген. Алайда, олар әлеуметтендіруге мұқтаж әрі қолынан келетін жұмысты атқарғысы келеді. Қызылорда облысы, Арал қаласында туған Бисенова Айман Бақытқызы кез-келген адам ешқандай физикалық жағдайына қарамастан кәсіпкер бола алатындығын көрсетті. Егер ынта мен ерік болса идеяны іске асыруға болатындығын дәлелдей білді. 

- Мен 11 жасқа толғанда қайғылы жағдайға душар болдым. Омыртқаларымның сынып, жұлыным зақымдалу салдарынан І-топ мүгедегі болып үйде отырып қалдым.  Әрі қарай білімімді үйде жалғастыруға тура келді. Үйде оқығанда мектептегідей толық білім ала-алмағандықтан, әрі қарай өзім ізденіп, ағылшын тілі және компьютер курстарын бітірдім.

             2003-2005 жылдар аралығында Арал ауданында «Арал теңізі» қоғам бірлестігінде «Ерікті» болып, шет елдіктермен жұмыс жасадым. Сол жылдар аралығында көптеген шет ел азаматтарымен танысып, жақсы араласып, ағылшын тілін еркін меңгеріп алдым. Қазіргі таңда Сан Франциско, Лондон, Нью Иорк, Париж қалаларында тұратын достарыммен ғаламтор, ұялы телефондар арқылы хабарласып отырамын, -дейді ол. 2006 жылы Айман «Арал қаласы бойынша мүмкіндігі шектеулі мүгедектерді қорғау және қолдау» қоғамдық ұйымын құрады. Оның негізгі мақсаты мүмкіндігі шектеулі жандардың басын қосып, олардың мәселесін жариялау мен шешілуіне атсалысу және мүдделерін қорғау болған. Қоғам базасында сұлулық сайыстарын, жаңа жылдық кештер өткізген. Айман мен оның жақтастары жыл сайын жаңа жыл алдында балалар үйі тәрбиеленушілеріне сыйлықтар табыстайды.  

• 2009 жылы  үйдің бір бөлмесіне аралас заттар сату дүкенін аштым. Біздің отбасы көпбалалы, сондықтан қосымша табыс еш кедергі етпейді.  2011 жылы «Даму» қоры 3 те 1 Samsung SCX-4300 принтерін сыйға берген болатын, сол принтердің арқасында мен дүкеніме қосымша ксерокопия, сканерлеу және қағаз басумен айналыстым. І-ші байқауда мен келешек дүкеніме қосымша компьютерлік қызмет көрсетумен айналысуды ойға ала отыра, жобамды «Даму» қорына ұсынып, ноутбук пен түрлі-түсті 3 те 1 принтерін ұтып алдым. ІІ-ші байқауда термо аппаратын ұтып алдым. 

Қазіргі таңда қағаздар жазу, сканерлеу, фото шығару, ксерокс басу, тоқу және мекемелердің мақалаларын қазақшадан орысшаға, студенттердің сабақтарын қазақшадан ағылшыншаға аударумен айналысып отырмын. Қосымша балаларды да ағылшын тілінен оқытамын және заң жағынан да кеңестер беремін,- дейді Айман.

Айман өте талапкер адам. Ол жоғары білім алуды қатты аңсаған әрі өз мақсаты жолында бар ынтасымен берілді: 2006 жылы Айман заңгер дипломын алады. Бұл бағытта білімді меңгеруі қоғамдық бірлестікті тіркеуде және мүгедектер мүддесін қорғауда септігін тигізді. - 2013 жылы мен жаңа бизнес жоспарды әзірлеп шықтым. Бірінші байқаудағы жеңісімнен кейінгі жетістіктер мен нәтижелерімді жазып шықтым. Әділ қазыға менің белсенді жұмыс істеп жатқандығым ұнаған болуы керек, ақыр соңында маған көмектесіп, суреттерді CD, ыдысқа, футболкаға, бас киімге басатын термоаппарат алып берді, -дейді Айман

Тәтті арман

« Fortune cookies» — бар ынтамен жасалған печенье.  Аңыз бойынша бұл тәтті тағамның отаны – Қытай. Қытайлық эмигранттармен ол АҚШ-қа «көшіп кеткен». Бүгінде америкалық кәсіпкерлер мұндай печеньелерді маркетингтік компанияларда қолдана бастады. Алуа Бердіқұлова да мұндай азықпен Құрама Штаттарында танысқан.  - 2007 жылы АҚШ-та қытай мейремханасының бірінде десерт орнына маған fortune cookies алып келді. Бұл идеяның өзі маған қатты ұнады. Бұдан асқан кереметті бұрын көрмегем, - дейді Алуа. 

Қазақстанға келгеннен кейін Алуа экономист болып жұмысын жалғастыра берді, бірақ бұл идея ойынан шықпай жүріп алды. Бірақ ол идеяны қалай жүзеге асыру керектігін білмеді, түк өнбейтін шығар деген қорқыныш та жібермеді. Бизнесті ұйымдастыру, жүргізу, дамыту сияқты сұрақтарға ол ешқандай жауап та білмейтін еді.  - Мен қашанда қолымнан көп нәрсе келеді деп сезетінмін. Кеңседегі жұмыс әрекеттердің еркіндігін шектейді. Маған қашан да еркіндік жетіспейтін. Идея болды. Мен Қазақстан нарығын үйренуді бастадым, содан мұндай өнімнің бізде жоқ екендігіне көзім жетті.  Бұл өз ісімді бастауға үлкен түрткі болды. Ең қиыны өтініш жазып, жұмыстан шығу болды. Мен өзіммен бірдей көзқарастағы – Шаризатты тауып алып, жолым болды.    Алуа мен Шаризат печеньені дайындау құралына Қытайға тапсырыс берді. Жалға ғимарат іздеу, қызметкерлерді іріктеу, рецепті тестілеу біраз уақыт алды. 2013 жылдың жазында «Fortune cookies» Қазақстан нарығында жұмысын бастады. Бүгінде компания Алматыдағы бірнеше мейрамханалар мен дүкендерде бар.   

Бүгінде біздің командамыз 5 адамнан тұрады. Шағын ғана кәсібіміздің жақсы дамып келе жатқанын айтуға болады. Өз күшімізді Қазақстанның басқа да қалаларында сынап көрсек деген жоспар бар

Әр адамның бойында құрылысшының күші бар, сол күш жер бетін тағы да үлкен ғажайыптармен байыту үшін, оның дамуына, гүлденуіне ықпал етіп, ерік беру керек.

М. Горький

Кәсіпкерлікті қолдау

ҚР кәсіпкерлік туралы заңы - 1992 жылы қабылданды.

« Даму » қоры – 1997 жылы тамыз айында құрылды.

Шағын және орта кәсіпкерлік – мемлекет экономикасының тірегі.

«Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 13 сәуірдегі № 301 Қаулысы бойынша бекітілді

Бағдарламаның бағыты:

1. Жаңа бизнес бастамаларды қолдау

2. Кәсіпкерлік секторды сауықтыру

3. Экспортқа бағдарланған өндірістерді қолдау

Іске асыру мерзімі

2010 - 2020 жылдар

Сабақты бекіту

« Даму қоры » грантын ұтып алу үшін бизнес- жоба құрастыру.

«Менің болашақ бизнесім».

Ең керемет мамандық бар кәсіпкер, Кәсіпкерге Жаратушы нәсіп бер. Армандарды айналдырған шындыққа, Кәсіпкердей мықты болып өсіңдер.

Үлес қосқан мына үлкен ғаламға, Қазынаны еселеген адам да, Жолын тапқан сан тараулы заманда, Кәсіпкерлер аман болсын әманда.

“ Алға қарайтын кез келді, іске кірісер кез келді. Ерік-жігерімізді танытатын кез келді. Өмірімізді өзгертетін кез келді ! “

Н. Ә. Назарбаев.

Үйге тапсырма

« Кәсіптің көзін тапқан- байлықтың өзін табады. »

Эссе жазу.

Ұнады,қызықты болды

Тағы да үйренгім келеді

Ұнамады