Маталар Түрлері

Маталар Түрлері

Қазақтар түсінігінде, бұл сөздің мағынасын жұмсақ түкті барқыт, жібек мата. «Қазақ әйелдерінің үстінде масаты ма, жібек пе, шағи ма.әйтеуір, бәрі жарық-жұрық етеді.»(С.Шарипов, Шығ.). Бір сөздікте бұл сөздің төркінін араб тіліне апарып тірейді де, мағынасын – «түгі құбылып, тұрған барқыт тәрізді мата» деп түсіндіріледі. (Раб.-рус.сл., 1, 1970, 85.). Бұл ретте біз К.К.Юдахин сөздігін қолдаймыз. Онда «машаты» сөзін иран сөзі екендігін белгілейді де, «килем» сөзін қарауды нұсқайды. Нұсқаған беттен «машаты килем» тіркесін көреміз де оның тұсындағы аудармасы – мешхедский ковер делінген (К.Юд., КРС№, 1965, 386,520). Енді осныдай ой елегінен өткізсек, біздің «масаты» тұлғасында қолданылып жүргеніміз дыбыстық өзгерістерден өткен Иран жеріндегі Мешхед қаласы болмақ. Демек сол қаладан жасалып шыққан кілем, маталардың алдында Мшхед сөзі қосылып, кейін келе біздің тілімізде «масат – масаты кілем» немесе «масаты» күйінде қалыптасып кеткен. Осы себептен де оның араб емес, парсы сөзі екендігіне күман келтіре алмаймыз. Ә.Нұрмағанбетов. Бес жүз бес сөз. А., 1994. 203б).

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Маталар Түрлері»

Пән; Технология.

Мерзімі;

Сыныбы; 5 сынып

Тақырып; Мата жасау технологиясы

Мақсаты; Мата туралы түсініктерін қалыптастыру.

Білімділік; Матаның оң,терісін,арқау жібі мен негізгі жібін анықтау жолын үйрету

Тәрбиелік; әдемілікке,үнемділікке,ұқыптылыққа,өз беттерімен жұмыс жасай білуге тәрбиелеу.

Дамытушылық; ; есте сақтау қабілетін,шыдамдылық пен белсенділік қабілеттенрін дамыту

Құрал-жабыдықтар,көрнекі құралдар; түрлі-түсті қағаз,қайшы,сызғыш,карандаш,оқулық,дәптер.

Сабақ түрі; теориялық,сарамандық жұмыс

Әдіс-тәсілдер; топтық жұмыс,сұрақ- жауап ,түсіндіру

Сабақ барысы; І.Ұйымдастыру бөлімі. 1.Оқушыларды түгендеу.

2.Өткен тақырыпты қайталау

3.Оқушы құрал-жабдықтарын тексеру.

ІІ.Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Табиғи мата табиғи жолмен алынған талшықтардандан жасалады.

Мата дайындау процесі-талшықтың жіп иретін фабрикаға түскеннен бастап,дайын өнімді қоймаға

жеткізгенге дейінгі просецті шартты түрде үш кезеңге бөлінеді:иру,тоқымашылық,өңдеу.

Иіру- бұл бөлек-бөлек қысқа талшықтардан тұтас жіп алу процесі.Бұл процес жіп иіру мәшинелерінде жүреді және бірнеше операциялардан тұрады.

Сонымен қатар жіпті қолмен иіруге де болады.Ол үшін ұршықты пайдаланады.Ұршық-жүннен шүйкелеп жіп иіруге арналған жеңіл аспап.

Талшықтардың матаға айналуы.Жіп иіру фабрикасына тай-тай болып нығыздалып түскен талшықты арнайы қопсытатын және түтетін мәшинелерде,қопсытып түтеді.Олар осы жерде шөп-шаламнан тазартылады.Талшық түтетін мәшинеден оралатын жайғақ(рулон) түрінде шығады.

Келесі операция –түту немесе тарау.Жайғақты жіңішке металл инемен қапталған төсемнің арасына

салады.Таралған жайғақ таспаға айналады.

Арнайы машинелерде таспаны тегістейді,ал тегістейтін,есетін мәшинелерде шамалы ширатып созба алады.

Жіп иіретін мәшинелерде созбаны одан әрі созып ширатады.Алынған иірім жіптісобық немесе иіршік етіп орайды.

Тоқыма фабрикаларында иірімжіптерден тігін жіптері,трикотаж бұйымдары,мата және беймата дайындалады.

Бойлық(негізгі жіп) және көлденең(арқау жіп) жіптерді өру арқылы мата алынады.Бойлық жіп матаны бойлай жатады.Ол біршама берік,тегіс және жұқа болып келеді.Созғанда өзінің ұзындығын сақтайды.

Көлденең жіп салыстырмалы түрде-жуандау,қысқа және үлпілдек.Созғанда өзінің ұзындығын өзгертеді,яғыни созылады. Тоқыма білдігінен шыққан мата сұрып деп аталады. Сұрып маталарды одан әрі жақсарту,өңдеу үшін өңдеу цехтарына жібереді.Ол жерде ағартады,бояйды,суреттер салады.

Матаның екі жағы болады:өң (беткі)жағы және терістеме жағы.

Матаның өңі мен терістеме жағы суретіне,жылтырлығына,түгіне,таза өңделуіне қарай ажыратылады.Матаның қасиеті арқау жіп бойлық жіптіқалай қиып өтетініне қарай анықталады.Мата дайындалатын тоқыма жіп өрімдері әртүрлі болады.Ең қарапайымы-кенеп,саржа,сәтен маталарының өрімдері.

Сарамандық жұмыс:

ІІІ.Жаңа сабақты қорытындылау.Сұрақтар қою.1.Мата неден жасалады? 2.Матадағы негізгі жіп бағытын қала анықтайды? 3.Иірімжіп және иіру дегенді қалай түсінесіңдер? 4.Матаның терістеме және өң жағын қалай ажыратады? Жұмыстарын тексеріп бағалау.

ІҮ.Үйге тапсырма беру.Тоқыма өрімдерін аяқтап келу.

Предмет: Технология (девочки)

Категория: Планирование

Целевая аудитория: 5 класс.
Урок соответствует ФГОС

Скачать
Маталар Түрлері

Автор: Молдагалиева Ляззат Жарылгасовна

Дата: 15.04.2017

Номер свидетельства: 409380

Похожие файлы

То?ыма ай?аспаларыны? т?рлері

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(53) "То?ыма ай?аспаларыны? т?рлері "
    ["seo_title"] => string(32) "tok-yma-aik-aspalarynyn-turlieri"
    ["file_id"] => string(6) "206104"
    ["category_seo"] => string(12) "tehnologiyad"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1430113766"
  }
}

Матаны? т?рлері.

object(ArrayObject)#873 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(29) "Матаны? т?рлері. "
    ["seo_title"] => string(16) "matanyn-turlieri"
    ["file_id"] => string(6) "154526"
    ["category_seo"] => string(12) "tehnologiyad"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "planirovanie"
    ["date"] => string(10) "1421165114"
  }
}

«То?ыма ай?аспаны? т?рлері» саба?ы

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(60) "«То?ыма ай?аспаны? т?рлері» саба?ы"
    ["seo_title"] => string(30) "tokymaaikaspanynturlierisabagy"
    ["file_id"] => string(6) "296500"
    ["category_seo"] => string(12) "tehnologiyad"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1456037896"
  }
}

Мата түрлері, олардың алыну жолдары.

object(ArrayObject)#873 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(66) "Мата түрлері, олардың алыну жолдары."
    ["seo_title"] => string(36) "mata_turlieri_olardyn_alynu_zholdary"
    ["file_id"] => string(6) "363672"
    ["category_seo"] => string(16) "nachalniyeKlassi"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1480393715"
  }
}

Химиялы? талшы?тардан то?ыл?ан маталар. Зертханалы?-сараманды? ж?мыс..

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(125) "Химиялы? талшы?тардан то?ыл?ан маталар. Зертханалы?-сараманды? ж?мыс.. "
    ["seo_title"] => string(77) "khimiialyk-talshyk-tardan-tok-ylg-an-matalar-ziertkhanalyk-saramandyk-zhu-mys"
    ["file_id"] => string(6) "172204"
    ["category_seo"] => string(12) "tehnologiyam"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1423766154"
  }
}

Просмотр содержимого документа «Маталар Түрлері»

Похожие файлы

Полезное для учителя

Просмотр содержимого документа
«Маталар Түрлері»