Сынып - 8 «Ә»
Сабақ мақсаты: Сөйлемнің бірыңғай мүшелері.
Сабақтың мақсаты: білімділік – Сөйлемнің бірыңғай мүшелері жайында
жан-жақты толық мағлұмат беру;
тәрбиелік – сөйлеу мәдениетін қалыптастыру,
эстетикалық тәрбие беру;
дамытушылық- өз пікірін айтуға төселдіру,
танымын кеңейту,ойлау қабілетін арттыру.
Сабақтың эпиграфы:Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті:
ыстық қайрат,нұрлы ақыл,жылы жүрек.
Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру
(психологиялық дайындық)
Аспан көгінде күн болсаңдар адамдарға қандай жылы
сөздер сыйлар едіңдер?
кішілік,жарқындық, мейірімділік,сұлулық,жылулық,сергектік, кісілік
-Балалар, кім айтады қазір жылдың қай мезгілі?
-Алдымызда қандай мерекелер келе жатыр?
-Биыл Тәуелсіздігімізге неше жыл?
- Республикамыздың астанасы қай қала?
- Астана туралы не білесіңдер?
Бүгін біз Астана – бас қаламызға саяхат жасамақпыз.
Астанада қандай көрікті жерлері бар?
«Хан-Шатыр» ойын-сауық орталығы, Бейбітшілік және Келісім сарайы,
«Думан» сауық орталығы, «Бәйтерек» монументі т.б.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. 2. Қызығушылықты ояту.
«Хан-Шатыр» ойын-сауық орталығы «Кубизм» әдісі бойынша
- Балалар, біз қандай тарауды өтіп жатырмыз?
- Синтаксис қазақ тілінің қай бағыттарын зерттейді?
- Сөйлем дегеніміз не?
-Сөйлем мүшелері дегеніміз не?
-Бастауыш дегеніміз не?
-Баяндауыш дегеніміз қандай мүше?
-Толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш дегеніміз не?
- Айқындауыш дегеніміз не?
- Оңашаланған және қосарлы айқындауыш дегеніміз не?
Олай болса, балалар, біздер бүгін сөйлемнің тағы бір түрімен танысамыз.
ІІІ. Бейбітшілік және Келісім сарайы.
Жаңа сабақ. «Ой ашу» Жаңа тақырыппен танысамыз.
Сабақтың эпиграфын талдау арқылы жаңа тақырып ашу.
Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті: ыстық қайрат,нұрлы ақыл,жылы жүрек.
Оқушыларға жаңа тақырыптың мақсатын қойғызу.
Сөйлемнің бірыңғай мүшелері жайында толық мағлұмат алу;
Мәдениетті сөйлеуге дағдылану;
Өз пікірін ашық айтуға, ойлау қабілетін тереңдетуге талпыну;
Бейнебаяннан жаңа тақырып тыңдалады, оқушылар оқулықтарынан жаңа тақырыпты оқып, постер қорғайды.
Бірыңғай мүшелер:
І топ
Сөйлемнің бірыңғай мүшелері- сұраулары мен қызметі ортақ болып, сөйлемнің бір ғана мүшесімен байланысатын кемінде екі сөзден тұратын мүше.
III топ
Түрі
жалғаулық
мысалы
ыңғайлас
да, де, та, те, және, әрі, мен, бен, пен
Ол өте керемет және байсалды жігіт.
қарсылық
Бірақ, алайда, әйткенмен
Біз сыртқа шығайық, бірақ ұзап кетпейік.
талғаулы
я, не, немесе, әлде
Ол- сенің я ағаң, я інің.
кезектес
бірде, біресе, кейде
Бекжан бірде кітапқа, бірде сағатқа қарайды.
ІІ-топ
Сөйлем мүшесі
мысалы
Б.бастауыш
Бейсен,Шымырбек, Қали құлаған жерді аршып жатыр.
Б.баяндауыш
Дала боран, жел дүрілдейді, ысқырады.
Б.толықтауыш
Тау мен тасты су бұзар.
Б.анықтауыш
Дала қызыл, сары, жасыл түстермен құлпырып тұр.
Б. пысықтау
Ол хатты асықпай, баппен, жақсылап тағы бір оқып шықты.
ІҮ. «Думан» сауық орталығы, «Таныстыру» ойыны
Әркім өзінің көршісін таныстыру керек.
Сөйлем ішінде бірыңғай мүше болуы шарт.
V.«Бәйтерек» монументі Оқулықпен жұмыс. 129 - жаттығу.
Сөйлемнің бірыңғай мүшелерін тауып, астын сызу.
128 - жаттығу.
Қалың елім қазағым қайран жұртым,
Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың.
Жақсы менен жаманды айырмадың,
Бірі қан бірі май боп енді екі ұртың.
.Асау Терек долданып буырқанып,
Тауды бұзып жол салған тасты жарып.
Арыстанның жалындай бұйра толқын
Айдаһардай бүктеліп жүз толғанып. (Абай)
Шалқыған біздің жақтың көлдері бар,
Ағашты биік таулы жерлері бар.
Өзен су көлдер жайлап, тау қыстайтын
Меймандос берекелі елдері бар. (С.Сейфуллин)
VI. «Мега» орталығы. Сұрақтар: Ойлан,тап:
Деректі зат есімдерді үш тілде аудару.
1. Тақтада із қалады - (бор)
2. Майлы сүтті ұзақ қайнату арқылы жасалатын ақшыл қою сүт тағамы-(ірімшік)
3.Әдет-ғұрып, салт-дәстүрдің көрінісі- (рәсім)
4. Қайнап тұрған су- (ыстық)
5. Сөздің басында келмейтін әріп- (ң әріпі)
6. Оқымысты,ғұлама - (ғалым)
7. Ақшақардың аттасы- (аяз ата)
8. Ай сөзінің соңында келетін әріп?- (-й әріпі)
9. Құстың үлпілдеген жұмсақ жүні- ( мамық)
10. Бір шатырдың астында төрт батыр- ( үстел)
11. Сөзге шебер, тілге жүйрік адам- (шешен)
12. Ауырған адамды емдейтін жер қалай аталады?-( емхана)
13. Ешкінің төлі- ( лақ)
14. Шарты мен сұрағы бар кішкене әңгіме- (есеп)
15. Бокс үшін алаң- (ринг)
VII. «Оқушылар» сарайы.
Бірыңғай мүшелерді пайдалана отырып,
«Сабақ үстінде» деген тақырыпқа эссе жазу.
VIII. «Тәуелсіздік» сарайы. Бекіту кезеңі.
Ойды жинақтау мақсатында оқушыларға сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің негізгі белгілерін анықтау тапсырылады. «Топтастыру» әдісі бойынша.
Сұрақтар:
- Сабақта нені өттік?
- Сабақтың мақсатына жеттік пе?
- Бірыңғай сөйлем мүшелері деген не?
- Оның өзіндік қандай ерекшеліктері бар?
ІХ.Оқушылар сарайы. Үйге тапсырма:
§34 Бірыңғай сөйлем мүшелері
«Менің Қазақстаным» атты бірыңғай мүшелерді кірістіре отырып шығарма жазу.
Х.Кері байланыс орнату: Бүгінгі сабақтан алған әсерлерін
түстер арқылы көрсету.
Қызыл түс: Жаңа сабаққа көңілім толды.
Сары түс: Бүгінгі сабақ сезіміме әсер етті.
Жасыл түс: Сабақтан жаңа идеяларды байқадым.
XI. Бағалау:
Сұрақтар:
