"Оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамыту"

Шиелі ауданы

№142 орта мектеп

Тақырыбы: Оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамыту

Орындаған: Дүйсенбаева Айжамал Зинадинқызы

2015-2016 оқу жылы

Тақырыбы: Оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамыту

Мақсаты: Ұлттық құндылықтарды баланың бойына сіңіру арқылы оның жан- жақты

дамуына, өз пікірі мен ойын ашық жеткізе білуіне, шығармашылық әлеуетін толық

іске асыруына ықпал ету.

Міндеті: 1. Шығармашылық ізденістер ,тапсырмалар арқылы оқушылардың

қызығушылығын арттыру.

2. Оқушылардың алған білімдерін,дағдыларын келешектегі өмірлерінде қолдана

алуларына көздерін жеткізу.

3. Оқушылардың істейтін жұмысының мақсатын айқын түсінуі, жұмысты өз еркімен,

қалауымен орындауы.

4. Тіл ұстарту сабақтары оқушылардың шығармашылық дамуына жағдай туғызатын

сабақтар болуы тиіс.

Қазақстан Республикасындағы 12 жылдық жалпы орта білім беру Тұжырымдамасында: «12 жылдық білім берудің басты мақсаты: өзінің және қоғамның мүддесінде өзін – өзі белсенді етуге дайын, өзгермелі даму үстіндегі ортада өмір сүруге бейім, бәсекеге қабілетті және құзыретті, шығармашыл, білімді тұлғаны дамыту және қалыптастыру», - деп көрсетілген.Бәсекеге қабілетті , өзгерістерге бейім жеке тұлға тәрбиелеу ізденіске толы шығармашылық жұмыстардың нәтижесінде ғана мүмкін екендігі белгілі. Сондықтанда оқушының әр түрлі өмірлік жағдайлардан мектепте алған білімін, білігі мен икем, дағдыларын тиімді қолдана отырып,сәтімен шыға білуіне жағдай жасау сабақ үрдісінде де, сабақтан тыс жүргізілетін жұмыстар арқылы да тиімді ұйымдастыра білу 12 жылдық білім беру табалдырығын аттағалы тұрған мұғалімдерге үлкен жауапкершілік жүктейді.

Бүгінгі заман талабы,білімді,білікті,өздігінен тығырықтан шығар жол таба білетін іскер адам тәрбиелеуді қажет етіп отырғандықтан, мектеп қабырғасында жеткіншектердің жеке тұлға ретінде қалыптасуына жағдай жасау, жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселенің бірі. Сондықтан оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамыту үшін не істеуге болады деген сұрақ туатыны сөзсіз. Жалпы белсенділік дегеннің өзі не? Бұл сұраққа «ол – бүкіл жер бетіндегі жанды тіршіліктің өз тірлігіне мәні барды сақтауға, оның өзінің керегіне лайықты етуге жұмасалатын күші,ойлауы,тәсілі,яғни өзін қоршаған дүниеге, әлемге өзіндік қатынасы»деп қарапайым түсінік беруге болады. Демек, оқушыларды білім алуда тек мәлімет жиынтығын меңгерумен шектелмей, терең білімді ізденімпаз, барлық іс-әрекеттерде шығармашылық бағыт ұстанатын, сол тұрғыдан өз болмысын таныта алатын жеке тұлға тәрбиелеу болып отыр. Осыған орай,педагогикалық ізденіс барысында оқушыларды тәрбиелеу мен оқытуда жаңа әдістемелерді қолдануды өзіме талап қылған едім. Қазақ тілі мен әдебиеті пәні бойынша жобалау әдістері технологиясына көңіл бөліп, оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамытуда қолданып жүрмін. Себебі бұл қазіргі білім беру жүйесін ізгілендіру, яғни білімді гуманистік принциптегі бағытта дамыту идеясымен ұштасып жатыр.

Жобалау әдісінің шығармашылық негізінде де жан – жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру, өздігінен дамуға жағдай жасау, сондықтан оның өзіндік танымдық, шығармашылық іс-әрекетін белсенді ету жатыр. Оқушылардың шығармашылық жұмысына мұғалімнің тапсырмасы бойынша өздері жоспар жасап, іс – тәсілін анықтап, оның нәтижесін бағалап орындайтын жұмыстары жатады. Оқушылардың шығармашылық әрекеті білім алу қажеттігімен ұштасады. Осыған орай олардың дербестігі, ең алдымен белсенділікке байланысты, ол белсенділік дербестігі қажет етеді. Оқушылардың өздігінен істейтін әрекеті оның белсенділігін арттырады.

Өзіндік жұмыс сыныпта орындалатын және сыныптан тыс орындалатын жұмыстар деп бөлінеді.

Өзіндік жұмыс

Осы жұмыстар арқылы оқушылардың өзіндік ізденісі, белсенді әрекетті қалыптасады.

Жобалау әдісі бойынша шығармашылық жұмыста құбылысты өз бетінше талдай келіп,шағын ғылыми шығармашылық тұрғыдан зерттеу жұмысын жүргізу оқушыға «кішкентай» жаңалық ашқанмен бірдей.Бұл әдіс шығармашылыққа негізделген жазба жұмыстарын жүргізуде өте тиімді, әрі оқушының ауызша сөйлеу тілі мен жазба тілін қатар дамытады.

Бұған дәлел ретінде Абайдың 7-сыныпта оқытылатын «Қансонарда бүркітші шығады аңға» шығармасы бойынша шығармашылыққа баулитын жобалау әдісін ұсынбақпын.

Оқушылар берілген тақырыптың мазмұны мен мақсатын анықтайды. Мұғалім шығармамен жұмыс істеу жолын, қай жерін нені, қалай іздеуді үйретеді. Шығармамен танысу, талдау әр кейіпкерге өз көзқарасын айту ойластырылады. Өлең мәтінін пайдалана отырып, эпизодқа бөледі, мәтінге жақын мазмұндайды, сұрақтарға жауап береді.

- Шығарма неге «Қансонарда бүркітші шығады аңға» деп аталған ?

- Аңшыға не керек ?

- Түлкіні неге тау-тастан іздейді ?

- Жақсы ат жақсы жолдас неге керек ?

- Осы кезде аңды бас пайдасы үшін аулаған ба ?

- Жаппай қыра берген бе ?

- Осы өлеңде қазаққа тән ұлттық қандай мінез бар ?

Іздену, ойлау жұмысына жетелеуәрбір топқа тапсырма беру.

Өлеңдегі жеке жолдарға тоқтала талдау арқылы топтарға тапсырмалар үстемеленеді. Шығармада кәсіп,өнер,әдіс, тәсіл, өмір мен өлім айқасы,ұлттық мінез,ұлттық ерекшелік,ұлттық болмыс табиғат адамға, адам табиғатқа қызмет, ету деген ұғым қай өлең жолдарында бар деген сұрақтарды топта талқылап, өзара түсінікті оймен алмасады, нәтижесінде сөздік қоры молаяды. Топтар арасында алуан түрлі пікірлер қалыптасады. Оқушылар сын тұрғысынан қарап сөйлеуге икемденеді.Өз пікірін сараптап,ойларын ашық айтып,көзқарастары бір жерден шыққан соң,мынадай қорытындыға келеді.

1.Ақын идеясы – аңшылықты өнер деп түсінуге үйрету, бұл өнерді қазақтың аң аулау мәдениетін дәріптеу.

2.Оқушылар қазақтың аңшылық өнері туралы көбірек білуді, қазіргі кездегі аңшылық проблеммасы туралы шығармашылық ізденіс жасаулары тиіс.

3.Өлеңдегі ұлттық мінез,ұлттық ерекшелік, болмыс,бітім туралы шағын әңгіме жаз.

4. Осы өлең бойынша сурет сал.Сурет мәтінге жақын болсын.

5. «Аңшылықта менің байқағаным» немесе табиғат көрінісі туралы суреттеме жаз, жұмысңа ат қой.

Жобаны ұжым болып талдап қорғайды, нәтижесінде жұмыстардың жақсы,нашар жақтарына баға береді.

9- сыныпта өткен «көшпенділер трилогиясы» - дүбірлі дәуір шежіресі тақырыбында өткен сабақта өз нәтижесін береді.

Сонымен қатар Қазақ тілі пәнінен оқыту ережелер мен анықтамалар жаттатқызып,әдемі,қатесіз жазуға үйретуді ғана мақсат етпейді; Сондақтан грамматикалық ойын түрлерін, әсіресе тіл ұстарту сабақтарында жиі пайдаланамын. Сабақта оқушылардың алған білімдерін одан әрі дамыту,тереңдету,ізденімпаздығын, ой –өрісін кеңейту, шығармашылық қабілетін дамыту,оқуға белсенділігін арттыру мақсатын көздеймін.

Тапсырмаларды орындау барысында оқушылардың ішінен үздік деп танылғандар болды

Өз сабақтарында байқағаным, шығармашылық жұмыс жасау жеке тұлғаны қалыптастыруда зор рол атқарады, себебі оқушы қарапайым нәрседен ой тұтатын қиял әлеміне шолып, кез –келген нәрсеге өз ұсынысын, ойын еркін айта, жаза біледі.