?й тапсырмасын ?орытындылап жа?а саба?ты? та?ырыбы мен ма?сатынмен таныстыру.
ІУ. Жа?а саба?: М??алім о?ушылар?а адам а?засыны? суретін к?рсетіп т?сіндіреді.
Адам м?засы мен оны? ?ызметі-бірт?тас.Денені? бір м?шесі ?имыл-?оз?алыс жасаса б?кіл а?за ж?мыс істейді. Мысалы: «Оны барып к?руім керек « деп ойлайсы? ; о?а барады,?стайды,?арап к?реді. Б?лжерде миды? ая?ты?,?олды? ж?мысы.
Адамны? денесі т?рт б?ліктен т?рады: бас, мойын,к?кірек,??рса?. Адамны? ішкі м?шелеріне: ми, ?кпе,ж?рек,бауыр,б?йрек,?арын,ішек,?уы? жатады.
Адамны? ішкі дене м?шелеріні? ішінде е? негізгісі ми. Ми-адамны? ойлауына, бас?а бас?а м?шелеріні? ж?мыс істеуіне ?атысады.
?р адам ?з а?засыны? ??рылымын ж?не оны? ?ызметін білуі тиіс. Егер адамны? е?бекке ?абілеті т?мендесе, онда а?заны? ?ызметіні? нашарлауы. б?л жа?дайда д?рігерге к?рініп, тексерілу керек.
Сонымен ?атар адам денесі щыны??ан ?рі с?лу сымбатты болу ?шін т?рлі спортты? ?йірмелерге ?атыс?ан ж?н.
У.Жа?а саба?ты ме?гергенін тексеру.
Адамны? денесін шыны?тыру?а не к?мектеседі ?
?зі? ауырып ?ал?ан кезде жа?дайы? ?андай болады?
Спорт денсаулы??а ?алай ?сер етеді?
УІ.Саба?ты бекіту: Суреттер бойынша талдау жасау.
УІІ. О?ушылар білімін ба?алау, к?нделіктеріне ?ою.
УІІІ. ?йге тапсырма беру: 9-11 бет м?тінді о?ып мазм?ндау, «Денсаулы?» деген ??ым?а т?сінік бер..
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ: Мұғалім оқушыларға адам ағзасының суретін көрсетіп түсіндіреді.
Адам мғзасы мен оның қызметі-біртұтас.Дененің бір мүшесі қимыл-қозғалыс жасаса бүкіл ағза жұмыс істейді. Мысалы: «Оны барып көруім керек « деп ойлайсың ; оға барады,Ұстайды,қарап көреді. Бұлжерде мидың аяқтың,қолдың жұмысы.
Адамның денесі төрт бөліктен тұрады: бас, мойын,көкірек,құрсақ. Адамның ішкі мүшелеріне: ми, өкпе,жүрек,бауыр,бүйрек,қарын,ішек,қуық жатады.
Адамның ішкі дене мүшелерінің ішінде ең негізгісі ми. Ми-адамның ойлауына, басқа басқа мүшелерінің жұмыс істеуіне қатысады.
Әр адам өз ағзасының құрылымын және оның қызметін білуі тиіс. Егер адамның еңбекке қабілеті төмендесе, онда ағзаның қызметінің нашарлауы. бҰл жағдайда дәрігерге көрініп, тексерілу керек.
Сонымен қатар адам денесі щыныққан әрі сұлу сымбатты болу үшін түрлі спорттық үйірмелерге қатысқан жөн.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Адамның денесін шынықтыруға не көмектеседі ?
Өзің ауырып қалған кезде жағдайың қандай болады?
Спорт денсаулыққа қалай әсер етеді?
УІ.Сабақты бекіту: Суреттер бойынша талдау жасау.
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 9-11 бет мәтінді оқып мазмұндау, «Денсаулық» деген ұғымға түсінік бер. .
Күні : 10/09-2014 ж Пәні: Дүниетануі
Сабақтың тақырыбы: Тері-Ағзаның қорғаныс мүшесі және оның атқаратын қызметі.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушыларды адам терісінің ерекшеліктерін сырын,түсіне білуге
қалыптастыру.
2.Оқушыларды жеке гигенаны дұрыс ұстауына ,ұқыптылыққа тәрбиелеу.
3. Оқушылардың шапшаңдық ұшқырлық қабілеттерін жетілдіру, сөз байлық-
І. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
2. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Адамның денесі неше бөліктен тұрады?
Ішкі мүшелерге нелер жатады?
Олардың атқаратын қызметтерін ата.
Не себепті әр адам спортпен шұғылдануға міндетті.
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ: Оқушыларға ағзаның қорғаныс мүшесі терінің суреттерін көрсетіп түсіндіру.
Адамның терісін тері жауып тұрады.Ол дене мүшелерін түрлі жарақаттан,соққыдан,күюден,үсуден қорғайды және дене температурасын қалыпты ұстап тұруға қатысады. Ұлғайтқыш әйнек арқылы теріні қарасақ, одан майда ұсақ саңылауларды көруге болады.Саңылаулар арқылы денеден аздап май шығып тұрады. Ол теріні жұмсартып,құрғап кетуден сақтайды.
Осы саңылаулар арқылы денеден тер бөлінеді.Термен ағзадан зиянды заттар сыртқа шығады. Ыстық кезде тер көп бөлінеді де адам денесі салқындайды.
Тер мен май терінің бетінде қалады. Оған шаң тұрып, тері ластанады.Одан терінің саңылаулары бітеліп қалады да тердің шығуы қиындайды.
Дене тазалығын сақтау ережелері
Дененің ашық жерін (құлақ,мойын,бет) күніне екі рет;ал аяқты күнде жатар алдында жуу керек.
Қолды күніне бірнеше рет, әсіресе тамақ ішер алдында жуу керк.
Тырнақтың астына кір жиналмас үшін уақытында алу керек.
Жұмасына бір рет денені сабындап жөкемен ысқылап жуу керек т.б.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Тері не үшін қажет?
Терідегі тесіктердің қызметі қандай?.
Теріні не үшін таза ұстауымыз керек?
Адамдар әр түрлі жарақат алғанда қандай жәрдем көрсетуді білу керек?
УІ.Сабақты бекіту: Суреттер бойынша талдау жасау.
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 11,12 бетті оқу мазмұндап келу.
Күні : 10/09-2014 ж Пәні: Дүниетануі
Сабақтың тақырыбы: Қарағанды.
Сабақтың мақсаты: 1.Отанымыздың белгілі қалалары туралы мағлұмат беру. Қаланың сипаты арқылы арқылы оның идеялық мзмұнын ашу.
2.Отанын ,туған жерін сүюге, оны тани білуге, құрметтеуге тәрбиелеу..
3. Ойлау және байқағыштық қабілеттерін дамытуға мүмкіндік жасау.
Қалада қандай өндіріс орындары бар және олар не өндіреді?
Қала тұрғындары мен қонақтар сопрт жарыстары мен ойын-сауықтарды қандай жерлерде тамашалайды?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ: Мұғалім оқушыларға ас ірі тас көмір кен орны бар қала Қарғанды туралы айту.
Мәтінді оқып танысу. Таскөмірден жылудан басқа тағы қандай пайдалы заттар алынатынын түсіндіру. Тас көмірден бояу, дәрі-дәрмек, пластмасса және басқада көптеген пайдалы заттар алынады.
Тас көмір әдетте жердің терең қойнауында жатады. Оны өндіру үшін шахта орнатады.Шахтада жүмыс істейтін адамдарды шахтерлар деп атайды. Шахта айналасына халықтар келіп қоныстанып, ол үлкен қалаға айналды. Осылай Қазақстанның орталығында Қарағанды қаласы пайда болды.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
«Қарағанды көмір бассейіні қалай ашылды?
Тас көмірдің негізгі қасиеті неде? Қандай жерлерде пайдаланылады?
Жер қойнауынан тас көмірді қалай өндіреді? Шахтер деп кімді атайды?
УІ.Сабақты бекіту: Суреттер бойынша талдау жасау.
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
І. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
2. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Бұлшық ет қандай мүшенің бұйрығымен қызмет жасайды?
Бұлшық етті қалай жетілдіріп, дамытуға болады?
Бұлшық ет пен сүйек қалай байланысып тұр?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Балалр бүгінгі сабағымыз қан айналымы жүрек қан тамырларының қызметі туралы болмақ.
Жүрек көкірек құысының сол жағында орналасқан. Ол-біздің ағзамызға негізгі қан айдайтын қозғағыш саналады. Оның үлкендігі адамның өз жұмырығындай ғана. Жүрек жақсы жетілген бұлшық еттен тұрады.Жүрек бұлшық еті бір жиырылып,бір босаңсып кезекпен тынымсыз жұмыс істейді.Жүрек жиырлғанда қанды күшпен қан тамырларға айдап шығарады. Қан тамырлар арқылы қан адамның барлық мүшелеріне тарайды.Жүрек босаңсығанда мүшелерді аралап қайтқан қанға толады.Осылай жүрек үнемі қщзғалыста болады. Қанды жүректен күшпен айдап шыққанда тамырларға серпініс береді . Оны тамырдың соғуы дейміз.
Жүректен келетін ең ірі қан тамыр қолқа деп аталады. Жүректен тарайтын қан тамырлар артерия деп аталады.Жүрекке баратын қан тамыр –көк тамыр деп аталынады.
Жүректен шыққан ірі қан тамырлары одан қашықтаған сайын, тармдалып ұсақ қан тамырларына айналады.
Адам ағасында қанның 66% көк тамырда, 29% -ы артерияда, 5%-ы ұсақ қан тамырларда болады.
Сонымен қан ағзаны қажетті қоректі заттармен, оттегімен, сумен , дәрумендермен қамтамасыз етіп ағзадан зиянды заттар мен көмірқышқыл газын әкетеді.
Жүрекке келегн қан өкпеге, бүйрекке, теріге тарайды. Қандағы зиянды артық заттар тер, несеп өкпе арқылы шығып кетеді.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Жүрке адамның қай тұсында орналасқан?
Қандай қан тамырлар жүрек арқыл қызмет жасайды ,оларды ата?
Ағзадағы қанның қызметі қандай?.
УІ.Сабақты бекіту: Суреттер бойынша талдау жасап,әңгімелеу.
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: Қан айналым мүшелерін оқып мазмұндап келу. 18-22 бет
Күні : 29/09-2014 ж Пәні: Дүниетануі
Сабақтың тақырыбы: Тыныс алу мүшелері.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушыларға тынс алу және тыныс алу гигенасы ,өкпенің қызметі
туралы түсінік беру.
2. Оқушыларды тыныс алу гигенаны дұрыс ұстауына ,ұқыптылыққа
тәрбиелеу .
3. Ойлау және байқағыштық қабілеттерін дамытуға мүмкіндік жасау.
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІІІ. Жаңа сабақ: Адам ауасыз өмір сүре алмайды. Ауа тыныс алу нәтижесінде біресе өкпеге еніп,біресе өкпеден шығып тұрады.Өкпеге сыртқы ортадан енген ауада оттегі көп болады. Бұл оттегң қанмен қосылып, қан тамырлары арқылы бүкіл денге тарайды. Өкпеден қайтадан сырқа шықан ауада көмірқышқыл газы және су буы көп болады.
Тыныс алу мүшелеріне: Мұрын қуысы,кеңірдек,кеңірдекше (өкпенің тыныс жолы) өкпе жатады. Өкпе көкірек қуысында орналасқан.Ол екі бөліктен тұрады: Оң жақ өкпе, сол жақ өкпе. Әр өкпені жұқа қабық жауып тұрады.
Тыныс алғанда кеуде қуысы көтеріліп, оған ілесіп өкпе кеңиді. Таза ауа өкпеге: мұрын қуысы,көмей, кеңірдек,кеңірдекшк арқылы енеді.
Тыеыс шығарғанда көкірек қуысы орнына келеді,Өкпе сығылып кішірейеді.Өкпедегі көмір қышқыл газы жоғарыда айтылған тыныс жолдары арқылы,сыртқа шығарылады.
Тыныа алу мен тыныс шығару нәтижесінде өкпе ағзаны оттегі мол таза ауамен қамтамасыз етіп, зиянды көмірқышқыл газынан тазартып отырады. Сондықтан дұрыс тыныс алғанға мән беру керек.
ІУ.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Айнаға немесе әйнекке дем шығарып көр.Ол неге буланады? Себебін түсіндір.
Өкпе дененің қай бөлігінде орналасқан? Ол қандай қызмет атқарады?
Адам демін іштен шығарғанда қандай газ шығады?
Таза ауаның адам денсаулығына тигізер әсері қандай?
У.Сабақты бекіту:
Тыныс алудың гигенасын өзің қалай сақтайтының туралы әңгімелеп беріңдер.
УІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІ. Үйге тапсырма беру: Тыныс алу мүшелерін оқып мазмұндап келу.
Күні : 1/10-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Тыныс алу гигенасы.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушыларға тынс алу және тыныс алу гигенасы ,өкпенің қызметі
туралы түсінік беру.
2. Оқушыларды тыныс алу гигенаны дұрыс ұстауына ,ұқыптылыққа
тәрбиелеу .
3. Ойлау және байқағыштық қабілеттерін дамытуға мүмкіндік жасау.
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІІІ. Жаңа сабақ:
Бүгінгі сабағымызда тыныс алу ,тыныс жолдары туралы өткен тақырыбымызды жалғастырамыз.
Тыныс алу мен тыныс шығару кезінде өкпе адам ағзасын оттегімен қамтамасыз етеді,ал зиянды көмірқышқыл газынан тазартып отырады. Сондықтан дұрыс,таза ауамен тыныс алғанға мән беру керек.
Дұрыс тыныс алудың ережелері:
Күн сайын таза ауада серуендеу,демалыс күндері табиғатта жүру.
Аязды күндерде таза ауада жүргенде ауызды көп ашпай тек мұрынмен демалу керек.
Ойнайтын сабақ оқитын бөлмені үнемі таза аумен желдетіп отыру керек.
Бөлме өсімдіктерін өсіру керек.
Шаңды аумен тыныс алу зиян. Ондай ауада түрлі ауыруларды қоздыратын микробтар көп болады. Сондықтан үйді , бөлемлерді шаңнан таза ұстау керек. Еденді жуып ,жиһаздарды шаңнан тазартып отыру керек.
Жөтел
Жөтел –біздің ағзамыздың қорғаныс қызметі. Ауамен демалған кезде ауа құрамындағы қатты бөліктер(шаң-тозаң т.б.) тыныс жолдарына еніп кетсе көиейді жыбырлатады.Сол кезде жөтел пайда болады.
Түшкіру.
Түшкіруде ағзаның қорғаныс қызметін атқарады.Мұрын қуысына енген аудағы қатты бөліктер шырышты қабықты тітіркендііреді де түшкірген кезде ауамен бірге қайта сыртқа шығады.
Есінеу.
Бұл-ықтиярсыз, ауызды кең ашып, тереңнен, жайлап демді ішке тарту қозғалысынан туады.Сосын демді қайтадан шапшаң сыртқа шығарумен алмастырылады. Есінеу кей жағдай да миға оттегінің жетіспеуінен болады. Ондай жағдайда бөлмені таза аумен желдету керек немесе дала шығып серуендеп келу керек.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Өкпе дененің қай бөлігінде орналасқан?
Ол қандай қызмет атқарады?
Таза ауаның адам денсаулығына тигізетін пайдасы қандай?
УІ.Сабақты бекіту: Суреттер бойынша талдау жасап,әңгімелеу. Тыныс алу гигенасын өздерің қалай сақтайтындарың туралы әңгімеле.
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
Таза ауаның адам денсаулығына тигізетін пайдасы қандай?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Ас қорыту жолы ауыз қуысынан басталады.Мұнда асты шайнап , тістердің көмегімен ұсақтайды. Ауыз қуысынан бөлінетін сілекей асты ылғалдайды да, тіл арқылы араластырып жұтады.
Жұтылған ас жұтқыншақтан өңешке өтеді, одан әрі қарынға түседі. Қарында асқазан сөлінің көмегімен астың көп мөлшері қортылып, одан ұзын жіңішке ішекке өтеді. (бұл ішекті аш ішек деп те атайды).
Бұл ішектен астың қорытылуы аяқталып қоректік нәрі ішек қабығы арқылы қанға өтеді.
Астың қорытылмаған ағзаға қажеті жоқ қалдығы шектің келесі бөлімі арқылы тік ішекке түсіп, одан сыртқа шығарылады.
Ас қорыту мүшелері: ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, қарын, ішек жатады.
Адам ағзасына қажетті қоректі заттар ми , жүрек, басқа да ішек , сыртқы мүшелердің жұмыс істеуіне көмектеседі.
Әсіресе жасөспірімдердің ағзасының дұрыс өсіп, жетілуіне қоректі заттар өте қажет. Иамақ адамға күш-қуат береді. Ал дұрыс тамақтана білмегшен адам түрлі ауыруларға шалдыққыш келеді.
Сондықтан тамақтану ережесін дұрыс сақтай білген жөн.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Тамақтану адамға қандай пайда әкеледі ?
Тамақтанар алдында не істеу керек ?
Ас қорыту мүшелерін атап ,олардың қызметі туралы айтып бер.
Қорытылған астың нәрі барлық ағзаға қалай тарайды ?
УІ.Сабақты бекіту:
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: Ас қорыту мүшелері және олардың қызметі. Оқып,мазмұндап келу.
Күні : 08/10-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Жүйке жүйесінің қызметі.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушыларға жүйке жүйесі туралы түсінік беру.
2. Оқушыларды күнделікті іс-әрекеттерін дұрыс ұстауына уақтылы дем
алып ,ұқыптылыққа тәрбиелеу .
3. Оқушыларға салауатты өмір салтын ұстануға мүмкіндік жасау.
І. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
2. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
ІІ Үй тапсырмасын тексеру:
Ас қорыту мүшелерін ата, олардың қызметтері қандай?
Қорытылған астың нәрі ағзаға қалай тарайды?
Денсаулық пен тамақтану арасында қандай байланыс бар?
Тамақтанудың қандай ережелері бар?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Біз айналамыздан түрлі заттарды көріп,дыбыстарды естиміз,иісті,ыстықты,суықты сезінеміз. Осылардың әрқайсысына белгілі бір әрекет жасаймыз.Оған жүйке жүйесі көмектеседі. Адамның жүйке жүйесі мидан,жұлыннан және осы жұлынан дененің барлық мүшелеріне тарайтын жүйке тамырларынан тұрады.
Жүйке жүиесі ағза мүшелерінің үйлесімді жұмыс істеп, тіршілік ,өмір сүру әрекеттерінің қалыпты жүзеге асуын қамтамасыз етеді.Жүйкенің бұл қызметін нақтылы бір мысалмен түсіндірейік.
Адам жайбарақат келе жатқанда алдынан батбақты жыра көрді делік.Көздің жүйке талшықтары оны жылдам миға жеткізеді. Ми жыраны секіріп , не болмаса айналып өту туралы хабар береді. Оны жүйке талшықтары бүкіл қимыл-қозғалыс мүшелеріне таратады.Олардың жиырылып,босаңсуы арқылы адам жырадан секіріп өтеді.Бұған қаншама мүшелердің бұлшық еттері қатысады.
Жүйке жүйесі адам денесіндегі әр түрлі мүшелердің үйлесімді қызмет атқаруын ,ағзаның біртұтас іс-әрекетін қамтамасыз етеді.
Демек адамның барлық сезім мүшелерінің қызметіне жүйке тамырлары көмектеседі екен.
Сезім мүшелеріне:көз, құлақ, мұрын, тіл, тері жатады.
Адам ағзасы -біртұтас жүйе екен. Адамның қимылын ,іс-әрекетін қамтамасыз ететін жүйке жүйесі (ми,жұлын,жүйке тамырлары).
Көзді қоршаған –кірпік,қабақ,қас. Олар көзді шаң-тозаңнан, түрлі қоқымнан қроғайды.
Ал құлақ арқылы адам көрмей-ақ естиміз. Сонымен бірге құлақ адамды тепе-теңдік қалыпта ұстайды.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Жүйке жүйесінің қызметі қандай?
Адамға жүйке жүесін күту,сақтау қажет пе? Не үшін?
Неге басқа ағзаларға қарағанда ең бірінші жүйке жүйелері шаршайды?
УІ.Сабақты бекіту:
Көз, құлақ, тіл, мұрын мүшелерінің гегізгі қызметін ата.
Олардың жүйке жүйесіне қандай қатысы бар?
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 33-бет мазмұндау.
Күні : 08/10-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Жүйке жүйесінің қызметі.
Мақсаты: 1) Сезім мүшелерінің түрлері, олардың құрылысы, атқаратын қызметі, ағзадағы маңызына тоқтала отырып, таным білімділігін арттыру. 2) Сезім мүшелерінің құрылысын, атқаратын қызметін, ағзадағы маңызын іс жүзінде көрсете отырып, пәнге деген қызығушылықтарын ояту арқылы дамыта оқыту. 3) Сезім мүшелерінің гигиенасымен таныстыру арқылы әр түрлі аурулардың алдын алуға баулу, өз денсаулықтарын қадірлеуге, құрметтеуге баулу. Көрнекіліктер: Сезім мүшелерінің нақпішіндері, сызбалар. Сабақтың әдісі: Сұрақ - жауап, топпен жұмыс. Сабақтың түрі: жаңа сабақ. Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
2. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
1. Көрудің маңызы. Адам көру анализаторы арқылы қоршаған дүниеден 90%- дан көп ақпарат алады. Бізді қоршаған заттар мен құбылыстарды, денеміздің өзін ең алдымен көру арқылы қабылдаймыз. Көруге байланысты тұрмыстық және еңбек дағдыларын, мінез - құлықтың белгілі бір ережелерін орындауды үйренеміз. Көру арқылы жазуға, оқуға үйренеміз. Қоршаған табиғаттағы, сәулет өнері, мүсін өнері, балет, кескіндеме, кинодағы әдемілікті көреміз. Көру қызметі. Жарық көз алмасына қарашық арқылы түседі. Қарашық жарық сәулесін тоғыстау қызметін атқарады. Көзбұршақ жарық сәулесін сындырады да, оларды шыны тәрізді дене арқылы аударылған күйінде көздің тор қабығына бағыттайды. Көзді қимылдататын бұлшық ет заттың кескіні көздің тор қабығына, сары даққа дәл түсетіндей етіп көз алмасын қозғайды. Есту мүшесі
Адам үшін иіс маңызды рөл атқарады. Ол тұрмыстық газдың шығып жатқанын, тамақтың ашып кеткендігі туралы хабар береді. Мұрын қуысында иіс сезу мүшесі орналасқан. Бұл пішіні түйреуіш тәрізді, кірпікшелері бар иіс сезу рецепторларының шоғыры. Осы кірпікшелер хош иісті заттардың молекулаларын газ тәрізді күйінде қабылдайды. Иіс сезу рецепторлары өте сезімтал. Хош иісті заттың 1грамының 10млн - нан бір бөлігі адамның қабылдауына жеткілікті.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Қандай үй жануарларын білесің?
«Мал аруашылығы» деген не?
Біздің елімізде қандай мал өсірумен айналысады?
УІ.Сабақты бекіту:
Қорытынды. Жеке адамдардың өзара әрекеті барлық анализаторлардан сигнал түсетін ми қыртысында жүреді. Барлық анализатордың өзара әрекеті толыққанды тіршіліктің, еңбек іс - әрекетінің міндеті..
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 35-бет .
Күні : 22/10-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Мұрын иіс сезу мүшесі.Тіл дәм сезу мүшесі.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушыларға сезім мүшелері туралы түсіндіру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
Адам айналадағы иісті сезуге қандай сезім иүесі көмекке келеді??
Неліетен азамда екі құлақ болады?
Тілдің қызметі қандай?
Мұрын мен тілдің жүйке жүйесіне қандай қатысы бар?
Адам сезім мүшелерін күту қажет пе?
Не үшін?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Адамның сезім мүшелерінің қатарына сонымен қатар тері де жатады. Адам денесін жауып тұратын тері қорғаныш қызметін атқарып қана қоймай сонымен қатар сезім қызметін атқарады. Сипап сезу арқылы біз ағзамызды түрлі қауіп-қатарден, зақымданудан сақтай аламыз. Себебі тері сипау сезім арқылы бұйрық береді. Тері ауырғанды да сезіне алады.
Теріде орналасқан мыңдаған жүйке тамырлары бұл сезімді миға жеткізіп отырады.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
35 беттегі сереттермен жұмыс.
Адамның әр затты ұстағанда сезетін сезімдерін ата. Сурет бойынша әңгіме құрастыр.
Терінің негізгі қызметін ата.
Олардың жүйке жүйесіне қандай қатысы бар?
УІІ.Сабақты қорытындылау:
УІІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
ІХ. Үйге тапсырма беру: Бақ пен жүзім шаруашылығын оқу ,мазмұнын айту.
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Бұрынғы заманда жүргізілген бақылаулар мен тәжірбиелерді жазып алу үшін өз білімдерін жетілдіру қажет болды. Әсіресе жаза, оқи білуге математиканлық есептеу әдістерін үйрену қажеттігі туындады.
Бақылау құралының негізгісі -көз. Түрлі ғылыми тәжірбиелер жасаған кезде адамдар аспаптарды қлдана білді. Күннің шығуы мен батуына қарай уақытты анықтады.Уақыт өте сағат ойлап тапты.Табии өсімдіктерде кездесетін белгілер бойынша да бақылап, сағатты айыруға тырысты. Құм ,гүл, күн және су сағаттарын ойлап тапты.
Уақыт өлшемдері-секунд, минут, сағат. Бір сағатта 60 минут, 1 минутта 60 секунд бар. Күн мен түннің ауысуына негіздеп біз тәулік, жұма, ай, жылды анықтаймыз. Бір тәуліәкте-24 сағат, 1 жұмада-7 күн, 1айда-4 жұма, 1 жылда-12 ай, 365 күн бар.
Ал салмақты өлшеу үшін мынадай өлшем бірліктері қолданылады: милиграмм, грамм, килограмм, тонна. Заттың салмағын анықтау үшін таразы пайдаланылды.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Адамдарға тәжірбие мен бақылау жасау үшін қандай білім қажет?
Айналадағы табиғатты бақылау үшін қолданылатын математика білімі туралы айтып бер.
Егер адамның математикалық білімі жоқ болса , ол адам тәжірбие жүргізе ала ма?
Егер термометр +20С; -10С; +5С көрсететін болса, сен қалай киінер едің?
УІ.Сабақты қорытындылау:
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 43,44- бетті оқып , мазмұндап келу.
І. Ұйымдастыру кезеңі:. 1. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
2. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
ІІ Үй тапсырмасын тексеру:
Адамдарға тәжірбие мен бақылау жасау үшін қандай білім қажет?
Айналадағы табиғатты бақылау үшін қолданылатын математика білімі туралы айтып бер.
Егер адамның математикалық білімі жоқ болса , ол адам тәжірбие жүргізе ала ма?
Егер термометр +20С; -10С; +5С көрсететін болса, сен қалай киінер едің?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Адамды жан-жағынан қоршаған нәрселердің бәрі дене деп аталады.
Табиғи және адам қолынан жасап шығаратын жасанды денелер болады.
Күн ,Ай, жұлдыз, бұлт, тас, аң, құс-табиғи денелер.Адам да табиғаттың бір бөлігі.
Табиғи денелер тірі және өлі денелерге бөлінеді. Тірі денелер қоректенеді, өніп-өседі. Тірі денелердің жиынтығы тірі табиғат деп аталады. Өлі денелер қоректенбейді, өніп-өспейді, көбеймейді.Олар өлі табиғатты құрайды. Ауа, бұлт,құм, тас, және т.б. өлі табиғатқа жатады.
Кез келген дене заттан тұрады. Мысалы, жаңбыр тамшысы-судан, доп- резеңкеден тұрады.Мұндағы жаңбыр тамшысы- дене, су-зат, доп-дене, резеңке-зат.
Заттарды бір-бірінен қасиетті жағынан айыруға болады: қатты, жұмсақ,тәтті, ащы, серпімді, т.б.
Айналамыздағы өлі және тірі табиғатта үнемі өзгерістер болып жатады. Өсімдіктердің гүлдеуі, жеміс беруі,жапырағының түсуі, жануарлардың ұйқыға кетуі, түлеуі,ұя салу, т.б.-мұның бәрі табиғат құбылыстарына жатады.
Табиғаттағы өзгерістердің барлығы табиғат құбылыстары деп аталады.
Әр мезгілдің өзіне тән құбылыстары бар. Қыста қар жауып, айцнала ақкөрпеге оранады. Жарыса шаңғы, шана тепкен балалар. Наурыз айында күн ұзарып,дала жасыл кілем жапқандай құлпырады. Адамдардың көңіл күйі көтеріліп, диқандар жер жыртып, егін егеуге қамданады.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Тірі және өлі денелер арасында қандай айырмашылықтар бар?
Денелер неден тұрады?
Адамдар қандай табиғат құбылыстарын өз қажеттілігіне пайдалана білді ?
Жыл мезгілдері ауысқан сайын қандай табиғи құбылыстар болып тұрады?
УІ.Сабақты қорытындылау:
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 143- бетті оқып , мазмұндап келу.
І. Ұйымдастыру кезеңі:. 1. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
2. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
ІІ Үй тапсырмасын тексеру:
Тірі және өлі денелер арасында қандай айырмашылықтар бар?
Денелер неден тұрады?
Адамдар қандай табиғат құбылыстарын өз қажеттілігіне пайдалана білді ?
Жыл мезгілдері ауысқан сайын қандай табиғи құбылыстар болып тұрады?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Адамды жан-жағынан қоршаған нәрселердің бәрі дене деп аталады.
Табиғи және адам қолынан жасап шығаратын жасанды денелер болады.
Күн ,Ай, жұлдыз, бұлт, тас, аң, құс-табиғи денелер.Адам да табиғаттың бір бөлігі.
Табиғи денелер тірі және өлі денелерге бөлінеді. Тірі денелер қоректенеді, өніп-өседі. Тірі денелердің жиынтығы тірі табиғат деп аталады. Өлі денелер қоректенбейді, өніп-өспейді, көбеймейді.Олар өлі табиғатты құрайды. Ауа, бұлт,құм, тас, және т.б. өлі табиғатқа жатады.
Кез келген дене заттан тұрады. Мысалы, жаңбыр тамшысы-судан, доп- резеңкеден тұрады.Мұндағы жаңбыр тамшысы- дене, су-зат, доп-дене, резеңке-зат.
Заттарды бір-бірінен қасиетті жағынан айыруға болады: қатты, жұмсақ,тәтті, ащы, серпімді, т.б.
Айналамыздағы өлі және тірі табиғатта үнемі өзгерістер болып жатады. Өсімдіктердің гүлдеуі, жеміс беруі,жапырағының түсуі, жануарлардың ұйқыға кетуі, түлеуі,ұя салу, т.б.-мұның бәрі табиғат құбылыстарына жатады.
Табиғаттағы өзгерістердің барлығы табиғат құбылыстары деп аталады.
Әр мезгілдің өзіне тән құбылыстары бар. Қыста қар жауып, айцнала ақкөрпеге оранады. Жарыса шаңғы, шана тепкен балалар. Наурыз айында күн ұзарып,дала жасыл кілем жапқандай құлпырады. Адамдардың көңіл күйі көтеріліп, диқандар жер жыртып, егін егеуге қамданады.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Табиғаттағы өзгерістерді недеп атаймыз?
Табиғатта қандай өзгерістерді байқап жүрсіңдер?
Тірі және өлі денелер арасындай қандай айырмашылық бар?
УІ.Сабақты қорытындылау:
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 46- бетті оқып , мазмұндап келу.
Күні : 26/11-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Ауа және оны қорғау.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың табиғатқа қызығушылығын арттыру ,
Атмосфераны ластамау керек екенін ұғындыру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Жер бетінің жан-жағын біртұтас, ауа қабаты қоршап тұрады. Ауа кез келген затта ,топырақта,суда,тіпті біздің денемізде де болады.
Ауа мөлдір және түссіз болады.
Ауаның тағы бір қасиеті жылуды нашар өткізеді. Аңдардың жүнінің ,құстардың мамығының арасында да ауа бар, сондықтан олар суықтан тоңбайды.Қыста қар астындағы өсімдіктер мен жануарлар да тоңбайды,себебі қарда ауа бар.Жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның маңызы өте зор.
Адамға тыныс алу үшін таза ауа керек. Орман ішінде,теңіз немесе өзен ,көл жағалауында ауа таза болады. Ал жер бетіндегі ауа құрамында адамның денсаулығына зиянды түрлі қоспалар да араласып жүреді.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Жан-жағымызды қоршаған ауаны неге көрмейміз?
Тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар ?
Ауаның көлемі қандай жағдайларға байланысты өзгеріп тұрады ?
Неге биік тауға шыққанда ауа керек?
Лас ауаның адамдар мен жануар,өсімдіктерге қандай зияны бар?
УІ.Сабақты қорытындылау:
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 48- бетті оқып , мазмұндап келу. Топыраққа және суға зертеу жұмысын жасау.
Күні : 03/12-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Жер бетінң тарихы. Жел.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың табиғатқа қызығушылығын арттыру ,
Табиғат құбылыстарын ұғындыру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
Жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар ?
Ауаның көлемі қандай жағдайларға байланысты өзгеріп тұрады?
Сынып бөлмесіндегі ауаның жағдайын байқадың ба?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Ауа түссіз мөлдір болғандықтан күн сәулесін тез өткізіп жібереді де, одан тікелей қызбайды. Күн сәлесі жер бетін топырақты қыздырады. Соған орай ауаның жер бетінде таяу қабаты ғана жақсы жылынады. Ал биіктеген сайын жылу мөлшері бірте-бірте азая береді.
Ғалымдар атмосфераның әрбір 100 м биіктігіне көтерілген сайын ауаның температурасы орта есеппен 0,60С-қа жуық төмендейтінін анықтаған.
Ауа жер бетінен жылынатындықтан ,оның температурасы құрлық пен судың үстінде әр түрлі болады. Құрлық күндіз түскен күн сәулесінен суға қарағанда тез және қатты жылынады. Соған сәйкес құрлық үстіндегі ауа да су бетіндегіге қарағанда көбірек жылынады. Ауа жылынғанда жеңіл тартып, жоғары көтеріледі. Оның орнына су бетінен салқын ауа келеді, яғни осы алмасу құбылысынан жел пайда болады.
Түнде керісінше, құрлық тез суынады. Бұл кезде құрлыққа қарағанда судың жылы болатынын білесіңдер. Құрлық үстіндегі ауа су бетіндегі ауаға қарағанда салқынырақ және ауырлау болғандықтан,, енді жел құрлықтан суға қарай соғады.
Жер бетіндегі ауаның бір жерден екінші жерге ауысуын жел деп атайды.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Неліктен күн сәулесі ауаны тікелей қыздырмайды?
Биікке көтерілген сайын ауаның температурасы қалай өзгереді?
Жазда биік таулардың басында неге қарлар жатады?
УІ.Сабақты қорытындылау:
Жел көкжиектің қай тұсынан соқса соның атымен аталады: солтүстік желі,батыс желі,т.б. Желдің күші де әртүрлі: самал желден бастап, күшті дауылға дейін соғады.
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 50- бетті оқып , мазмұндап келу.
Күні : 08/12-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Таза ауа денсаулық кепілі.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың табиғатқа қызығушылығын арттыру ,
Табиғат құбылыстарын ұғындыру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
Биікке көтерілген сайын ауаның температурасы қалай өзгереді?
Жазда биік таулардың басында неге қарлар жатады?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Жер бетінің жан-жағын біртұтас, ауа қабаты қоршап тұрады. Ауа кез келген затта ,топырақта,суда,тіпті біздің денемізде де болады.
Ауа мөлдір және түссіз болады.
Ауаның тағы бір қасиеті жылуды нашар өткізеді. Аңдардың жүнінің ,құстардың мамығының арасында да ауа бар, сондықтан олар суықтан тоңбайды.Қыста қар астындағы өсімдіктер мен жануарлар да тоңбайды,себебі қарда ауа бар.Жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның маңызы өте зор.
Адамға тыныс алу үшін таза ауа керек. Орман ішінде,теңіз немесе өзен ,көл жағалауында ауа таза болады. Ал жер бетіндегі ауа құрамында адамның денсаулығына зиянды түрлі қоспалар да араласып жүреді.
Ауа түссіз мөлдір болғандықтан күн сәулесін тез өткізіп жібереді де, одан тікелей қызбайды. Күн сәлесі жер бетін топырақты қыздырады. Соған орай ауаның жер бетінде таяу қабаты ғана жақсы жылынады. Ал биіктеген сайын жылу мөлшері бірте-бірте азая береді.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Жан-жағымызды қоршаған ауаны неге көрмейміз?
Тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар ?
Ауаның көлемі қандай жағдайларға байланысты өзгеріп тұрады ?
Неге биік тауға шыққанда ауа керек?
Лас ауаның адамдар мен жануар,өсімдіктерге қандай зияны бар?
УІ.Сабақты қорытындылау:
Жел көкжиектің қай тұсынан соқса соның атымен аталады: солтүстік желі,батыс желі,т.б. Желдің күші де әртүрлі: самал желден бастап, күшті дауылға дейін соғады.
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 51- бетті оқып , мазмұндап келу.
Күні : 15/12-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Бұлт және тұман. Жауын- шашын.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың табиғатқа қызығушылығын арттыру ,
Табиғат құбылыстарын ұғындыру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
Биікке көтерілген сайын ауаның температурасы қалай өзгереді?
Жазда биік таулардың басында неге қарлар жатады?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Жер бетінде көп таралған зат- су.
Табиғатта су сұйық, қатты және газ тәріздес-бу күйінде кездеседі.
Егер күн суып, температура 00С –тан төмен түссе, су сұйық күйден қатты күйге, яғни қар мен мұзға айналады.
Енді табиғатта бұлт және тұман қалай пайда болатынына мән берейік. Жылы ауа қар немесе тоңазыған топырақ бетімен жанасқанда салқындайды да, су булары су тамшыларына немесе мұз түйіршіктеріне айналады.Ауада ұсақ су тамшылары мен мұз түйіршіктерінің шоғырлануынан жер бетіне тұман түседі.
Жер бетінен ижоғары көтерілгенде ауа салқындайды. Оның құрамындағы бу ұсақ су тамшыларына немесе мұз түйіршіктеріне айналады. Олар шоғырланып бұлтты құрайды.
Пішініне қарай бұлт бірнеше топқа бөлінеді.
Шарбы бұлт-өте үлкен биіктікте (шамамен 6 км) ұсақ су тамшылары қатып, мұз кристалдарына айналады. Шарбы бұлттан жауын-шашын жаумайды.
Будақ бұлт- түтіліп ,үйіліп жатқан мақтаға ұқсайды. Олар біріге келе түнеріп,будақ жаңбыр бұлтына айналады.
Қабат бұлт-тұманға ұқсас, төмен жүретін қабат бұлт аспанды түгелдей торлап алады да, одан ұзаққа созылған ақ жауын жауады.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Су табиғатта қандай күйде кездеседі?
Суды неге жер бетіндегі ең негізгі байлық деп атайды ?
Бұлттардың пайда болуына адамдар әсер тете ала ма ?
УІ.Сабақты қорытындылау:
Бұлт
Тұман
Қара бұлт
СУ
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 57- бетті оқып , мазмұндап келу.
Күні : 22/12-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Жер асты суы. Құдық.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың табиғатқа қызығушылығын арттыру ,
Табиғат құбылыстарын ұғындыру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
Суды неге жер бетіндегі ең негізгі байлық деп атайды ?
Бұлттардың пайда болуына адамдар әсер тете ала ма ?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Жаңбыр, қар, бұршақ-жауын-шашынның түрлері.
Құрлық бетіне түске жаңбырдың біразы жерге сіңіп, жер асты суын құрайды. Жер қыртысының саз немесе басқа су өткізбейтін тау жыныстарының қабатына жеткенде ол іркіледі. Жиналған су енді еңіс жаққа қарай жылжып, өзен жағасында, сай табанында бұлақ түрінде ағып шығады.
Бұлақ ылдиға қарай бір ізбен ағады. Оны жылға дейді. Жылғалар жол-жөнекей бір-бірімен қосылып,суы молайып өзен болып ағады. Өзеннің ағып шығатын жерін бастау деп атайды. Өзен де ойысты бойлап ағады. Оны арна деп атайды.
Жолда өзенге бүйірден ұсақ өзендер келіп қосылады. Мұндай жолдан қосылатын өзендер негізгі өзеннің саласы деп аталады.
Олар өзен көлге немесе теңізге барып құяды. Оның көлге, теңізге барып қосылатын жерін сағасы дейді.
Жер бетіндегі суға толған табиғи ойыстарды көл деп атайды. Көлдер тұщы немесе тұзды болуы мүмкін.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Қар мен жауынның жаууы неге байланысты?
Жер асты суы қалай пайда болады ?
Бұлақ қандай жерден шығады ?
Жасанды көл қалай жасалады ?
УІ.Сабақты қорытындылау:
Суды қорғау үшін адамдар қандай әрекеттер жасауы керек?
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 60- бетті оқып , мазмұндап келу.
Күні : 24/12-2014 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Өзен көлдер және тоғандар.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың табиғатқа қызығушылығын арттыру ,
Табиғат құбылыстарын ұғындыру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
Суды неге жер бетіндегі ең негізгі байлық деп атайды ?
Бұлттардың пайда болуына адамдар әсер тете ала ма ?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Жаңбыр, қар, бұршақ-жауын-шашынның түрлері.
Құрлық бетіне түске жаңбырдың біразы жерге сіңіп, жер асты суын құрайды. Жер қыртысының саз немесе басқа су өткізбейтін тау жыныстарының қабатына жеткенде ол іркіледі. Жиналған су енді еңіс жаққа қарай жылжып, өзен жағасында, сай табанында бұлақ түрінде ағып шығады.
Бұлақ ылдиға қарай бір ізбен ағады. Оны жылға дейді. Жылғалар жол-жөнекей бір-бірімен қосылып,суы молайып өзен болып ағады. Өзеннің ағып шығатын жерін бастау деп атайды. Өзен де ойысты бойлап ағады. Оны арна деп атайды.
Жолда өзенге бүйірден ұсақ өзендер келіп қосылады. Мұндай жолдан қосылатын өзендер негізгі өзеннің саласы деп аталады.
Олар өзен көлге немесе теңізге барып құяды. Оның көлге, теңізге барып қосылатын жерін сағасы дейді.
Жер бетіндегі суға толған табиғи ойыстарды көл деп атайды. Көлдер тұщы немесе тұзды болуы мүмкін.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Қар мен жауынның жаууы неге байланысты?
Жер асты суы қалай пайда болады ?
Бұлақ қандай жерден шығады ?
Жасанды көл қалай жасалады ?
УІ.Сабақты қорытындылау:
Суды қорғау үшін адамдар қандай әрекеттер жасауы керек?
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 62- бетті оқып , мазмұндап келу.
Күні : 12/01-2015 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Тау жынысы және оны қорғау.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың табиғатқа қызығушылығын арттыру ,
Табиғат құбылыстарын ұғындыру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Жердің қатты қабатын-жер қыртысы дейді.Ол көптеген тау жыныстарынан тұрады.
Жер қыртысын толтырып жатқан денелер тау жыныстары деп аталады.
Тау жыныстары күн көзінің, жауын-шашанның, желдің әсерінен үнемі бүлініп, өзгеріп отырады. Үгітілген тау жыныстары жауын суларымен ағып өзен , көл түбіне жиналады да, жылдар өте қатады. Осындай құбылыстардан жаңа тау жыныстары түзіледі. Бұл процесті тау жыныстарының пайда болу кезеңдері деп аталады.
Пайдалы қазбалар
Қатты Газ тәрізді
Сұйық Табиғи жанатын газдар
кеге жатпайтын Кенді Мұнай Минералды су
Көмір
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Тау жыныстары деп нені атайды?
Гранит қайда қолданылады ?
Құм мен саздың ұқсастықтары неде?
Құм мен сазды қайда қолданылады ?
УІ.Сабақты қорытындылау:
Суды қорғау үшін адамдар қандай әрекеттер жасауы керек?
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 66- бетті оқып , мазмұндап келу.
Күні : 12/01-2015 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Бос тау жынысы.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың табиғатқа қызығушылығын арттыру ,
Табиғат құбылыстарын ұғындыру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
І. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
2. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
ІІ Үй тапсырмасын тексеру:
Қар немесе жаңбырдың жаууы неге байланысты ?
Жер асты суы қалай пайда болады ?
Бұлақ қандай жерден шығады ?
Жасанды көл қалай жасалады?
ІІІ. Мақсат қою кезеңі:
Үй тапсырмасын қорытындылап жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатынмен таныстыру.
ІУ. Жаңа сабақ:
Бос тау жыныстары- құм және саз.
Жер қабатын құраушы тау жыныстары бірін-бірі үлкен салмақпен басып жатады. Түрлі ерітінділер араласып бірбірімен байланысқан құм түйіршіктері ауыр салмақтан тығыздалып, қатты тасқа айналады.
Құм суға ерімейтін берік түйіршіктерден тұрады. Құрғақ құм түйіршіктері сусып, бір-бірімен байланыспай тұрады.
Түйіршіктердің құрамына қарай құмның түсі де түрліше-ақ,қара,сұрғылт,сарғыш болып келеді.
Саз- майда тау жынысы. Ол үгілген тау жыныстарының ең ұсақтарының суда түнғанан пайда болады.
Саздан құм араластырып кірпіш құяды, отқа төзімді заттар, бағалы ыдыс-аяқ, құмыралар жасайды.Саздан қалыпқа келтіріп алған заттар берік болу үшін отқа күйдіреді.
У.Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
Сазды пайдалану уақыты қай уақыттан басталатынын білесің бе?
Оны неден дәлелдеуге болады ?
Құм қандай болады ?
Құм мен саздың ұқсастықтары неде?
Құм мен сазды қайда қолданылады ?
УІ.Сабақты қорытындылау:
Суды қорғау үшін адамдар қандай әрекеттер жасауы керек?
УІІ. Оқушылар білімін бағалау, күнделіктеріне қою.
УІІІ. Үйге тапсырма беру: 67- бетті оқып , мазмұндап келу.
Күні : 19/01-2015 ж Пәні: Дүниетану
Сабақтың тақырыбы: Пайдалы қазбалар.
Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың табиғатқа қызығушылығын арттыру ,
Табиғаттағы пайдалы қазбалар туралы ұғындыру.
2.Еңбекке деген құлшынысын арттыру, өз бетімен жұмыс
СУ 
Пайдалы қазбалар
Қатты Газ тәрізді 
Сұйық Табиғи жанатын газдар 
