Урок беларускай мовы

Урок беларускай мовы ў 1 класе

ТЭМА: “Я і навакольны свет.

Я і раслінны свет.”

Настаўніца вышэйшай катэгорыі

ДУА “Сярэдняя школа № 6 г.Магілёва”

Вронская Вольга Браніславаўна

Урок беларускай мовы ў 1 класе.

Тэма: Я і навакольны свет. Я і раслінны свет.

Мэты ўрока: Пазнаёміць з казкай “Дзьмухавец - Пузанчык”. Вучыцца аўдзіраванню на матэрыяле казкі. Вучыць правільна чытаць па-беларуску, правільна ўспрымаць і вымаўляць у адпаведнасці з маўленчым узорам гукі [дз’] і [ц’], іх спалучэнні ў словах. Пашырыць слоўнікавы запас вучняў па тэме “Кветкі”. Развіваць маўленне. Выхоўваць любоў да роднай прыроды, зацікаўленасць навакольным асяроддзем, беражлівыя адносіны да раслін.

Абсталяванне: падручнікі “Агеньчык”, каляровыя алоўкі, малюнкі кветак, схемы-апоры, сігнальныя карткі.

Тып урока: урок-гульня з нетрадыцыйнай формай навучання.

Ход урока:

1. Арганізацыйны момант.

• Вы вельмі разумныя і кемлівыя. Будзеце добра працаваць на ўроку, добразычліва адносіцца адзін да аднаго. Усміхніцеся адзін аднаму. Паслухайце верш (чытае вучань):

Я – беларус, і я шчаслівы,

Што маці мову мне дала,

Што родных песен пералівы

І зблізу чую і здаля!

• Невыпадкова наш урок пачаўся гэтымі словамі. Бо мы жывем у краіне, якая мае светлую назву Белая Русь – Беларусь, мае сваю культуру, свае звычаі і гісторыю. Чаму мы павінны вывучаць беларускую мову? (Мы – беларусы, жывем у Рэспубліцы Беларусь, таму павінны ведаць сваю родную мову).

1. Фанетычная зарадка.

• Як звініць званочак? (Дзінь - дзінь)

• Які гук пачулі? ( [дз’] )

• Як пяе сінічка? (Цінь - цінь)

• Які гук пачулі? ( [ц’] )

• Паслухайце верш:

Напрадвесні, у цішы,

зазванілі ледзяшы.

- Дзінь-дзінь, - звініць адзін.

- Згі – згі, - пяе другі.

(Вымаўленне верша па частках)

• Якія гукі тут найчасцей сустракаліся? ([дз’], [ц’])

• Гэтыя гукі прыйшлі да нас на ўрок і мы з імі яшчэ будзем працаваць. Але спачатку ўзновім свае веды.

1. Узнаўленне ведаў.

• Якую казку слухалі на мінулым уроку? (“Як гукнеш, так і адгукнецца”)

Назва казкі – гэта прыказка. Як растлумачыць яе сэнс? Як мы павінны адносіцца да людзей? Ёсць такія словы: “Трэба адносіцца да людзей так, як ты хочаш, каб адносіліся да цябе”.

• Успомнім верш, які вучылі на мінулым уроку:

Пакланіся добрым людзям,

Век дзяліся тым, што маеш, -

Хлебам – соллю, казкай – краскай.

Ну а ў госці запрашаеш,

Гавары ўсім: Калі ласка!

А з табой як тое будзе,

То за шчодры знак ўсякі

Пакланіся добрым людзям

І скажы ім шчыра:

-Дзякуй!

1. Новая тэма. Аўдзіраванне.

Стары Дзед Усявед абыйшоў цэлы свет.

Вяртаўся дадому, нёс казак малому.

На парозе сянец паставіў карабец.

• Вось з гэтага карабца дастанем новую казку. А як яна называецца, пазнаем, калі разгадаем загадку:

Ледзь трава зазелянела –

Кветка зоркай расквітнела,

На адной назе цыбатай

Моўчкі ўстала перад хатай.

Колькі дзён квітнела-ззяла –

Раптам больш пухам стала.

З поля вецер наляцеў –

Пух той з ветрам паляцеў.

Хто з вас можа адгадаць,

Як жа тую кветку зваць?

“Одуванчик” – гэта руская назва кветкі, а як гэта кветка завецца па-беларуску, прачытаем хорам – дзьмухавец. Назавіце першы гук. ([дз’]). Гук [дз’] завітаў у госці да гэтай кветкі.

• А як вы думаеце, чаму дзьмухавец так назвалі?

• Людзі ўжываюць гэту кветку ў ежу, ранняй вясной робяць вітамінныя салаты. Добра запомніце назву гэтай кветкі.

Фізкультхвілінка:

Белым шарыкам пушыстым

Дзьмухавец стаяў вясенні.

Вецер дзьмухнуў і ўсё чыста

З дзьмухаўца абтрос насенне.

Упадзе адсюль далёка,

Трапіць у любы закутак.

Бо ляціць яно высока

На маленькіх парашутах.

Дзьмухаўцы, як парашуты,

Па-над лугам кружацца.

У іх розныя маршруты –

Дзе які апусціцца.

• Сёння вы будзеце слухаць казку “Дзьмухавец - Пузанчык” аўтара Алены Рыгораўны Кобец-Філімонавай. Вы будзеце вучыцца правільна ўспрымаць на слых і вымаўляць гукі [дз’], [ц’]; правільна чытаць па-беларуску, навучымся новым назвам кветак і іх колераў.

• Дзе будзе праходзіць дзея казкі, вы даведаецеся з загадкі:

А зязюля ўсё кувае.

Салавейка напявае.

Грэе сонца з цёплай ласкай.

Дзе красуюць краскі? (У садзе)

• Паўтарыць з рознай інтанацыяй сказ “Як хороша ў садзе”: ціха, мацней, моцна.

• Вось і гераіня казкі дзяўчынка Соня гуляла ў садзе. А што здарылася далей, мы даведаемся, калі паслухаем гэту казку.

Слоўнікавая работа:

• У казцы сустрэнуцца словы (на дошцы):

чакаць – ждать

пялёсткі – лепестки

паветра – воздух

сціплы – скромный

• Калі будуць незразумелыя словы пры слуханні, вы ведаеце, што трэба падымаць картку з пытальнікам. Адкрыйце падручнікі на патрэбнай старонцы. Сачыце за маімі словамі па малюнкаваму раду.

Чытанне казкі настаўнікам.

1. Замацаванне вывучанага.

Адказы на пытанні па асэнсаванню пачутага:

• Спадабалася вам казка? Ці былі незразумелыя словы? Пакажыце на малюнках сцябло з макаўкай.

• Дзе гуляла дзяўчынка?

• Што пачула Соня?

• Як гаварыў пра сябе Дзьмухавец?

• Ці спадабалася вам яго гутарка?

• А як вялі сябе Незабудкі?

• Што адбылося далей?

• Як да гэтага аднеслася дзяўчынка?

• Як суцешыла ўнучку бабуля?

• Якога малюнка не хапае? Што на ім трэба адлюстраваць?

• Падумайце, чаму Дзьмухавец у казцы называецца Пузанчыкам?

Хвілінка адкрыццяў:

• Куды ў казцы зніклі парашуцікі? (За плот суседняй дачы).

• Адгадайце загадку:

Абступіў ён агароды,

Абабег дамы, сады

І вакол жывой прыроды

Так прастойвае гады. (Плот)

• Пакажыце на малюнку.

• У рускай мове таксама ёсць слова “плот”.

А вот я – с другой судьбою:

Часто вижу города,

Дружен я всегда с рекою,

Путь мой – быстрая вода. (Плот)

• Чым яны адрозніваюцца па сэнсе?

Інсцэніроўка ўрыўка: Дзьмухавец, Соня, бабуля.

Фізкультхвілінка:

Дзі – дзі – дзі – на неба паглядзі.

Дзе – дзе – дзе – з намі сонейка ідзе.

Дзі – дзі – дзі - цішэй ля кветак ідзі.

Це – це – це – дзьмухавец тут расце.

Чытанне па падручніку:

• А зараз мы навучымся чытаць беларускія словы. Але спачатку паслухайце, як іх буду чытаць я. Можаце сачыць.

• А зараз прачытайце гэтыя словы ўпаўголаса.

• А цяпер са мной разам.

• А цяпер пагуляем у гульню “Рэха” – я вам слова шэптам, а вы мне ўголас будзеце яго вяртаць.

• Паглядзіце на малюнкі кветак. Прачытайце назву да першай кветкі, да другой, да трэцяй, да апошняй.

• Адкажыце, пасля якога слова стаіць слова “ландыш”, якое слова стаіць пад словам “рамонак”, якое слова самае першае, самае апошняе.

• А зараз адгадайце загадкі, знайдзіце назвы кветак і прымацуйце пад патрэбным малюнкам.

На сонечным узлеску

Апошні снег растаў.

Вясёлыя … (пралескі)

Зірнулі з-пад куста.

З тонкіх лісцікаў-пялёнак

Вылез раніцай … (рамонак)

Белай хусткай ахінуўся

І да сонца пацягнуўся.

Ой, якія прыгожыя кветкі!

Ляцяць да іх пчолкі,

Бягуць да іх дзеткі.

Пчолкі мядок салодкі збіраюць,

Дзеткі вянкі на галоўку сплятаюць. (Валошкі)

На ўсіх сцяблінках тонкіх

Вісяць званочкі – гронкі,

Духмяныя, срабрыстыя,

Нібы расінкі, чыстыя. (Ландыш)

• Дрэва, траўка, птушачка і кветка

Не заўжды ўмеюць бараніцца.

Калі будуць знішчаны яны,

На планеце мы застанемся адны.

• Ці хацелі б вы застацца адны на ўсёй планеце? Чаму? Што трэба рабіць, каб не застацца адным? На перапынку вы выбралі сабе кветку, якую зараз будзеце размалёўваць. Але спачатку адгадаем загадку:

Ад неба да зямлі

Сем сцяжынак праляглі. (Вясёлка)

• Пагуляем у гульню “Колеры вясёлкі” (настаўнік паказвае на вясёлцы, дзеці называюць колеры).

• Назавіце, якую кветку вы выбралі. У каго валошка (рамонак, пралеска, ландыш)? Якія каляровыя алоўкі спатрэбяцца?

Гульня “Будзь уважлівы”

• Я буду называць словы, калі пачуеце назву кветкі, пляскайце ў далоні , хто памыліцца, той выбывае з гульні – устае.

Лілея, талерка, рамонак, званок, званочак, посуд, дзьмухавец, ландыш, дрэва, пралеска.

1. Вынік урока.

• Якую казку вы сёння слухалі на ўроку? Наша галоўная мэта была – паслухаць казку і навучыцца новым словам. З якімі словамі пазнаёміліся? (на дошцы) Які першы гук у слове “дзьмухавец”? ( [дз’] ). А з якім гукам яшчэ чыталі словы? ([ц’]) (паказваюць на схемах).

1. Рэфлексія.

• Хто лічыць, што працаваў на ўроку добра, з усёй аддачай – прымацуйце да дошкі валошкі. Хто лічыць, што на ўроку не вельмі актыўна працаваў, але на наступным уроку будзе лепш працаваць – рамонкі.

• Атрымаўся цудоўны букет з валошак і рамонкаў як сімвал нашай Беларусі. Мы ўсе разам ствараем сілу і моц нашай Радзімы.

Як песню вясной жаўруковую,

Шануй беларускую мову!

Шануй і любі яе, родную,

Каб мог ты на ей заспяваць,

Каб мог і зімою халоднаю

Той песняй сяброў саграваць.