Құндылық: дұрыс әрекет
Қасиеттер: көпшілдік, сыйластық, достық, кешірімділік
Мұғалiм: Есенова Д.Д
Сынып – 3
Сабақтың мақсаты: Балалардың «сыйластық», «достық» құндылықтары туралы түсініктерін кеңейту;
Міндеттері:
- ұл бала мен қыз бала арасындағы сыйластық туралы түсінік қалыптастыру;
- өзара сыйластық қарым - қатынастарын дамыту;
- инабаттылыққа, достыққа, сыйластыққа тәрбиелеу. Ресурстар:(құралдар, мәлiметтер)
оқулық, дәптер, үнтаспа, күнделік, қанатты сөз
Сабақ барысы:
Ұйымдастыру кезеңi.
Оқушылармен амандасып, «Өзін- өзі тану» сабағының ережесін «5-Т» қайталау, оқушылардың оқу құралдарын тексеру.
Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену»
(Оқушылардан шеңбер құрып отыруды, қолдарын тізесіне немесе үстел үстіне қоюды, аяқтарын айқастырмауды өтініңіз. Арқаларын тік ұстауын қадағалаңыз. Жайлы, баяу музыка қойыңыз).
2. Үй тапсырмасын тексеру
Т. Дәуренбековтің «Кімнің жұмысы» әңгімесін оқып талдау.
Сұрақтар:
Қыз бала мен ұл бала өзара сыйластығы туралы не айта аласыңдар?
Ұл бала мен қыз баланың достығы дегенде нені түсінесіңдер?
Түйіндеме. Мектепте қыздар да, ұлдар да бірдей білім, тәрбие алады, «оқушы» мәртебесі бәріңе ортақ. Сыныпта тату-тәтті болып, сыйластықты қарым-қатынас жасай білу – әдептіліктің бір белгісі. Тек мектепте ғана емес, аулада да көршілеріңмен ұл, қыз болып сыйласып, дос бола білген жөн. Сабақ барысын талдау:
3. Дәйексөз.
«Ел ұлымен берік, қызымен көрік» (халық даналығы)
(Бірінші ұлдар, екінші қыздар, үшінші рет хормен оқып шығады).
Дәйексөздің мағынасын қалай түсінесіңдер?
Ұл бала мен қыз баланың бойында қандай қасиеттер болуы керек?
Түйіндеме. Қазақ халқы ұл дүниеге келгенде ел қорғайтын азамат туды деп мақтанып, масаттанады. Сондықтан да ұл баланы асқар тауға, алынбас қамалға, алмас қылышқа, қайратты бүркітке теңеді. Батырлардың көпшілігі ұлдардан шықты емес пе? Қобланды, Алпамыс, Райымбек, Абылай, Сырым және т.б. Қыздардан шыққан батыр болса, халық оларды ер мінезді дейді. Ал қыз дүниеге келгенде елге, өмірге көрік берер қыз туды, деп мәз-мейрам болады. Өйткені қыз бала тән сұлулығымен ғана емес жан сұлулығының байлығымен өмірді мәнді де сәнді етеді. Оларды гүлге, күнге, айға теңейді. Даналықтарды ерлерден кем түспеген қыздар да жоқ емес. Мысалы: Ұлдай хан, Қарашаш сұлу, Айша бибі, домалақ ана және т.б.
4. Әңгiмелеу (мұғалімнің сыйы)
«Сайрам ару» (ертегі)
Ертеде Құт қаласында Сая деген батыр тұрыпты. Оның Сайрам атты қызы ар екен. Сұлу жүзінің нұры түнде Ай, күндіз Күн сәулесімен тайталасыпты. Адам ғана емес, жер бетіндегі жан-жануарлардың бәрі Сайрам арудың келбетіне сүйсініп, содан сүйініш тауыпты.
Жылжып жылдар өтеді. Сайрам ару да піскен алмадай албырап, нұрына нұр қосылады. Өскен сайын гүлдей құлпырады. Ханның қызы болмаса да, халқына қадірі одан кем емес екен. Елі аялап, төбелеріне көтеріпті. Сайрам арудың нұрлы жүзі, сұлу кескін-келбеті, әсем көркі, дариядай тасқындаған ақыл-ойы дүниенің төрт бұрышына аңыз болып тарапты. Қыздың әкесі жер бетінің түкпір-түкпірінен алтын-күміс саудырата сапырып, ағыл-тегіл сый алып келген әр қилы ел патшалары мен хандарының тарту-таралғыларын қабылдамайды. Бәріне бір – ақ жауап қайтарады:
-Қызымның еркі өзінде, бағын байламаймын.Ұнатып, қалағанына көзім жетсе, жалқы жігіт боса да, қарсылығым жоқ!.
Сайрам қыз алтын-күмісін арқалап жүргендердің бір де біреуіне пысқырып та қарамайды. Сондағы қалауы не деп таңданысады жұрт. Осы құт қаласында бес саусағынан өнері тамған шебер, асқан ер жүрек Бөкен деген саңлақ жігіт бар екен. Сайрам ару сол жігітті ғана ұнатады. Жігіттің арманы да осы қыз екен. Бөкен – еліне қатер төндірген жауларға қарсы соғысып, шапқыншыларға талай-талай соққы берген, қайыспас қайсарлығымен, айбынды қаһармандығымен танылған, батыр атанған ер жігіт. Батыл, тапқыр істеріне елі сүйсінеді. Мақпалдай қара түнге, қара көк аспанға өзінің сәулесін шашқан асыл ару мен ер жігіттің қалауы еліне жария етіледі.
Ару мен ер жігіттің бұл қалауларын елі құптап, ақ тілектерін жаудырады. Сөтіп, ақылына көркі сай ару қыз Сайрам мен батыр да өнерлі ер жігіт Бөкен екеуі ұзақ және бақытты өмір сүрген екен.
Сұрақтар: -Сайрамның бойынан қыздарға тән қандай қасиеттерді байқадыңдар?
- Сайрам мен Бөкен бір – біріне сай ма?
5. Шығармашылық жұмыс. Топтық жұмыс.
А) Ұлдар мен қыздар екі топқа бөлінеді
Ұлдарға: «Қыз баланың бойынан қандай жақсы қасиеттерді көргің келеді?»
Қыздарға: «Ұл баланың бойынан қандай жақсы қасиеттерді көргің келеді?»
(Әр топ өз ойларын плакат бетіне түсіреді.Жұмыстарын қорғайды.)
Б) «Егер ұл болсам., егер қыз болсам.» ойыны күтілетін жауап:
Егер мен ұл болсам елімді қорғаймын; қыздарға көмектесемін т.б.
Егер мен қыз болсам өте таза жүремін; дөрекі сөз айтпаймын т.б.
6. Топпен ән айту.
1.Ақиқаттың әнін,
Айтамын күнде мен.
Бөбек әлемінің
Сырларын түсініп,
Нұрына шомылдым күннің.
Тыныштық жан - көркем,
Керемет ол неткен,
Ар- ұждан сөйлейді,
Жүректі тербейді
Бақытқа жетелейді
Қайырмасы:
Құндылықтар – мәңгі әнім,
Құндылықтар – өмір мәні
Ізгіліктің ғажап күйіне
Ертесіңдер сендер.
2.Дұрыс әрекеттер
Сүйіспеншілік береді,
Тыныштық орнайды,
Қиянат болмайды,
Адамзатқа әлемдегі.
7. Үй тапсырмасы.
Ө. Тұрманжанов өлеңді жаттау (№ 15 сабақ).
8. Соңғы тыныштық сәтi.
Баяу әуен қойылады. Оқушылар денесін, басын тік ұстап, көзін жұмып отырады.
Мұғалім жәй дауыспен:
- Әрқайсымыз оң қолымызбен жүрегімізді ұстап көрейік. Өз жүрегіміздің жылылығын сезініп, жүрек жылуымызды адамдарға, айналамызға жеткізу үшін іштей оларға жақсы тілектер тілейік. Жақсы ой ойлайық, жақсы сөз сөйлейік, жақсы іс жасайық! Бүгінгі сабақтан алған әсерлеріңізді жүректеріңізге түйіп алыңыздар. Рахмет! Көздеріңді ашуға болады.
