Дүниетану
Тақырыбы: Судың маңызы.
Сабақтың мақсаты:
1.Судың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы туралы түсінік беру.
Жергілікті жердің су айдындарымен таныстырып,олардың сол аймаққа пайдасын ұғындыру
2.Судың барлық ерекшеліктерін сипаттау:түсін,мөлдірлігін,иісін,тазалығын,жергілікті жерге тигізетін пайдасын(ауыз суға,мәдени өсімдіктерді суаруға,ішуге жарай ма,жарамайтын болса,неліктен екенін анықтау)
3.Қазіргі таңда адамзат ауасын жұтып,суын ішіп отырған табиғат- ананы қорғап,аялауға тәрбиелеу.
Көрнекілігі:глобус,.карта,тәжірибе столы,пробиркалар,құм,саз,қант,су,ас содасы,кофе,шай,штатив,шыны, май шам.
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі.
Психологиялық икем оқушылардың көңіл күйлерін жазу,сұрау:
II.Үй тапсырмасын тексеру.
Судың қасиеттерін және жай күйі туралы білімдерін жинақтау,қорытындылау.
-Судың қандай қасиеттерін білеміз?Оны дәлелдеңдер.
Сұйық Иісі жоқ жұғады
Су еріткіш СУДЫҢ ҚАСИЕТІ
Түссіз Пішіні болмайды мөлдір
-Судың қандай үш жағдайы болады?
Ол бір жағдайдан екінші жағдайға қалай көшеді?
СУДЫҢ ЖАЙ КҮЙІ:
Сұйық БУ Қатты(мұз)
III.Оқушыларды жаңа сабақтың тақырыбымен,міндетімен таныстыру.Дәптерге күнді жазу.
Адам өміріне не қажет? Өткен тақырыптан еске түсіру.
ТАМАҚ СУ АУА
АДАМ ӨМІРІНЕ НЕ ҚАЖЕТ?
ЖАРЫҚ ЖЫЛУ
Балаларға сұрақ: бидай дәні топырақта өніп,өсу үшін оған қандай жағдай жасауымыз керек? (оқушылар жауабы).Тіршілік судан басталады.
IY.Деректер мен дәйектер:
Су бар жерде тіршілік бар,өмір бар,жайқалып өскен бау бақша,сынсыған орман,тоғай,бітік шыққан егін,мыңғыраған мал,алып су электр станциясыбар,сондықтан қазақ «Сулы жер нулы жер»дейді.Ну дегеніміз қалын орман.
Су тіршіліктің ғана емес,тазалықтың пәктіктің белгісі.
Қазақ халқы суды қадір етумен қатар оны жалпы халыққа,жан жануар дүниесіне,өсімдік әлеміне тіршілік беруші деп санаған.Су бермеу,судан тарықтыру ең үлкен қылмыс.
Мұхаммед пайғамбар құранында: «Бір жұтым су бөліспеген адам Алла тағаланың алдында күнәһар» деп жазған.Сол үшін атазаманнан бері қазақ үйіндегі су,қымыз,айран шалап сияқты сусындар тегін болған.Айдалада жападан жалғыз мал бағып отырған адамның үйіне жолаушы келіп түссе,ең алдымен сусын беріп құрметтеген.
егер де біз картаға немесе глобусқа қарасақ жер шарын жан жағынан су қоршағанын қөреміз.Судың көлемі құрлықтан 3есе көп екен.Жер бетін70%су алып жатыр.Мұхит,теңіз сулары өте ащы,сондықтан оны адам,жануарлар және өсімдіктер пайдалана алмайды.
Ал енді адам ағзасына күніне 10 литрдей су керек.Егер де адамның денесінен 1,5л су ағзадан буланса немесе тер күйінде шықса,адам қаталап шөлдейді.Адам баласы шөлге қарсы 3т күннен артық күресе алмайды.Егер адам денесіндегі судың 6-8 %азайса,адам жартылай есінен танып қалады.10% азайса сілекейін жұтады,ал 12% кемісе адам өліп кетеді.
Y.Енді балалар судың қажеттілігіне тоқталайық:оқулықтық 47бетіндегі суретке қарап қорытынды шығарыңыздар.
СУ
Суды ішеміз Сумен жуынамыз өсімдіктерді,бау бақшаны суарамыз
Ас әзірлейміз үй тазартамыз суға адамдар,жануарлар да шомылады
Сусыз кір тазармайды Суда көлік жүреді
Суда қандай өсімдіктер өседі? (оқушылар жауабы-лалагүл,балдырлар,қамыс,қоға)
Суда тіршілік ететін жануарларды атаңыздар.(құстар:шағала,су бүркіті.Моллюскалар,кит,тюлень,құндыз,су өрмекшісі)
YI.Суды қорғау мәселелері.
-Арық,өзен бойына шөп,ағаштар егу
-Суларды қоқыстан тазалау. «Бұлақ көрсең –көзін аш»
-Завод,фабрикалардан шыққан қалдықтарды суға ағызуға тыйым салу,оларға тазартқыш қондырғылар орнату.
-«Судың да сурауы бар» -суды үнемдеу (кранды жауып жүру,беталды суды ағызбау)
Қазақта адамгершілікке арналған үш сауал бар,олар:
1.Шөлге құдық қазған
2.Өзенге көпір салған
3.Жолға ағаш еккен
YII.Суға байланысты ырым –тыйымдар:
Суға түкірме
Судың бетін ашық қалдырма
Түнде суға барма
Суға байланысты мақал-мәтелдер мен нақыл сөздер:
Сулы жер –нулы жер
Жылап жүріп арық тазаласаң,күліп жүріп су ішесің
Бастау суалса-бақыт суалады
Ағын су-өмір,тоқтау су-өлім
Бұлақ көрсең-көзін аш
Құлан- қырға,құндыз –суға
YIII.Сабақты қорытындылау
IX.Үйге тапсырма беру:45-48бет оқу,мазмұндау
X.Бағалау
