.2. Жаппай ж?мыс: Наурыз мерекесі туралы ?з білетіндерін айтады
Ма?ынаны тану.(6-минут)
С?кен (С?дуа?ас ) Сейфуллин
(1894-1938)
С?кен Сейфуллин 1894 жылы б?рын?ы А?мола облысы А?мола уезі, Нілді болысыны? Бірінші ауылында (?азіргі Жез?аз?ан облысы, Жа?аар?а ауданы) ту?ан. Сарыар?аны? са?ымды даласы, м?лдір сулары, тол?ы?ан Н?ра, Есіл ?зендеріні? бойы, алыстан к?з тарт?ан Аба, Ор тауларыны? бауыры – болаша? а?ынны? балалы? ша?ы ?ткен, жаз жайлау рахатын к?ріп, алтыба?ан теуіп, а?с?йек ойна?ан, ?ысты? боранды ?за? т?ндерінде ?иял-?ажайып, ерлік о?и?алар?а толы батырлар жырын естіп, мы? т?рлі сырмен адам ж?регін елжіретер ?н мен к?й ты?да?ан, айт пен тойды? ?ызы?ын к?ріп, айтыс пен б?йгені ?ызы?та?ан алтын бесік, ысты? ?ясы. XX ?асырда?ы ?аза? поэзиясын жа?а т?р, ты? мазм?нмен байыт?ан а?иы? а?ын, ірі мемлекет ?айраткері, сарабдал жазушы, драматург, ?дебиет зерттеушісі, республика каламгерлеріні? бетке ?стар беделді серкесі, осылар?а сал-серілігі мен сирек ?шырасатын сымбаттылы?ы ?осылып, к?зіні? тірісінде-а? а?ыз?а айнал?ан С?кен Сейфуллин — ?о?амдык ой-пікір, ?деби-м?дени тарихымызда ерекше орын алатын жар?ын т?л?а. С?кен Сейфуллин кейін ?зі с?лу таби?атын талай рет тебірене жырла?ан ?лкеде — А?мола уезі, Нілді болысыны? Бірінші ауылында (?азіргі ?ара?анды облысыны? Жа?аар?а ауданы) орташа ау?атты кісіні? отбасында д?ниеге келеді. ?кесі Сейфолла серілігі бар домбырашы, саятшы, с?зге шешен кісі екен де, шешесі Жамал ??гіме, а?ыз-ертекті к?п білетін ?рі н?шіне келтіріп айтатын сали?алы ана болыпты. С?кен ?ке мінезін, ?нерін бой?а ж??тырып, ана ??гімелерін жалы?пай ты?дап, зердесіне т?йіп ?седі. Айналасына абайшыл, ?ылты?-сылты?ы жо? бірто?а бала болады, ??ымтал С?кен ауыл молдасынан о?ай хат танып, ?олына т?скен ескілі-жа?алы кітаптарды бас алмай о?иды. ?кесі то?ыз жасар С?кенді тіл ?йренсін деп Нілдідегі таныс орысыны? ?йіне т?р?ызады. С?кен ?лгі ?йді? таусылмайтын ?ара ж?мысын тияна?ты ат?ара ж?ріп, кемпірінен бір жыл орыс тілін ?йренеді. Одан кейін екі жыл зауыт мектебінде о?иды. Болаша? к?рескер а?ын кенішті ?алада?ы зауыт, шахта ж?мысшыларыны? аянышты ?мірімен танысып, ереуілдерін к?ріп, солар?а б?йрегі б?рады. Одан кейін бес жылдай А?молада о?ьш, 1913 жылы Омбыда?ы м??алімдер даярлайтьш семинария?а т?седі, оны 1916 жылы бітіріп шы?ады. Ол осы жылдары орыс ж?не Еуропа ?дебиетін ден ?оя о?иды. Абайды сан ?айталап, ауыз ?дебиеті мен фольклордан мол хабардар болады. С?йте ж?ріп, ?ле? жазуды машы? ?ылады. Ал?аш?ы ?ле? жина?ы 1914 жылы ?азан ?аласында басылып шы?ады. ?аза?та ол кезге дейін, Ма?жанды айтпа?анда, С?кен сия?ты 20 жасында ?ле? кітабы шы??ан ешкім бол?ан емес.
Топтау. о?ушылар ?з білгендерін орта?а салады, топтайды. Авторлар туралы дерек алады
Түрлі- түсті гүлдерді таңдайды. Сол гүлдегі жазулар бойынша топқа бөлінеді.
Үй тапсырмасын
тексеру:
(10 минут)
Үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын..
Үй тапсырмасы: «Наурыз»
1. Өлеңді жатқа айту.
2. «Наурыз» өлеңіне салған сызбасына түсінік беру
3. Өлеңнен қандай ой түйдің?
Әр оқушы өз дайындығын көрсетеді.
Жаңа сабақ
(2 минут)
«Проблеманы айқындау» кезеңі
в
о
р
ы
к
е
а
р
о
т
в
ф
с
ә
л
н
а
н
м
а
в
а
и
н
о
ф
у
л
м
х
п
т
с
е
й
ы
с
т
л
н
м
е
н
о
а
ь
б
ю
и
ж
с
м
и
з
ы
р
у
а
н
э
1.Әріптер кестесінен жаңа тақырып атауын және автордың атын табады.
«Сәкен Сейфуллин»
«Наурыз»
2. Сабақ мақсатын қояды
1-тапсырма
(2-минут)
«Наурыз» сөзіне ассоциация құруға тапсырма беремін.
.2. Жаппай жұмыс: Наурыз мерекесі туралы өз білетіндерін айтады
Мағынаны тану.(6-минут)
Сәкен (Сәдуақас ) Сейфуллин
(1894-1938)
Сәкен Сейфуллин 1894 жылы бұрынғы Ақмола облысы Ақмола уезі, Нілді болысының Бірінші ауылында (қазіргі Жезқазған облысы, Жаңаарқа ауданы) туған. Сарыарқаның сағымды даласы, мөлдір сулары, толқыған Нұра, Есіл өзендерінің бойы, алыстан көз тартқан Аба, Ор тауларының бауыры – болашақ ақынның балалық шағы өткен, жаз жайлау рахатын көріп, алтыбақан теуіп, ақсүйек ойнаған, қыстың боранды ұзақ түндерінде қиял-ғажайып, ерлік оқиғаларға толы батырлар жырын естіп, мың түрлі сырмен адам жүрегін елжіретер ән мен күй тыңдаған, айт пен тойдың қызығын көріп, айтыс пен бәйгені қызықтаған алтын бесік, ыстық ұясы. XX ғасырдағы қазақ поэзиясын жаңа түр, тың мазмұнмен байытқан ақиық ақын, ірі мемлекет қайраткері, сарабдал жазушы, драматург, әдебиет зерттеушісі, республика каламгерлерінің бетке ұстар беделді серкесі, осыларға сал-серілігі мен сирек ұшырасатын сымбаттылығы қосылып, көзінің тірісінде-ақ аңызға айналған Сәкен Сейфуллин — қоғамдык ой-пікір, әдеби-мәдени тарихымызда ерекше орын алатын жарқын тұлға. Сәкен Сейфуллин кейін өзі сұлу табиғатын талай рет тебірене жырлаған өлкеде — Ақмола уезі, Нілді болысының Бірінші ауылында (қазіргі Қарағанды облысының Жаңаарқа ауданы) орташа ауқатты кісінің отбасында дүниеге келеді. Әкесі Сейфолла серілігі бар домбырашы, саятшы, сөзге шешен кісі екен де, шешесі Жамал әңгіме, аңыз-ертекті көп білетін әрі нәшіне келтіріп айтатын салиқалы ана болыпты. Сәкен әке мінезін, өнерін бойға жұқтырып, ана әңгімелерін жалықпай тыңдап, зердесіне түйіп өседі. Айналасына абайшыл, қылтың-сылтыңы жоқ біртоға бала болады, Ұғымтал Сәкен ауыл молдасынан оңай хат танып, қолына түскен ескілі-жаңалы кітаптарды бас алмай оқиды. Әкесі тоғыз жасар Сәкенді тіл үйренсін деп Нілдідегі таныс орысының үйіне тұрғызады. Сәкен әлгі үйдің таусылмайтын қара жұмысын тиянақты атқара жүріп, кемпірінен бір жыл орыс тілін үйренеді. Одан кейін екі жыл зауыт мектебінде оқиды. Болашақ күрескер ақын кенішті қаладағы зауыт, шахта жұмысшыларының аянышты өмірімен танысып, ереуілдерін көріп, соларға бүйрегі бұрады. Одан кейін бес жылдай Ақмолада оқьш, 1913 жылы Омбыдағы мұғалімдер даярлайтьш семинарияға түседі, оны 1916 жылы бітіріп шығады. Ол осы жылдары орыс және Еуропа әдебиетін ден қоя оқиды. Абайды сан қайталап, ауыз әдебиеті мен фольклордан мол хабардар болады. Сөйте жүріп, өлең жазуды машық қылады. Алғашқы өлең жинағы 1914 жылы Қазан қаласында басылып шығады. Қазақта ол кезге дейін, Мағжанды айтпағанда, Сәкен сияқты 20 жасында өлең кітабы шыққан ешкім болған емес.
Топтау . оқушылар өз білгендерін ортаға салады, топтайды. Авторлар туралы дерек алады
Оқулықпен жұмыс.
(3 минут)
Өлеңді тізбектей оқыту.
Өлеңнен адамдардың бойындағы қандай мінез-құлықтар байқалады?
Жеке жұмыс: өлеңді мәнерлеп оқиды, мазмұнын айтады, өз ойларын тұжы рымдайды.
2-тапсырма
Топтық жұмыс.
(8 минут)
топ.
Сатылай кешенді талдау жаса.
топ.
Өлең мазмұнына сәйкес келетін мақал- мәтел жаз.
Әр топ өз идеяларымен ұсыныстарымен таныс тырылым жасап, өз жұмыстарын қорғайды.
топ
Өлеңде адам кейпінде бейнеленген табиғат құбылыстарын үлгі бойынша жазып шық .
топ
«Наурыз» эссе жазу.
Сергіту сәті
2минут
«Қара жорға» биін билету.
Жеке жұмыс
«Бес тармақ»
(4-минут)
Не?-----------1 сөз
Қандай?-----------2 сөз
Не істейді?------------3 сөз
Оның қандай маңызы бар?
Оны басқаша қалай атауға болады?
Жеке жұмыс: әр оқушы берілген тапсырма бойынша жұмыс жасайды, ойын тұжырымдап, жазғанын оқиды.
Сабақты қорыту
(2-минут)
Біз бүгін нені өттік?
Диалогтық оқыту
Өзін өзі және топ жетекшілері бағалайды
Бағалау.
Бағалау
Өзін -өзі және топ жетекшілері бағалайды.
Рефлексия
(2- минут)
«ББҮ» кестесін толтырады.
Білемін. Білгім келеді. Үйрендім
Ауызша жауап береді. «ББҮ» кестесін толтырады.
Үйге тапсырма
М.Дулатовтың «Наурыз» өлеңімен салыстыр. Екі өлең мазмұнында қандай ұқсастық бар? Ортақ тақырыпты дәптеріңе жазып шық.
Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету..
Рефлексия
11.03.16ж Әдебиеттік оқу пәні.
Тақырыбы:Сәкен Сейфуллин «Наурыз»
Сабақтың мақсаты: 1.Сәкен Сейфуллиннің «Наурыз» өлеңінің мазмұнымен таныстыру. Табиғаттағы өзгерістер мен табиғат құбылыстары туралы түсінік беру. Наурыз мерекесі туралы түсініктерін кеңейеді.
2.Өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге, қортынды жасауға дағдыланады.
3.Мысалдың негізгі идеясын ашу арқылы баланы адамгершілікке баулу.
Күтілетін нәтиже: Табиғаттағы өзгерістерді және табиғат құбылыстарын білемін. Сатылай кешенді талдау жасаймын.
Мен нені жақсы жасай алдым? Оған не әсер етті?
Сабақ жоспары толық орындалды:
а) Өлең айту арқылы ұйымдастыру кезеңі өткізілді. Біріне- бірі жақсы тілектер айтып, жақсы көңіл-күймен сабақты бастап кеттік.
ә) Тақырыпқа сәйкес түрлі- түсті гүлдерді таңдау арқылы топқа бөлінді.
б) Үйге қандай тапсырма берілгенін сұрадым.
. Өлеңді жатқа айту.
2. «Наурыз» өлеңіне салған сызбасына түсінік беру
3. Өлеңнен қандай ой түйдің?
Деңгейлік тапсырмалар:
Оқушылар сабаққа жақсы дайындалып келген.
Жаттауды Құдайберген , Нұрай, Әдемі өте жақсы жаттаған.
а) Әріптер кестесінен жаңа тақырып атауын және автордың атын тапты.
«Наурыз»» осы сөздерді естігенде ойға келетін сөздерді жазып, топтап шықты.
