"Салауатты ?мір – к?тері?кі к??іл"

Саба?ты? ма?саты: о?ушыларды салауатты ?мір салтын ?алыптастыру?а, жеке бас гигиенасын са?тау?а, д?рыс тама?тану?а, дене шыны?тыру мен спортпен ш??ылдану?а т?рбиелеу. Жаман ?деттерден са?тандыру, ішімдік пен темекіні? жас организмге зиянды екенін насихаттау. Жас б?лдіршіндерді мектеп партасынан-а? жаман ?деттерден аула? болып, ?скен ортадан тек ?ана жа?сы ?деттерді бойына сі?іруге баулу.

Формасы: саяхат саба?.

К?рнекілігі: ?ажетті ?дебиеттер, о?ушыларды? ?з шы?армашылы?ынан салын?ан суреттері,

Саба? барысы:

Жоспар

І. ?йымдастыру кезе?і.

ІІ. Ой ?оз?ау. Салауатты ?мір салты дегеніміз не?

ІІІ. Салауатты ?деттер б?лімшелеріне саяхат.

Жеке бас гигиенасы ж?не д?рыс тама?тану б?лімшесі
Дене шыны?тыру мен спортпен ш??ылдану б?лімшесі

IV. ?орытындылау.

І. М??алім с?зі: «Дені сау адам – таби?атты? е? ба?алы туындысы» Т.Корлейль деген екен. Балалар ма?ан мынадай с?ра??а жауап бері?іздерші: салауатты ?мір дегенді ?алай т?сінесі?дер?

       «Салауатты ?деттер б?лімшелеріне» саяхат?а шы??алы отырмыз. Онда жа?а да ?ызы?ты о?и?аларды? ку?сі боламыз. ?р б?лімшелерді? біз білуге міндетті за?дары мен ережелері бар. Сол б?лімшені? за?дары мен ережелерін толы? біліп ме?гергесін, «Салауатты ?деттер б?лімшелеріні?» толы??анды, те? ???ылы азаматы боласын.

Сонымен саяхатымызды бастайы?.

Біз келген бірінші б?лімше «Жеке бас гигиенасы ж?не д?рыс тама?тану б?лімшесі» деп аталады. Оларды барлы?ы да ма?ызды. Егер сен оларды? барлы?ын жаттап, есте са?тайтын болса?, еш?ашан да ауырмайсы?, ?рі с?йкімді, ?рі мы?ты боласы?.

Жеке бас тазалы?ыны? ережелері.

-         К?нделікті бір уа?ытта т?р, б?лме?ді желдетіп ал да, шыны?тыру жатты?уын жаса;

-         Ерте? ерте тісі?ді тазалап, беті-?олы?ды, мойны? мен ??ла?ы?ды жу;

-         ?йы?тар алдында жуынып, б?лме?ді желдетіп алуды ?мытпа;

-         Тама? ішерді? алдында, ж?мыс істегеннен кейін, ?жетханадан со? міндетті т?рде ?олы?ды жу;

-         Бет орамал пайдалан, м?рны?ны? ?р?ашан таза болуына к??іл б?л;

-         Т?шкірген немесе ж?телген кезде м?рны? мен аузы?ды беторамалмен жуып, теріс айналып т?шкір немесе ж?тел;

-         Шашы?ды д?рыстап к?т: уа?ытылы тара, буып немесе ?ріп ?ой;

-         Т?сегі?ді жинау, же?іл-желпі киімдері?ді ?зі? жуып, ?тіктеу, т?йме?ді ?адап, б?те?ке?ді тазалау – б?л ?ркімні? – а? ?олынан келетін іс;

-         ??ыпты да жарасымды киінетін бол. Киімні? таза ж?не ?тіктелген болсын;

-         Мектепке киетін киімі? мен ?й киімі?ді ??ыпты ?стап, уа?ытылы ауыстыр. Ал ?она??а барарда жарасымды да с?нді киінген ж?н;

-         ?йден шы?арда сырт бейне?ді айна?а ?арап т?зеуге ?деттен;

-         Ая? киімі?ді к?тіп киіп ?йрен, тазалау?а уа?ыт б?л;

-         Мектепте ?стайтын, ?йде пайдаланатын заттары?ды реттеп ?ста;

-         ?зі? отыратын орынны? тазалы?ын ?ада?алап, ша?ын с?рт;

-         Кітап – д?птері?ді пайдаланып бол?ан со?, орнына ?ой;

-         Ине-жіп, ?айшы, тара?, кітапша сия?ты заттарды? ?з орнынан табыл?аны д?рыс. Алса?, орнына дереу ?ой;

-         Сырт киімі?ді орынды??а тастай салмай, киім ілгішке іл. Мектеп формасы мен ?й киімі? араласып жатпасын.

-         Ойнаса?, ойыншы?тары?ды да жинап, реттеп ?ой.

Тері тазалы?ы.

Адам денсаулы?ыны? кепіліні? бірі – тері тазалы?ы. Ысты? сумен ж?не сабынмен жуын?ан жа?дайда ?ана теріні т?рлі микробтар мен лас н?рселерден айы?тырып, тазарту?а болады.

Шаш ж?не тырна? к?тімі.

Адам терісіні? е? ?сімтал б?лігі – шаш пен тырна?. Ол адамны? миын к?н с?улесі мен суы?тан са?тайды. ?р шашты? ?зіні? ?мір с?ру мерзімі бар. Шаш сырт к?зге ?з ?алпын са?тап т?р?ан?а ??са?анмен, шын м?нінде к?ніне 100 тал шаш т?сіп, 100 тал шы?ып отырады.Шашты аптасына 1 рет жу?ан ж?н. ?те суы? к?ндері бас киімсіз шы?у?а болмайды.?олды? тырна?тарын аптасына 1 рет алса, ая? сауса?тарыны? тырна?тарын екі аптада бір рет немесе айына бір рет алады.

Ал енді д?рыс тама?тану ережелеріне келер болса? ,денсаулы?ымызды? е? жа?ын к?мекшілері – д?румендер. Олар біз танысатын «б?лімшеде» жеміс-жидек, к?к?ністерде ?те к?п м?лшерде болады.

А д?румені

Теріге, шырышты? б?лінуіне, с?йектер мен тістерді? ?атаюына ?ажет. Малдардан алынатын та?амдарда болады: бауырда, сары майда, ірімшікте, ж?мырт?ада, балы?ты? майында, сары-?ызыл, жасыл т?сті к?к?ністер мен жеміс-жидектерде: шабдалы, итм?рын, ?ара ?ара?ат, ?арбыз, б?рыш, ?ыры??абат, а?желкен, с?біз, к?к жуа т.с.с.

В д?румені.



А?зада?а зат алмасуды реттейді, ?анны? т?йіршіктеріні? ?алыптасуына, ас?азан –ішек ?ызметін ?алыптастырады ж?не т.б. В тобы д?румендерімен ?аны??андар: жармалар, асты? т??ымдастар, атбас б?рша?, с?т ж?не ет та?амдары, ж?мырт?а, к?к?ністер, жа??а?тар.

О?ушыны? саба??а барар алдында еттен, балы?тан жасал?ан тама?тар немесе с?т та?амдарын ішкені д?рыс. ?йткені б?л та?амдарды? ??рамында ?сіп келе жат?ан а?за?а пайдалы к?птеген витаминдер мен минералдар бар. ?уатты ішкен та?ерте?гі ас адамны? ой е?бегі мен дене е?бегіні? ?уатын к?тереді.

Тама?тану сауаттылы?ыны? бес негізі бар:

1) Тама? ??рамында негізгі ?оректік заттарды? болуы (н?руыз, май, к?мірсу);

2) Тама? рационында ?осымша заттарды? болуы;

3) Тама? н?рлігі адам жасына, денсаулы? к?йіне, таби?ат климатына байланысты;

4) Т?улік бойынша тама?тану т?ртібіні? м?лшерін са?тау;

5) Тама?тануды? санитарлы? – гигиеналы? норма?а сай болуы

Тама?тану режимі ж?не ??рамы т?мендегі проценттік ?атынас негізінде ж?руі ?ажет:

Та?ерте?гілік ас

7.30 – 8.00

25%

Та?ерте?гілік ас

11.00 – 11.30

10%

Т?скі ас

14.00 – 14.30

35%

Т?стен кейінгі ас

16.30 – 17.00

10%

Кешкі ас

19.00 – 20.00

Мыналардан бойы?ызды тасада ?ста?ан ж?н:

- Арты? салма? ?осатын шамадан тыс калориялы та?амдардан;

- Біркелкі тама?танудан;

- ?ант пен т?ттілерді шектен тыс пайдаланудан;

- Мал ?німдері мен ш?жы? майларын м?лшерден тыс ?олданудан;

- ?уырыл?ан, ыстал?ан, т?здал?ан та?амдардан;

- К?ніне 6 грам?а дейін т?зды азайт?ан д?рыс;

- Дайындал?ан та?амды бірнеше рет ысытуды? ?ажеті жо?. ?йткені, оны? ??рамында?ы адам организміне пайдалы заттарды? орнын та?амды б?затын зиянды ?німдер алмастыруы м?мкін;

Дене шыны?тыру мен спортпен ш??ылдану б?лімшесі

Спорт (франсуз тілінен алын?ан) — белгілі ережелер немесе д?ст?рлерге сай к?бінесе жарыс к?йінде ?тетін ?рекет. Спорт жалпы ал?анда физикалы? мы?ымды?ы ?те ма?ызды болатын (же?іске немесе же?іліске ?келетін) ?рекетті сипатта?анымен, а?ыл-ой немесе ??рал-жабды? сапасы да ма?ызды р?л ат?аратын а?ыл-ой спорты ж?не мотор спортына ?атысты айтылады. Адам баласы спортпен денсаулы?ын жа?сарту, моральді ж?не затты ?ана?аттану ?шін, ?зін-?зі дамыту ?шін ш??ылданады.

Спортты? т?рлеріне келер болса?. Т?рлерін атау.

Жаз?ы спорт т?рлері: ?ыс?ы спорт т?рлері:

1. Велоспорт 1. Биатлон

2. Ат спорты 2. Тау ша??ысы спорты

3. Же?іл атлетика 3. Ша??ы жарыстары

4. Гольф 4. М?нерлеп сыр?анау

5. Теннис 5. Фристайл

6. Футбол 6. Хоккей

7. Суда ж?зу 7. Шорт-трек т.с.с.

?орытынды

Б?гінгі саба?ымызда біз денсаулы? туралы к?птеген м?ліметтер алды?. Бізді? саяхатымызды? со?ында сіздерге айтарым:

Біз саяхат жаса?ан б?лімшелерді? ішінде ?айсысы ?на?аны, ?айсысы ?нама?аны туралы ата-ана?мен, бауырлары?мен б?лісіп, не білгені?ді орта?а саларсы?.

?лы ойшыл Сократ?а кезінде мынадай с?ра? ?ойылыпты: «Адам?а ?мірде не ?ымбаттыра?, «байлы? па, ?лде ата? па?» деп. Сонда Сократ: Байлы? та, ата? та, да?? та адамды шын ба?ытты ете алмайды. Дені сау кедей, ауру патшадан ба?ыттыра?» деп жауап берген екен. Я?ни адам ба?ытты болу ?шін о?ан денсаулы? керек, ал денсаулы?ты? кепілі – салауаттылы?. «Тіршілікті? негізі – салауатты болаша?» деп б?гінгі т?рбие са?атымызды ая?таймыз. «Салауатты ?мір салтын жандары?а жан серік еті?дер».

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«"Салауатты ?мір – к?тері?кі к??іл"»

Салауатты өмір – көтеріңкі көңіл

Мунарбаева Нургуль Рахымбаевна,

№8 орта мектеп

Бастауыш класс мұғалімі

Сабақтың мақсаты: оқушыларды салауатты өмір салтын қалыптастыруға, жеке бас гигиенасын сақтауға, дұрыс тамақтануға, дене шынықтыру мен спортпен шұғылдануға тәрбиелеу. Жаман әдеттерден сақтандыру, ішімдік пен темекінің жас организмге зиянды екенін насихаттау. Жас бүлдіршіндерді мектеп партасынан-ақ жаман әдеттерден аулақ болып, өскен ортадан тек қана жақсы әдеттерді бойына сіңіруге баулу.

Формасы: саяхат сабақ.

Көрнекілігі: қажетті әдебиеттер, оқушылардың өз шығармашылығынан салынған суреттері,

Сабақ барысы:

Жоспар

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Ой қозғау. Салауатты өмір салты дегеніміз не?

ІІІ. Салауатты әдеттер бөлімшелеріне саяхат.

Жеке бас гигиенасы және дұрыс тамақтану бөлімшесі
Дене шынықтыру мен спортпен шұғылдану бөлімшесі

IV. Қорытындылау.

І. Мұғалім сөзі: «Дені сау адам – табиғаттың ең бағалы туындысы» Т.Корлейль деген екен. Балалар маған мынадай сұраққа жауап беріңіздерші: салауатты өмір дегенді қалай түсінесіңдер?

«Салауатты әдеттер бөлімшелеріне» саяхатқа шыққалы отырмыз. Онда жаңа да қызықты оқиғалардың куәсі боламыз. Әр бөлімшелердің біз білуге міндетті заңдары мен ережелері бар. Сол бөлімшенің заңдары мен ережелерін толық біліп меңгергесін, «Салауатты әдеттер бөлімшелерінің» толыққанды, тең құқылы азаматы боласын.

Сонымен саяхатымызды бастайық.

Біз келген бірінші бөлімше «Жеке бас гигиенасы және дұрыс тамақтану бөлімшесі» деп аталады. Оларды барлығы да маңызды. Егер сен олардың барлығын жаттап, есте сақтайтын болсаң, ешқашан да ауырмайсың, әрі сүйкімді, әрі мықты боласың.

Жеке бас тазалығының ережелері.

- Күнделікті бір уақытта тұр, бөлмеңді желдетіп ал да, шынықтыру жаттығуын жаса;

- Ертең ерте тісіңді тазалап, беті-қолыңды, мойның мен құлағыңды жу;

- Үйықтар алдында жуынып, бөлмеңді желдетіп алуды ұмытпа;

- Тамақ ішердің алдында, жұмыс істегеннен кейін, әжетханадан соң міндетті түрде қолыңды жу;

- Бет орамал пайдалан, мұрныңның әрқашан таза болуына көңіл бөл;

- Түшкірген немесе жөтелген кезде мұрның мен аузыңды беторамалмен жуып, теріс айналып түшкір немесе жөтел;

- Шашыңды дұрыстап күт: уақытылы тара, буып немесе өріп қой;

- Төсегіңді жинау, жеңіл-желпі киімдеріңді өзің жуып, үтіктеу, түймеңді қадап, бәтеңкеңді тазалау – бұл әркімнің – ақ қолынан келетін іс;

- Ұқыпты да жарасымды киінетін бол. Киімнің таза және үтіктелген болсын;

- Мектепке киетін киімің мен үй киіміңді ұқыпты ұстап, уақытылы ауыстыр. Ал қонаққа барарда жарасымды да сәнді киінген жөн;

- Үйден шығарда сырт бейнеңді айнаға қарап түзеуге әдеттен;

- Аяқ киіміңді күтіп киіп үйрен, тазалауға уақыт бөл;

- Мектепте ұстайтын, үйде пайдаланатын заттарыңды реттеп ұста;

- Өзің отыратын орынның тазалығын қадағалап, шаңын сүрт;

- Кітап – дәптеріңді пайдаланып болған соң, орнына қой;

- Ине-жіп, қайшы, тарақ, кітапша сияқты заттардың өз орнынан табылғаны дұрыс. Алсаң, орнына дереу қой;

- Сырт киіміңді орындыққа тастай салмай, киім ілгішке іл. Мектеп формасы мен үй киімің араласып жатпасын.

- Ойнасаң, ойыншықтарыңды да жинап, реттеп қой.

Тері тазалығы.

Адам денсаулығының кепілінің бірі – тері тазалығы. Ыстық сумен және сабынмен жуынған жағдайда ғана теріні түрлі микробтар мен лас нәрселерден айықтырып, тазартуға болады.

Шаш және тырнақ күтімі.

Адам терісінің ең өсімтал бөлігі – шаш пен тырнақ. Ол адамның миын күн сәулесі мен суықтан сақтайды. Әр шаштың өзінің өмір сүру мерзімі бар. Шаш сырт көзге өз қалпын сақтап тұрғанға ұқсағанмен, шын мәнінде күніне 100 тал шаш түсіп, 100 тал шығып отырады.Шашты аптасына 1 рет жуған жөн. Өте суық күндері бас киімсіз шығуға болмайды.Қолдың тырнақтарын аптасына 1 рет алса, аяқ саусақтарының тырнақтарын екі аптада бір рет немесе айына бір рет алады.

Ал енді дұрыс тамақтану ережелеріне келер болсақ ,денсаулығымыздың ең жақын көмекшілері – дәрумендер. Олар біз танысатын «бөлімшеде» жеміс-жидек, көкөністерде өте көп мөлшерде болады.

А дәрумені

Теріге, шырыштың бөлінуіне, сүйектер мен тістердің қатаюына қажет. Малдардан алынатын тағамдарда болады: бауырда, сары майда, ірімшікте, жұмыртқада, балықтың майында, сары-қызыл, жасыл түсті көкөністер мен жеміс-жидектерде: шабдалы, итмұрын, қара қарақат, қарбыз, бұрыш, қырыққабат, ақжелкен, сәбіз, көк жуа т.с.с.

В дәрумені.

Ағзадаға зат алмасуды реттейді, қанның түйіршіктерінің қалыптасуына, асқазан –ішек қызметін қалыптастырады және т.б. В тобы дәрумендерімен қаныққандар: жармалар, астық тұқымдастар, атбас бұршақ, сүт және ет тағамдары, жұмыртқа, көкөністер, жаңғақтар.

Оқушының сабаққа барар алдында еттен, балықтан жасалған тамақтар немесе сүт тағамдарын ішкені дұрыс. Өйткені бұл тағамдардың құрамында өсіп келе жатқан ағзаға пайдалы көптеген витаминдер мен минералдар бар. Қуатты ішкен таңертеңгі ас адамның ой еңбегі мен дене еңбегінің қуатын көтереді.

Тамақтану сауаттылығының бес негізі бар:

1) Тамақ құрамында негізгі қоректік заттардың болуы (нәруыз, май, көмірсу);

2) Тамақ рационында қосымша заттардың болуы;

3) Тамақ нәрлігі адам жасына, денсаулық күйіне, табиғат климатына байланысты;

4) Тәулік бойынша тамақтану тәртібінің мөлшерін сақтау;

5) Тамақтанудың санитарлық – гигиеналық нормаға сай болуы

Тамақтану режимі және құрамы төмендегі проценттік қатынас негізінде жүруі қажет:

1	Таңертеңгілік ас	7.30 – 8.00	25%
2	Таңертеңгілік ас	11.00 – 11.30	10%
3	Түскі ас	14.00 – 14.30	35%
4	Түстен кейінгі ас	16.30 – 17.00	10%
5	Кешкі ас	19.00 – 20.00	20

Мыналардан бойыңызды тасада ұстаған жөн:

- Артық салмақ қосатын шамадан тыс калориялы тағамдардан;

- Біркелкі тамақтанудан;

- Қант пен тәттілерді шектен тыс пайдаланудан;

- Мал өнімдері мен шұжық майларын мөлшерден тыс қолданудан;

- Қуырылған, ысталған, тұздалған тағамдардан;

- Күніне 6 грамға дейін тұзды азайтқан дұрыс;

- Дайындалған тағамды бірнеше рет ысытудың қажеті жоқ. Өйткені, оның құрамындағы адам организміне пайдалы заттардың орнын тағамды бұзатын зиянды өнімдер алмастыруы мүмкін;

Дене шынықтыру мен спортпен шұғылдану бөлімшесі

Спорт (франсуз тілінен алынған) — белгілі ережелер немесе дәстүрлерге сай көбінесе жарыс күйінде өтетін әрекет. Спорт жалпы алғанда физикалық мығымдығы өте маңызды болатын (жеңіске немесе жеңіліске әкелетін) әрекетті сипаттағанымен, ақыл-ой немесе құрал-жабдық сапасы да маңызды рөл атқаратын ақыл-ой спорты және мотор спортына қатысты айтылады. Адам баласы спортпен денсаулығын жақсарту, моральді және затты қанағаттану үшін, өзін-өзі дамыту үшін шұғылданады.

Спорттың түрлеріне келер болсақ. Түрлерін атау.

Жазғы спорт түрлері: Қысқы спорт түрлері:

1. Велоспорт 1. Биатлон

2. Ат спорты 2. Тау шаңғысы спорты

3. Жеңіл атлетика 3. Шаңғы жарыстары

4. Гольф 4. Мәнерлеп сырғанау

5. Теннис 5. Фристайл

6. Футбол 6. Хоккей

7. Суда жүзу 7. Шорт-трек т.с.с.

Қорытынды

Бүгінгі сабағымызда біз денсаулық туралы көптеген мәліметтер алдық. Біздің саяхатымыздың соңында сіздерге айтарым:

Біз саяхат жасаған бөлімшелердің ішінде қайсысы ұнағаны, қайсысы ұнамағаны туралы ата-анаңмен, бауырларыңмен бөлісіп, не білгеніңді ортаға саларсың.

Ұлы ойшыл Сократқа кезінде мынадай сұрақ қойылыпты: «Адамға өмірде не қымбаттырақ, «байлық па, әлде атақ па?» деп. Сонда Сократ: Байлық та, атақ та, даңқ та адамды шын бақытты ете алмайды. Дені сау кедей, ауру патшадан бақыттырақ» деп жауап берген екен. Яғни адам бақытты болу үшін оған денсаулық керек, ал денсаулықтың кепілі – салауаттылық. «Тіршіліктің негізі – салауатты болашақ» деп бүгінгі тәрбие сағатымызды аяқтаймыз. «Салауатты өмір салтын жандарыңа жан серік етіңдер».