Макъсад: 1) антонимлер мевзуны анълы суретте менимсемеге ярдым этмек; 2) антонимлер мевзусыны пекитмек; 3) талебелернинъ фааль лугъат байлыгъыны зенгинлештирмек; 4) талебелерни такъымларда бильги алмагъа ве чалышмагъа огретмек; 5) ана тилине ве табиаткъа севги ашламакъ.
Дерснинъ теминаты: карточкалар, компьютер, проектор, экран, жетонлар, «Кузь» мевсимни тасвирлеген ресим, кунешчик ресими, булмача, музыка авалары («Бала тюркюси», П.И. Чайковскийнинъ «Йыл мевсимлери» Ноябрь), тиль акъкъында презентациясы, топчыкъ, смайликлернинъ ресими.
Дерснинъ чешити: бильгилерни пекитмек
Дерстен огюнде талебелер учь такъымгъа болюнелер ( 6-7 талебе). Оларнынъ адлары: «Атиклер», Джесюрлер», «Зекилер».
Дерснинъ кетишаты
I. Тешкелий дакъкъа
- Мерабанъыз, балалар! Бугунь кечкен дерсте огренген мевзуны текрарлайджакъмыз ве янъы мевзунен таныш оладжакъмыз. Дерсимиз шенъ ве семерели олмасы ичюн манъа сизнинъ ярдымынъыз керек оладжакъ.
Презентация «Ана тили» акъкъында С.Эминнинъ шиири янъгъырай.
Балалар бу шиирнинъ парчасындан анъладынъыз ки, шимди ана тили дерси оладжакъ.
II. Талебелернинъ олгъан бильгилерини актуаллештирюв
- Тахтада «Темизлик дакъкъасы» язувнен кягъыт япыштырылгъан.
Дд да до ду
Дост, душман.
Бинъ дост – аз, бир душман чокъ.
(Талебелер тахтадан дефтерлерге кочюрелер)Балалар, бу аталар сёзюни насыл анълайсынъыз? Не ичюн халкъ бойле язгъан?
Мен сизлерге тылсымлы къутучыкъ азырладым, онынъ ичинде меракълы суаллер бар. Къана, ким биринджи суальни чыкъараджакъ.
( учь суаль бериле)
Талебелер рале устюнде вазифе бар. Оны беджермек ичюн бир-къач дакъкъа бериле. Учь такъым вазифени беджерелер.
Машалла, баларгъа пек яхшы вазифени беджердинъиз.
III. Балалар! Бугунъ биз сизлернен сёзлер денъизине меракълы сеяаткъа чыкъаджакъмыз. О пек балабан. Анда чокъ ярымадалар, озенлер, дагълар, сырлы къобалар, тюз ерлер, лиманлар бар. Не ерге бараджагъымызны бильмек ичюн булмачаны чезмек керек. Балалар, тапмаджаларны севесизми? Энди башлайыкъ.
- Мевзуны менимсев
- Янъы мевзуны илян этюв
(10 дане тапмаджа бериле, тапмаджаларнынъ джевапларны тапалар)
БУЛМАЧА
Б
А
Л
КЪ
У
Р
Т
Й
Ы
Л
А
Н
Т
А
В
У
КЪ
К
О
П
Е
К
Т
А
В
Ш
А
Н
К
И
Р
П
И
М
Ы
Ш
Ы
КЪ
А
Р
С
Л
А
Н
Ч
Е
Г
Е
Р
Т
К
И
КЪ
А
Р
Ы
Н
ДЖ
А
Окъунъыз насыл сёз пейда олды. Экранда булмачада «Антонимлер» сёзю язылгъан. Бугуньки дерснинъ мевзусы «Антонимлер».
Антонимлер бу насыл сёзлердир? Бу суальге джевап бермек ичюн экрангъа бакъынъыз. Ресимлерге бакъалар, сёзлерни окъуйлар, предметлерни озьара тенъештирелер ве къаидени огренелер.
IV. Янъы мевзу боюнджа иш
Талебелер рале устюндеки дерсликлернен чалышалар.
Балалар, дерсликлерни 64 саифеде ачынъыз ве 117-ишни язынъыз.
Берильген схемаларгъа эсасланып, антонимлернен джумлелер тизинъиз (балалар ишни беджерелер) ве бири-биринен дефтерлернен денъишелер. Хаталарны тюзетелер. Бир талебе мисаллерни агъзавий шекильде айта.
V. Раатлыкъ дакъкъасы козьлер ичюн (талебелер экрангъа бакъалар ве электрон шекильде япылгъан мультфильмни корелер).
VI. Талебелернинъ бильгилерини къавийлештирюв
- «Антонимлер» ярымадагъа келип чыкътыкъ. Ялыгъа тюшмек ичюн бойле вазифени беджермек керек.
- Экрангъа бакъалар (берильген сёзлерге сагъ тарафтан антонимлерни тапалар ве 2 джумле тизелер).
Сеяатымыз девам эте. Дагъгъа келип чыкътыкъ. Мында оюн «Ким тез». Такъымлар иштирак этелер. Догъру джевап ичюн жетонлар бериле.
Машалла, балаларгъа! Пек гузель чалышанъыз.
VII. Огюмизде сырлы къоба. «Билесизми?» (талебелер джевап берелер).
VIII. Раатлыкъ дакъкъасы. (музыка къоюла, оджанен берабер арекетлер япалар).
IX. Озенге келип чыкътыкъ. Мында «Аксини айт» оюны. (оджа сёз айтып топны талебеге ата, талебе исе догъру джевап берип къайтара).
Мен санъа якъын десем, (бу сёз насыл суальге джевап бере ве сёз чешити ола)
Сен манъа …… дейсинъ.
Мен санъа узун десем,
Сен манъа …… дейсинъ.
Мен санъа сыджакъ десем,
Сен манъа …… дейсинъ.
Бизим гемимиз тюз ерге келип чыкъты. Вазифени беджермек ичюн (рале устюнде карточкаларнен чалышалар). Аталар сёзлеринден къарама-къаршы маналы сёзлерн (антонимлерни) язып алалар.
X. Огюмизде истидат лиманы . «Кузь» мевсимине аит ресим ве таяма сёзлер асылгъан. Талебелер ресимге серлева къоялар. Оджа оларгъа учь тюсте япракъларны сечип алмагъа теклиф эте. Япракъларнынъ терс тарафында вазифелер язылгъан. П.И. Чайковскийнинъ «Йыл мевсимлери» музыкасы къоюла. Такъымлар чалышалар.
Ешиль япракъ – рус тилинден тапмаджаларны кетирмек.
Сары япракъ – украин тилинден «Кузь» акъкъында шиирчик язмакъ.
Къырмызы япракъ – таяма сёзлернен къулланып 4-5 джумле тизмек.
Такъымлар вазифелерни беджерелер ве жетонларны алалар.
XI. Огюмизде «Кунешчик» парадигмасы. Даире ичинде МЕКТЕП сёзю язылгъан.
Оджа айта: Бу сёз сизлерде насыл дуйгъулар уята. Мектепке аит олгъан сёзлерни, сёз бирикмелерни я да джумлелерни нурларгъа язынъыз.
Язылгъан нурлар кунешке япыштырыла. Коресинъиз, талебелер, сизлернинъ фикиринъиз бир келе.
XII. Дерсни нетиджелев.
Сеяатымыз сонъуна кельди. Денъизнинъ искелеси «Суаль-джевап»
Къана балалар, айтынъыз.
Къайсы сёзлерге антонимлер дейлер?
Антонимлерни сечип алгъанда неге дикъкъат этемиз? ( сёзнинъ манасына)
Талебелер, бугуньки кезинген денъизнинъ ады – ЛЕКСИКА.
Лексика – бу тильнинъ лугъат теркиби ола.
XIII. РЕФЛЕКСИЯ
Талебелер, дерсимизнинъ сонъунда пейда олгъан дуйгъуларынъызны ифаделенъиз. Смайликлернинъ ресимлери: ШЕНЪ, ОРТА КЪАРАР, КЕДЕРЛИ.
Эв иши.
- Бугунь сизлер пек яхшы чалыштынъыз. Дерсимизни бегендинъизми? Мен сизлерге бахшыш азырладым. Бу такъвим. Коресинъиз, мен мында бугуньки саныны къырмызы къалемнен къайд эттим, онъа бакъып дерсимизни хатырларсынъыз. Чокъ сагъ олунъыз! Сагълыкънен къалынъыз!