Қадыр Мырза Әли. Қызыл кітап.

Тақырыбы: Қ.Мырза Әли.Қызыл кітап. 
Мақсаты: 
Білімділігі: Оқушыларға жер бетінде жойылып бара жатқан өсімдіктер мен жануарлар әлемі, «Қызыл кітаптың» маңызы туралы жан-жақты түсінік беру. Адам мен жан-жануар табиғаттың бөлінбес бөлшегі ұғымын кеңейту. 
Дамытушылығы: Оқушының алған білімдері бойынша түйін сөзді таба білуге, тұжырым, қорытынды шығара білу қабілеттілігін арттыру. 
Тәрбиелігі: Оқушылардың табиғаттың жанашары болып қорғауға өз үлесін қосуына табиғатты қорғау парызын орындауға үйрету. 
Әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, топтастыру, ойын
Көрнектілігі: Қ.Мырза Әли портреті, аңдар мен құстар суреті, бейнетаспа буклет, өлеңдер, интерактивті тақта, кесте, үнтаспа. 
Пән аралық байланыс: Әдебиет, география, дүниетану, музыка 
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру 
ІІ. Психология дайындық. 
Біздің топта ұл –қыздар 
Тату тәтті ойнаймыз
Сыйласатын өмір сүріп 
Тек жақсылық ойлаймыз
Амансың ба, алтын күн! 
Амансың ба, көк аспан! 
Амансың ба, достарым!
Сендерді көріп қуанам!
ІІІ. Үйге берілген тапсырманы пысықтап алу. Адамның достары: ауа, су,күн екендігін, үшеуінің бірі болмаса, тіршілік жойылатындығын айтқызу. Ауа, күн, суға жазған хаттарын оқу. 

IV.Жаңа сабақ. 

1. Кең дала көрмесің сонау жақтан. 
Жібектей жасыл шөппен бетін жапқан. 
Асқар тау, айдын шалқар көл мен өзен 
Әне, сол анам еді мені тапқан –деп Сәкен Сейфуллин жырлағандай, бізде тылсым дүниенің тіршілігіне ана тілі сабағында бойлап көрейік. 
-Бүгінгі өтетін тақырыбымыз –Қ.Мырза Әлидің «Қызыл кітап» өлеңі. Алдымен өлеңнің авторы Қ.Мырза Әлимен танысайық. Қ.Мырза Әлі 1935 жылы 5 қазанда Орал облысының Жымпиты кентінде туған. Ол қазақ әдебиетінің өсіп, дамуына үлкен үлес қосқан ақын әрі жазушы. «Балаларға арналған» , «Балдырған», «Пионер» журналдарында жұмыс жасаған. Тұңғыш туындысы 1954 жылы «Пионер» журналында жарияланды. Содан бергі уақыт ішінде 40-тан астам жыр жинақтары мен ән өлеңдері , пьесалары сахнада қойылған. Өлеңдері көптеген шетел тілдерінде аударылған. 1980 жылы «Жерұйық» жыр кітабы үшін Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты атанады. Қазақстанның Халық жазушысы, ҚР алғашқы Әнұраны авторларының бірі. 2001 ж. Тәуелсіз «Тарлан» сыйлығын алды. Қ.Мырза Әли 2011 жылы қаңтардың 22-сі күні дүниеден өтті. 
Слайд №2 

2. Тақырыпты ашу мақсатымен экраннан көрсетілген сурет бойынша әңгіме жүргізу. 
Көкорай шалғын, жайқалған гүлдер, сарқыраған өзендер, табиғатқа сән беріп, жұпар иісі мұрныңды жарады. Осы көрніске бүркіт сияқты қыран құстардың қалықтай ұшуы, саққұлақ қояндардың секіруі, алаңсыз су ішіп тұрған киіктердің жайбырақат қалпы табиғат әсемдігін толықтырып тұрғандай. 
Слайд №3

3. Әр елде өз табиғатының өсімдіктерін, жануарларын қорғау мақсатында «Қызыл кітап» жазылды. Қызыл кітапқа сирек кездесетін әрі жойылып кету қауіпі бар өсімдіктер мен жанурлар кіргізіледі. Бұл кітап өсімдіктер мен жануарлардың көптеген түрлерінің жер бетінен жоғалып, құрып кету қаупі бар кейбір жануар мен өсімдіктерді көрсетіп кету. Мысалы: арқар, құлан, құндыз, жабайы түйе, торпақ. Грейг қызғалдағын –әсемдік үшін жұлады, дәрмене –дәрі жасайды, шырша-шаруашылыққа пайдаланады.
Қазақстанда «Қызыл кітап» тұңғыш рет 1978 жылы шықты, екінші басылым 1991 жылы, үшінші басылым 1996 жылы шықты.

Слайд №4
4. Шығарманы мәнерлеп оқып, түсіндіру. 
Тірек сөзді тап.
5. Сөздік жұмыс: Күрделі-қиын кезең
Қызыл күмбез- белгі, ескерткіш 
Қызыл мандат –құжат.
Оқушыларға кезектестіре оқыту. 
6. «Ыстық картоп» ойыны. Сұрақ –жауап арқылы білімдерін бекіту.
Слайд №5
1. Егер жануарларға тіл бітсе, ол не деп айтар еді?
2. Жануарларға зиян келтірушілерге сендер не деп айтар едіңдер?
3. Неліктен жануарларды «Қызыл кітапқа» енгізеді. 
4. Өз жерімізде «Қызыл кітапқа» енген жануарлар кездесе ме?

7. Үш тұғырлы тіл. Жұмбақ
1. Шиенің түсі қандай ?
Қазақша «Қызыл»
Орысша «Красный »
Ағылшынша «Red»
2. Қабат-қабат қаттама
Ақылың болса аттама. 
Қазақша «Кітап»
Орысша «Книга »
Ағылшынша «Book»



8. «Ақын орындығы» ойыны. «Қызыл кітап» өлеңін мәнерлеп оқу. 
«Қызыл кітап шындықты» 
Айтуға да арналған 
Жою керек сұмдықты, 
Жойылмасын бағалы аң 
Қорғау керек аңды да 
Бара жатқан сирек көп. 
«Қызыл кітап» ал мына
Жұртты соған үйретпек 
-Сиреген дала жануарларын әрі қарай сақтау үшін қазір еліміз, үкіметіміз қандай талап қойып отыр?
Осы жерде Қазақстан қорықтары туралы қысқаша түсінік беру. Осы жасалатын жұмыс Президенттің 2030 бағдарламасында да анық айтылған .
9. Осы жерде Қазақстан қорықары туралы қысқаша түсінік беріледі. 





















10. Эссе жазу. «Аңдарды аяла, адамзат»


11. «Мекенін тап!» Ойыны 
«Жер» дегенде, жерде мекендейтін жануарларды атау.
«Су» дегенде, суда мекендейтін жануарларды атау.
«Ауа» дегенде, құстарды атаулары керек. 

V.Сабақты қорыту. Бұл мезгілсіз кеткен адам қолынан опат болған саны азайып бара жатқан табиғатты жан- жануарлардың тізімі жазылған құжат. Оларды сақтау әр ұрпақтың борышы.

БҮҮ әдісі.
Білемін Үйренгенім Үйренгім келеді
Өсімдіктерді, жануарларды, аңдарды білемін. Өлеңді мәнерлеп оқи аламын. «Қызыл кітап» бар екендігін, ақын туралы білдім.» «Қызыл кітап» туралы мағлұмат алдым, жан-жануарларды, өсімдіктерді қорғау керектігін үйрендім т.б Оларды қорғауды, табиғатты көркейтуді оның пайдасын, Қызыл кітапқа енбей қалған жануарлар туралы білгім келеді. 

VI. Үйге тапсырма беру. 
1. «Табиғатты қорғауға қосар үлесім» атты кітапша құрастыру 
2. «Қызыл кітап» өлеңін мәнерлеп оқып келіңдер.