Ел байлы?ын бос?а ысырап етпеуге, ту?ан жерін ма?тан етуге т?рбиелеу.
Саба? т?рі: Аралас саба?.
?дісі: Т?сіндіру, с?ра?-жауап, ??гімелеу.
К?рнекілігі: Суреттер, темір, к?міс. алтын, к?мір, ?ор?асын,алюминий,болат.
Барысы: І. ?йымдастыру кезе?і: Амандасу,т?гендеу,о?ушыларды? зейінін, назарын саба??а аудару
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру кезе?і:
-Жер бедері деген не болды? - Е? биік тау ?андай тау?
-Шо?ы деген не? -Елімізде жазы?ты? ?андай т?рлері бар?
«Алатау»с?зі ?андай ма?ына береді?
ІІІ.Ма?сатын ?ою кезе?і:
Та?ырыбын, ма?сатын хабарлау
Кенді пайдалы ?азбалар. ?ара металл кендері.
ІV. Жа?а материалды т?сіндіру кезе?і:
-Пайдалы ?азба деген не? Ойланып есімізге т?сірейік.
Олар ?андай топтар?а б?лінеді?
Кенді пайдалы ?азбалар?а темір, мыс, ?ор?асын, алтын, алюминий, никель ж?не т.б.кендер жатады.
Металл мен оларды? ?оспалары алынатын тау жыныстары кен деп аталады.Ал кенді байыту дегеніміз кенді бос тау жыныстарынан б?ліп алу. Металдар ?ара ж?не т?сті металдар болып б?лінеді.
Сараманды? ж?мыс. Бірнеше ?олда бар металл т?рлерін магнитке жа?ындатып к?рейік. Не бай?ады?? Металдарды? кейбірі магнитке жабысады, ал кейбірі магнитке жабыспайды.
Магнитке жабыс?ан металдар ?ара металл, ал жабыспа?аны т?сті металл.
?ара металл т?рлеріне то?талса?, ?ара металл кендерінен к?бінесе темір ?орытылады.
Д?ние ж?зі бойынша ?ндірілетін металды? 95% темір ?лесіне тиеді.
Шойын мен болатты? т?сіне ?арай ?ара металл деп атап кеткен. ?ара металл ішіндегі бастылары—магнитті теміртас, ?о?ыр ж?не ?ызыл теміртас.Негізгі ?орытылып алынатын заты темір бол?анды?тан б?рін темір кені деп атайды. Ол картада ?ара ?шб?рыш т?рінде белгіленеді.Оны ашы? ?діспен де, шахталы? ?діспен де ?ндіреді. Темір кені жер ?ойнауында т?рлі тере?дікте кездеседі. ?ндірілген кен металл ?орытатын домна пештеріне жіберіліп, шойын ?орытады. Шойынды бас?а арнаулы пеште бал?ыту ар?ылы болат алынады.
Еліміздегі барлан?ан темір кені ?орыны? 90 проценті ?останай мен Атасу айма?ында шо?ырлан?ан.Оларды? е? ірісі Соколов-Сарыбай.
Мақсаты: Пайдалы қазбалар, кенді пайдалы қазбалар, қара металл кендері туралы түсіндіру.
Ой-өрісін,тіл байлығы, сөздік қорын, есте сақтау қабілеттерін дамыту.
Ел байлығын босқа ысырап етпеуге, туған жерін мақтан етуге тәрбиелеу.
Сабақ түрі: Аралас сабақ.
Әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.
Көрнекілігі: Суреттер, темір, күміс. алтын, көмір, қорғасын,алюминий,болат.
Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін, назарын сабаққа аудару
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:
-Жер бедері деген не болды? - Ең биік тау қандай тау?
-Шоқы деген не? -Елімізде жазықтың қандай түрлері бар?
«Алатау»сөзі қандай мағына береді?
ІІІ.Мақсатын қою кезеңі:
Тақырыбын, мақсатын хабарлау
Кенді пайдалы қазбалар. Қара металл кендері.
ІV. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:
-Пайдалы қазба деген не? Ойланып есімізге түсірейік.
Олар қандай топтарға бөлінеді?
Кенді пайдалы қазбаларға темір, мыс, қорғасын, алтын, алюминий, никель және т.б.кендер жатады.
Металл мен олардың қоспалары алынатын тау жыныстары кен деп аталады.Ал кенді байыту дегеніміз кенді бос тау жыныстарынан бөліп алу. Металдар қара және түсті металдар болып бөлінеді.
Сарамандық жұмыс. Бірнеше қолда бар металл түрлерін магнитке жақындатып көрейік. Не байқадық? Металдардың кейбірі магнитке жабысады, ал кейбірі магнитке жабыспайды.
Магнитке жабысқан металдар қара металл, ал жабыспағаны түсті металл.
Қара металл түрлеріне тоқталсақ, қара металл кендерінен көбінесе темір қорытылады.
Дүние жүзі бойынша өндірілетін металдың 95% темір үлесіне тиеді.
Шойын мен болаттың түсіне қарай қара металл деп атап кеткен. Қара металл ішіндегі бастылары—магнитті теміртас, қоңыр және қызыл теміртас..Негізгі қорытылып алынатын заты темір болғандықтан бәрін темір кені деп атайды. Ол картада қара үшбұрыш түрінде белгіленеді.Оны ашық әдіспен де, шахталық әдіспен де өндіреді. Темір кені жер қойнауында түрлі тереңдікте кездеседі. Өндірілген кен металл қорытатын домна пештеріне жіберіліп, шойын қорытады. Шойынды басқа арнаулы пеште балқыту арқылы болат алынады.
Еліміздегі барланған темір кені қорының 90 проценті Қостанай мен Атасу аймағында шоғырланған.Олардың ең ірісі Соколов-Сарыбай.
Оқулықпен жұмыс. Өз беттерінше іштей оқыту.
Теріп оқу.(кен, кенді байыту,темір кені, өндіру әдістері)
Дәптермен жұмыс. Күн ретін, ауа райын жазу.
Қара металдарды және түсті металдарды топтап жазу.(магнит арқылы тексерген бойынша)
Ү.Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:
1.Сұрақтарға жауап алу2.Сарамандық жұмыс.(өздері металл түрлерін магнит арқылы тексеріп көреді.)
VI. Бекіту кезеңі:
-Пайдалы қазба аталу себебін айт.- Кен деген не? Кеннің қандай түрлері бар?
-Шойын қалай өндіріледі? Болат ше?
-Қара металдан қандай металдар қорытылып алынады?
Қазақстан картасынан шартты белгі бойынша темір кен орындарын тап.
VII. Үйге тапсырма беру кезеңі 44,45- беттерді оқу, мазмұны.Дәптерге қандай әдіспен өндірілетінін жазу, бос орнына қандай жұмыстар жүргізетін едік?
Бағалау. Сабаққа жақсы қатысқан балаларды бағалап, мадақтау.
