Просмотр содержимого документа
«Жабайы жануарларды? ?ыс?ы тіршілігі»
Тіл дамыту. Тақырыбы: «Жабайы жануарлардың қысқы тіршілігі» Мақсаты : Жабайы жануарлардың тіршілігі туралы түсінік беру Білімділігі:Жабайы жануарларды бір-бірінен ажырата білуге және олардың аттарын дұрыс айтуға үйрету. Дамытушылық: Балалардың ойлау қабілеттерін арттырып, тілдерін дамыту.Қызықты ойындар арқылы балалардың эмоциялық сезімдерін дамыту.Әрбір аңның және баласының атын дұрыс атауға жаттықтыру.олардың тіршілік ететін ортасы туралы түсініктерін бекіту. Тәрбиелік:Балалардың аңдарға деген сүйіспеншілік сезімдерін арттырып, оларға қамқорлықпен қарауға , табиғатты аялай білуге , адамгершілікке тәрбиелеу. Танымды оятушылық
Сәлем саған нұрлы күн
Сәлем саған жер ана
Аман-есен болайық
Бейбітшілікті қалайық.
Балалар қимыл-қозғалыспен көрсетіп,қайталайды. Ұйымдастыру ізденушілік -Балалар,бүгінгі көңіл-күйлерің қалай? Балалар айтыңдаршы қазір жылдың қай мезгілі? Қыс мезгілінің қандай ерекшелігі бар? Күн қатты суық, аяз, қар жауады, үстімізге қалың киімдер киеміз. Шанамен ойнаймыз. Аққала жасаймыз.
- Ал, жануарлар нешеге бөлінеді?
- Неліктен жабайы жануарлар дейміз?
-Оларға нелер жатады?
Ал, бүгінгі тақырыбымыз, «Жабайы жануарлардың қысқы тіршілігі»
Енді осы орман аңдарын мультимедиадан қарайық. Орман аңдарын көрсету. Қыс мезгіліндегі ормандағы аңдарды қысты қалай өткізетіні туралы, олардың балалары, үйлері қалай аталады екен сол туралы кім айтып бере алады?
- Қоян туралы кім айтады екен? 1. Қоян-қорқақ аң.Қоян қыста жылы аппақ үлпілдек тон киеді.Оларды қыста ақ қардан ажырату қиын-ақ.Қояндар өздеріне үйшік дайындамайды,қыста азық жинамайды. Қоян. қыста үйілген бұталардың, ағаштың қуыстарында қыстайды. Оның қорегі: сәбіз, көк шөптер мен ағаш қабығы. Қоянның баласы көжек деп аталады.
- қоянның түсі қандай? - Қоянның құлағы қандай болады? - Ұзын, сопақша болады. қояндар қорқақ болады. Ірі жануарлардан қорқып қашып жүреді..
Ал қоян туралы кім тақпақ біледі екен?
Ақ қоян-ау,ақ қоян, Ұзын құлақ сақ қоян, Қаша берсең орманға «Қорқағым» деп ат қоям
Қоян, жаурап суықта Отырсың не күзетіп? Аяқтарың сіресіп Табаныңнан сыз өтіп Одан да ырғып, ырғып ал Аяқтарың жылынар.
- Ал түлкі туралы кім айтады екен? 2. мынау – түлкі. Түлкі-жыртқыш аң.Түлкінің терісі бағалы.Терісінен тымақ тігеді.Оны «түлкітымақ» дейді.Түлкі қыста ұйықтамайды.Қыста жортып жүріп,азықтарын тауып жейді. Балалар, қараңдаршы қандай әдемі. Түлкінің мұрны иісті жақсы сезеді, ол қар астындағы тышқандарды аулап жейді. Құстарды жейді. Құстың жұмыртқасын жейді. Түлкі – інде тұрады. Баласы – мыршай деп аталады.
Түсі қандай болады? - Сарғыш. - Түлкінің денесі сопақша, тұмсығы ұзын және сүйріктеу. (қайталау)
- Түлкі туралы кім тақпақ біледі екен?
Түлкі,түлкі құтыңдайсың, Айналаңнан тың тыңдайсың. Қанша құлығыңды асырсаңда, Қасқырдан сен құтылмайсын.
Мен түлкімін, түлкімін, Тұнып тұрған күлкімін. Бұлаң – бұлаң құйрығым, Текке өтпейді бір күнім.
3. Аю. Аю-ақылды,иіс сезгіш,жыртқыш аң,бірақ ешкімге тиіспейді.Жазда жеміс-жидек тереді.Аюдың терісі бағалы,еті емдік қасиеті бар.Аю қыс бойы ұйқыда апанда жатады. Баласы – қонжық деп аталады. Аю бал жейді, жеміс - жидек жейді.
Балпаң, балпаң басамын Алты қырдан асамын Аю деген мен болам Аңшы көрсем қашамын.
Ормандағы аюдың Құлпынайы көп екен. Теріп, теріп алайық Қалтамызға салайық.
4. Қасқыр. Қасқыр-жыртқыш аң.Тістері өткір,көздері жақсы көреді,сезімтал.Қасқыр-күшті,өте қауіпті аң. Ол итке ұқсайды. Қыста құстармен, дала жануарларымен, қоян жейді, үй жануарларын жейді. Ол апанда тұрады. Балалары – бөлтірік деп аталады.. - Балалар, қасқыр неге ұқсайды? - Итке. - Тамаша! - Құлағы қандай пішінге ұқсайды екен? - Үшбұрыш - Қасқыр күшті, батыр, ержүрек, ақылды да, айласы да бар өте қауіпті жыртқыш аң. Ал аяқтары ұзын болады екен.
Қасқыр орманда жортады, Аяздан ол қорқады, Аспанға қарап ұлиды, Аылда малды ториды.
-Балалар, орманда тіршілік етіп,өз қорегін тауып жейтін жануарларды «жабайы аңдар» дейміз.Олардың жүндері қалың болғандықтан қыста тоңбайды -Балалар, осы жабайы аңдардың ішінен орманда мекендемейтін бір аң бар.Ол қандай аң? -Иә, ол-арыстан екен.Арыстан-ыстық елде мекендейді.
Мен-мықты арыстан. Аңдардың патшасы. Жауымның алысқан Күл болған қаңқасы
Жолбарыс неге ұқсайды екен? - Мысыққа - Жолбарыс өте күшті, жылдам жүгіретін жыртқыш аңдардың бірі. - Түсі қандай екен? - Сұр және қоңыр жолақтары бар. - Ал, жолбарыстың құйрығында қандай айырмашылық бар екен? - Ұзын, жіңішке болады. - Жолбарыс жан - жануарлардың етімен қоректенеді. «Қай аң немен қоректенеді?»
«Сөзжұмбақ» /Сұрақтарға жауап/ 1. Ең айлакер аң? 2. Ең қорқақ аң? 3. Балды жақсы көретін? 4. Аң патшасы? 5 .Қораға шабатын аң? «Балаларын ата» -Балалар,енді жабайы аңдардың баласын атаңдар. 1.Қасқырдың баласы-/бөлтірік/ 2.Аюдың баласы-/қонжық/ 3.Түлкінің баласы-/мыршай/ 4.Қоянның баласы-/көжек/ 5.Арыстанның баласы-/абдан/.
Сергіту сәті
а) Сурет бойынша жануарлардың қысқы тіршілігі туралы әңгіме құрастыру.
ә) Дәптердегі тапсырманы орындау: бір қоян, бір аюдың суреттерін салу. Қоянның тамағы сәбіз, аюдың тамағы бал екенін айтқызу.
б) Ә. Табылдының «Ақ аю» өлеңін жаттату: педагог мәнерлеп оқиды, балпаң - балпаң сөзіне сөздік жұмысын жүргізу (балпаң - балпаң - теңселе басып баяу қозғалады), балаларға өлең жолдарын бірнеше рет қайталату
в) Сөздік жұмысын жүргізу.
Суықта дірдектеп - қалшылдап тоңу, бүрсеңдеу.
Айдын - жайылып жатқан су алабы.
«Қандай жұмбақ болса да, шешпей оны қоймаймыз» 1.Ит сияқты пішіні,ұнатпайды кісіні. 2 .Өзі айлакер,өзі қу Жүрген жері айқай да шу. 3 .Қыс бойына жатады, Тәтті ұйқыға батады. 4 .Өзі қорқақ,өзі жасық Безек қағып,дыбыстан қашады. 5 .Басы үлкен,мысық сияқты.
Сұр түсті Ақсиған көп тісі бар (Қасқыр.)
Қыс бойына жатады Тәтті ұйқыға батады. Ол не? (Аю) Сылдырдан қорқады Шошынып жортады. (Қоян )
«Буын ұйқас жаттығуы» ЯН –ЯН--ЯН-----ұзын құлақ қоян. Ю-Ю-Ю----аңқау аю. ҚЫР-ҚЫР-ҚЫР—көкжал қасқыр. КІ-КІ-КІ---қу түлкі. ТАН-ТАН-ТАН—бұл мықты арыстан.
Мозайка құрастыру. Мақсаты:Қима суреттер құрастыру арқылы аңның сұлбасын құрастыру.Баланың ой-өрісін,танымдық қабілетін дамыту
Біз қазір “Даусынан таны” деген ойын ойнаймыз. Слайд көрсету – жануарлардың даусын ажырату.
.
Оқу іс - әрекетін қорытындылау.
а) «Ақ аю» өлеңін 1 - 2 балаға жатқа айтқызу.
ә) Жануарлардың қысқы тіршілігі туралы алған білімдері сұрақ - жауап әдісі арқылы пысықталады.
- Бұл аңдарды неге жабайы дейміз ? - Қай аң қыста ұйықтап жатады? - Олардың балаларын қалай атаймыз? - Қай аң апанда тұрады? (Аю, қасқыр) - Қай аң інде тұрады? (түлкі, тышқан)
